ۇلى جەڭىستىڭ 70 جىلدىعى – بۇرىنعى كەڭەستەر وداعىنىڭ قۇرامىندا بولعان مەملەكەتتەردىڭ ورتاق مەرەكەسى. تمد جانە بالتىق ەلدەرىنىڭ «رەسەيدەگى كەزدەسۋلەر» اتتى حالىقارالىق تەاتر فەستيۆالىنىڭ ءبىلىم بەرۋ ورتالىعى جەڭىس مەرەيتويىنا وراي «ەستەلىكتەر شەڭبەرى» جوباسىن ۇسىندى. بۇل جوبانىڭ اياسىندا رەسەي, وزبەكستان, بەلارۋس, تاجىكستان, مولدوۆا, ەستونيا جانە قازاقستانداعى ورىس دراما تەاترلارى اكتەرلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن «بەيبىتشىلىكتىڭ ءبىرىنشى كۇنى» قويىلىمى دۇنيەگە كەلدى. سپەكتاكلدىڭ پرەمەراسى ءساۋىر ايىندا سانكت-پەتەربۋرگ قالاسىندا ءوتتى. وتكەن سەنبى كۇنى ماسكەۋ جۇرتشىلىعىنا كورسەتىلدى. ال, وسى اپتا باسىندا م.گوركي اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق ورىس دراما تەاترىنىڭ ساحناسىندا كورسەتىلگەن قويىلىمدى ەلوردالىقتار تاماشالادى.
قويىلىم اۆتورى ءارى رەجيسسەرى – رەسەي ونەرىنە ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەر يۋري توماشەۆسكي ولگا بەرگگولتس, نيكولاي تيحونوۆ, دانيل گرانين, اننا احماتوۆا مەن الەكساندر بلوك سىندى اقىن-جازۋشىلارىنىڭ شىعارمالارىنان ءبىرتۇتاس دۇنيە جاساپتى. سپەكتاكلدە نەگىزىنەن سۇراپىل جىلدارى قورشاۋدا قالعان لەنينگراد تۇرعىندارىنىڭ باسىنان وتكەن قيىن كۇندەر جونىندە پوەزيا جانە پروزا تىلىمەن باياندالادى. قويىلىم يوگانن سەباستيان باح, سەرگەي راحمانينوۆ, دجون ۋيليامس, فرانتس شۋبەرت, يمرە كالمان, پاۆەل ارماند, ماتۆەي بلانتەر سەكىلدى ايگىلى كومپوزيتورلاردىڭ مۋزىكاسىمەن كوركەمدەلگەن.
يۋري توماشەۆسكيدىڭ ايتۋىنشا, سپەكتاكل جىلدام, باس-اياعى ءبىر اپتانىڭ ىشىندە دايىندالىپ, كورەرمەندەرگە جول تارتتى. بۇعان قاتىسۋعا 27 اكتەر تارتىلدى. ءار ەلدەن ەكى-ءۇش اكتەردەن تاڭدالدى. نەگىزگى كۇش يۋري توماشەۆسكيدىڭ «رومانتيكالىق تەاترى» ارتىستەرىنە ءتۇستى. ايتا كەتەرلىگى, قازاقستان اتىنان قويىلىمعا م.گوركي اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق ورىس دراما تەاترىنىڭ ارتىستەرى – الەكساندر لۋكاشەۆيچ, ۋليانا شتيلمان جانە اناستاسيا ۆورونتسوۆا قاتىسىپ وتىر. سپەكتاكل ءار ەلدە قويىلعاندا ارتىستەر قۇرامى وزگەرىپ وتىرادى.
