ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا قاتىسقان وتىز سەگىز اقمولالىق جاۋىنگەر كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى, جەتەۋى «داڭق» وردەنىنىڭ تولىق كاۆالەرى اتاندى. سونىڭ ىشىندە اقمولا وڭىرىندە كىندىكتەرى كەسىلىپ, قان مايداندا اسقان ەرلىك كورسەتكەن ساعادات نۇرماعامبەتوۆ, تالعات بيگەلدينوۆ, راقىمجان قوشقارباەۆ سىندى ۇلتىمىزدىڭ ەرجۇرەك باتىرلارى بار.
ۇشەۋىنە بىردەي 1980 جىلدىڭ 4 شىلدەسىندە, ۇلى جەڭىستىڭ 35 جىلدىعىنا وراي تسەلينوگراد قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى اتاعى بەرىلدى. تاۋەلسىزدىك تاڭى اتقاندا كەشەگى تىڭ ولكەسىنىڭ ورتالىعى, بۇگىنگى ەلىمىزدىڭ استاناسىندا ولاردىڭ ەسىمدەرىن ماڭگى ەستە قالدىرۋ ماقساتىندا ءارتۇرلى شارالار قولعا الىندى. كوشەلەرگە اتتارى بەرىلسە دە, ەسكەرتكىشتەرىن ورناتۋ ءىسى باياۋلاپ تۇر. وسى كۇندەرگە دەيىن راقىمجان قوشقارباەۆتىڭ عانا ەڭسەلى ەسكەرتكىشى بوي كوتەردى. ساعادات نۇرماعامبەتوۆتىڭ ءبيۋستى ءوزىنىڭ اتى بەرىلگەن «جاس ۇلان» رەسپۋبليكالىق مەكتەبى اۋلاسىنا ورناتىلدى. ال تالعات بيگەلدينوۆتىڭ تاس ءمۇسىنى ەلوردادا مۇلدەم جوق.
بيىلعى 25 مامىر كۇنى كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى, ەلىمىزدىڭ تۇڭعىش قورعانىس ءمينيسترى, حالىق قاھارمانى اتاعى مەن «التىن جۇلدىز» بەلگىسىنىڭ العاشقى يەگەرى ساعادات نۇرماعامبەتوۆتىڭ تۋعانىنا 95 جىل تولادى. وكىنىشكە قاراي, وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن باتىردىڭ اتىنا كوشە باس قالانىڭ وزىنەن ەمەس, اقمولا وبلىسىنىڭ تسەلينوگراد اۋدانىنا قاراستى قوياندى اۋىلىنان بەرىلدى. جوعارىدا ايتقانىمىزداي, ەلوردادا ونىڭ اتىنداعى «جاس ۇلان» مەكتەبى جۇمىس ىستەيدى. وقۋ ورنى قورعالجىن تاس جولى بويىندا ورنالاسقان. وسى كوشەنى ساعادات نۇرماعامبەتوۆ اتىنا وزگەرتىپ, سول كوشە بويىنا باتىردىڭ ەسكەرتكىشىن ورناتۋعا بولادى دەپ ەسەپتەيمىز.
كەڭەس وداعىنىڭ ەكى مارتە باتىرى, اۆياتسيا گەنەرال-مايورى تالعات بيگەلدينوۆتىڭ اتىنا كوزىنىڭ تىرىسىندە-اق ەلوردادان كوشە بەرىلدى. وسى كوشەگە جولىمىز تۇسكەندە ءوز-وزىمىزدەن ەلەڭدەيتىنىمىز بار. ءبىزدىڭ كوزىمىزگە بىردەڭە جەتىسپەي تۇرادى دا جاتادى. سوعان ءبىرازدان بەرى باس قاتىرىپ ءجۇرىپ, نە ەكەنىن اقىرى تاپتىق. ول – باتىردىڭ ەسكەرتكىشى.
جالپى داڭقتى ۇشقىشتىڭ قولا ءمۇسىنى بىشكەكتە, اقتوبە مەن كوكشەتاۋدا بوي كوتەردى. الماتىدا تۇرعان ۇيىنە ەسكەرتكىش تاقتا ورناتىلدى. اقتوبەدەگى اۋە قورعانىسى كۇشتەرى اسكەري ينستيتۋتى مەن قاراعاندىداعى رەسپۋبليكالىق اسكەري مەكتەپ-ينتەرناتى – تالعات بيگەلدينوۆتىڭ اتىندا.
«گەنەرالدار كەڭەسى» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگى ماسكەۋدەگى ۇلى وتان سوعىسى ورتالىق مۋزەيىنە تالعات جاقىپبەكۇلىنىڭ قولا ءمۇسىنىن سىيعا تارتقانىن دا ايتا كەتۋ كەرەك. ءمۇسىن استانالىق ءمۇسىنشى مۇرات مانسۇروۆتىڭ قولىنان شىقتى.