ال, اكتەرلەردى تاڭداۋ قالاي جۇرگىزىلدى؟ مۇنىڭ جايىن م.گوركي اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق ورىس دراما تەاترىنىڭ ديرەكتورى ەركىن قاسەنوۆ ءتۇسىندىرىپ بەردى. «اكتەرلەر 30 جاستان اسپاعان جانە ءان ايتا ءبىلۋى كەرەك. جوبانى ۇيىمداستىرۋشىلار بىزگە وسىنداي تالاپتاردى جىبەردى. جالپى, اعىمداعى جىلدىڭ 6-13 ءساۋىرى ارالىعىندا سانكت-پەتەربۋرگ قالاسىندا وتكەن تمد جانە بالتىق ەلدەرىنىڭ «رەسەيدەگى كەزدەسۋلەر» اتتى حالىقارالىق تەاتر فەستيۆالىنە «رومەو مەن دجۋلەتتا» سپەكتاكلىمەن قاتىستىق. قازىلار القاسى ويىنىمىزعا جاقسى باعا بەردى. «ەستەلىكتەر شەڭبەرى» جوباسىن ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ نازارىنا سول ۋاقىتتا ىلىككەن سياقتىمىز» دەيدى ول.
ونىڭ سوزىنە سۇيەنسەك, ەلوردادا دا جاز ايلارىندا حالىقارالىق تەاتر فەستيۆالى ۇيىمداستىرىلادى. م.گوركي اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق ورىس دراما تەاترىنىڭ ساحناسىندا استانا كۇنى اياسىندا وتەتىن بۇل فەستيۆال «ساحنادان سالەم» اتاۋىن الدى. فەستيۆالگە قاتىسۋعا ەلىمىزدەگى الماتى مەن اقتاۋدىڭ جانە تبيليسي, بۋداپەشت, تاشكەنت قالالارىنىڭ تەاترلارىنا شاقىرتۋ جىبەرىلدى. سونداي-اق, ارنايى شاقىرىلعان قوناقتار قاتارىندا رەسەيدىڭ بەلگىلى اكتەرى سەرگەي بەزرۋكوۆ تا بار.
«ەستەلىكتەر شەڭبەرى» جوباسىنا ورالساق, «بەيبىتشىلىكتىڭ ءبىرىنشى كۇنى» قويىلىمىنىڭ باستى تاقىرىبى – قورشاۋدا قالعان لەنينگراد بولعاندىقتان اراسىنا حالىق اقىنى جامبىل جاباەۆتىڭ «لەنينگرادتىق ورەنىم» ولەڭى كىرىكتىرىلسە, تاقياعا تار كەلمەس ەدى. ەركىن قاسەنوۆ يۋري توماشەۆسكيگە مۇنى ۇسىنعان دا ەكەن. «قويىلىمدى دايىنداۋعا از عانا ۋاقىت ءبولىندى. سوندىقتان, جامبىل جاباەۆتىڭ بۇل ولەڭىن قوسۋعا مۇمكىندىك بولمادى. الايدا, بۇيىرتسا, قازاقستانعا ءالى دە كەلەمىن. سول كەزدە «لەنينگرادتىق ورەنىم» ولەڭىن دايىنداپ, وقىپ بەرەمىن» دەيدى يۋري توماشەۆسكي.
ول استانادان العان اسەرىن دە ايتا كەتتى. ەلورداعا كەلگەن قوناقتارعا م.گوركي اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق ورىس دراما تەاترىنىڭ ۇجىمى قالانىڭ كورىكتى جەرلەرىن كورسەتتى. يۋري توماشەۆسكيدىڭ سوزىنە سەنسەك, العان اسەرلەرى مول ەكەن. «قالالارىڭىز وتە ادەمى. تۇندە استانا, ءتىپتى, قۇلپىرىپ كەتەدى ەكەن» دەيدى رەجيسسەر.
«ەستەلىكتەر شەڭبەرى» جوباسىنا قاتىسۋشىلار ەلوردادان تاشكەنت قالاسىنا اتتانىپ كەتتى. جوسپار بويىنشا «بەيبىتشىلىكتىڭ ءبىرىنشى كۇنى» سپەكتاكلىن ولار كەشە وزبەكستان استاناسىندا قويۋعا ءتيىس بولدى. ەرتەڭ بۇل قويىلىم دۋشانبە جۇرتشىلىعىنا ۇسىنىلماق. ال, كۇزدە گرودنو مەن كيشينەۆتە قويىلماق.
امانعالي قالجانوۆ