تالعات بيگەلدينوۆ اقمولا وبلىسىنىڭ مايبالىق اۋىلىندا تۋعانى بەلگىلى. قازىر بۇل اۋىل ورنىندا نۇرسۇلتان نازارباەۆ حالىقارالىق اۋەجايى ورنالاسقان. كەڭەس توراعاسى, گەنەرال رۇستەم قايداروۆ اۋەجاي باسشىلىعىنا مۇسىنگە باتىردىڭ تۋعان جەرىن قاشاپ كورسەتىپ, سول ماڭدا ورناتۋ تۋرالى ۇسىنىس ايتتى. بىراق ماردىمدى جاۋاپ الا الماپتى.
جالپى, اتالمىش ۇيىم مۇنىڭ الدىندا ساعادات نۇرماعامبەتوۆ, تالعات بيگەلدينوۆ جانە ابدىقادىر بولسامبەكوۆ جايلى دەرەكتى فيلم ءتۇسىردى. كەيىن ءمۇسىن جاساتۋعا كوشتى. سوندا قارجىدان ءبىراز قىسىلعان. ەل بولىپ جيناپ, اقىرى ارەڭ دەگەندە تالعات جاقىپبەكۇلىنىڭ ءمۇسىنىن جاساتتى.
وسى ورايدا مىنا جاعداي ەسىمىزگە ءتۇسىپ وتىر. وسىدان ءۇش جىلداي بۇرىن ەلوردادا رەيحستاگقا ءبىرىنشى بولىپ تۋ تىككەن قازاقتىڭ بالاسى, حالىق قاھارمانى راقىمجان قوشقارباەۆتىڭ ەسكەرتكىشى اشىلدى. كوپتەن كوتەرىلگەن بۇل ماسەلە «ءBى Group» ينۆەستيتسيالىق قۇرىلىس حولدينگى دەمەۋشىلىگىمەن جۇزەگە استى. اتالمىش كومپانيا ءوزىنىڭ «20 يگى ءىس» باعدارلاماسى اياسىندا ەسكەرتكىشتى قولعا الدى. ونىڭ بوي كوتەرۋىنە ەلوردانىڭ ارداگەرلەر كەڭەسى, كەڭەس توراعاسى سانسىزباي ەسىلوۆ ۇلكەن ۇلەس قوستى.
كەزىندە ادىلەت ورناتىپ, راقىمجان قوشقارباەۆقا كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى اتاعىن الىپ بەرۋ ءۇشىن بىرنەشە مارتە ارەكەت جاسالدى. سوعان قازكسر جوعارعى كەڭەسى پرەزيديۋمىنىڭ توراعاسى جۇمابەك تاشەنەۆ تە ارالاستى. الايدا مۇنىڭ ءبارى ءساتسىز اياقتالدى.
بىراق وسى جۇمابەك تاشەنەۆ, ساعادات نۇرماعامبەتوۆ, تالعات بيگەلدينوۆ سىندى جەرلەستەرىنەن بۇرىن تۋعان جەرىندە راقىمجان قوشقارباەۆتىڭ ەسكەرتكىشى ءبىرىنشى بولىپ بوي كوتەردى. اتتارى اتالعان تۇلعالارعا ەسكەرتكىش ورناتۋ ءۇشىن دە بيزنەس وكىلدەرىن, كاسىپكەرلەردى تارتپاسا بولمايتىن سياقتى. الدە اقمولا وبلىسىنىڭ باسشىلىعى ولاردىڭ ەسكەرتكىشتەرىن ەلورداعا سىيعا تارتادى دەپ كۇتەمىز بە؟
بۇلاي ويلاۋىمىزدىڭ سەبەبى, ەل وڭىرلەرىنىڭ ەلورداعا تارتۋ جاساۋ ءداستۇرى ءبىراز جىلدان بەرى قالىپتاستى. بۇل بەلگىلى ءبىر نىساندار, ەسكەرتكىشتەر تۇرىندە كورىنەدى. اسىرەسە, بىلتىر باس قالا 20 جىلدىق مەرەيتويىن اتاپ وتكەندە ايماقتار ايانىپ قالعان جوق. سونىڭ ىشىندە باتىس قازاقستان وبلىسى كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى مانشۇك مامەتوۆانىڭ ەسكەرتكىشىن سىيعا تارتتى. ال بۇدان ەرتەرەكتە اقتوبە وبلىسى ءاليا مولداعۇلوۆانىڭ, جامبىل وبلىسى باۋىرجان مومىشۇلىنىڭ, الماتى وبلىسى جامبىل جاباەۆتىڭ ەسكەرتكىشتەرىن سىيلادى. سونداي-اق ەلوردادا يۆان پانفيلوۆتىڭ ەسكەرتكىشى مەن 28 پانفيلوۆشىنىڭ اتتارى جازىلعان ستەلا بار.
كەلەسى جىلى ۇلى جەڭىسكە 75 جىل تولادى. تاياۋدا نۇر-سۇلتان قالاسى ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى ەرلان سىدىقوۆ سول داتاعا وراي ەلوردادا تىل ەڭبەككەرلەرىنە ەسكەرتكىش ورناتۋدى ۇسىندى. بىزدىڭشە, ساعادات نۇرماعامبەتوۆ پەن تالعات بيگەلدينوۆتىڭ ەڭسەلى ەسكەرتكىشتەرى دە سول ۋاقىتقا بوي كوتەرۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىز. مۇنى قولعا الامىن, سوعان اتسالىسامىن دەيتىن ادامدار بار ما ەكەن؟
