قازاقستان رەسپۋبليكاسى تابيعي مونوپوليالاردى رەتتەۋ اگەنتتىگىنىڭ استانا قالاسى بويىنشا دەپارتامەنتى ءتاريفتى قالىپتاستىرۋدا اشىقتىقتى, تۇتىنۋشىلار مەن تابيعي مونوپوليالار سۋبەكتىلەرى مۇددەلەرىنىڭ تەڭدەستىرىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا «استانا-تەپلوترانزيت» اكتسيونەرلىك قوعامىنىڭ 2012-2015 جىلدارعا جىلۋ ەنەرگياسىن بەرۋ جانە ءبولۋ قىزمەتىنە تاريف جانە تاريفتىك سمەتانىڭ شەكتى دەڭگەيىن, سونداي-اق, «استانا-ەنەرگيا» اكتسيونەرلىك قوعامىنىڭ اتالعان جىلداردا جىلۋ ەنەرگياسىن ءوندىرۋ قىزمەتىنە تاريف جانە تاريفتىك سمەتانى جالپى تارتىپپەن بەكىتۋ جوبالارىن جاريا تالقىلاۋ جيىنىن وتكىزدى.
جيىنعا مەملەكەتتiك ورگان وكىلدەرى, تۇتىنۋشىلار مەن ولاردىڭ قوعامدىق بiرلەستiكتەرi جەتەكشىلەرى, تاۋەلسiز ساراپشىلار قاتىستى. 2012-2015 جىلدارعا ارنالعان جىلۋ ەنەرگياسىن بەرۋ جانە تاراتۋ اقىسىنىڭ شەكتى دەڭگەيىن بەكىتۋ ءۇشىن ءوتىنىم جوباسىن ۇسىنعان «استانا-تەپلوترانزيت» قىزمەتىنىڭ نەگىزگى ءتۇرى ەنەرگيا ءوندىرۋشى ۇيىمداردان (1,2-جەو) استانا قالاسىنىڭ ونەركاسىپتىك, قوعامدىق-كوممۋنالدىق كاسىپورىندارىنا جانە تۇرمىستىق تۇتىنۋشىلارىنا جىلۋ ەنەرگياسىن بەرۋ جانە تاراتۋ بولىپ تابىلادى.
ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىنەن باستاپ 2015 جىلدارعا دەيىن «استانا-تەپلوترانزيت» اق-نىڭ جالپى مولشەرى 3 188 213 مىڭ تەڭگەنى قۇرايتىن ينۆەستيتسيالىق باعدارلاماسى بەكىتىلگەن. ونىڭ ماقساتى – تۇتىنۋشىعا جىلۋ ەنەرگياسىن بەرىپ, تاراتۋدىڭ تيىمدىلىگىمەن ساپاسىن ارتتىرۋ. قالانى جىلۋمەن تۇراقتى قامتاماسىز ەتىپ, ارناۋلى توراپتاردى جەتىلدىرۋگە, جىلۋ توراپتارىنىڭ دامۋى, جىلۋ ەنەرگياسىن بەرۋ جانە تاراتۋ كەزىندە ىسىراپقا جول بەرمەي, تاسىمالداۋ شىعىنداردى قىسقارتۋعا, نەگىزگى قورلاردى جاڭارتۋعا باسىمدىق بەرىلمەك.
ء–ىس-شارالاردى ەنگىزۋ ناتيجەسىندە «استانا-تەپلوترانزيت» اق ينۆەستيتسيالىق باعدارلامانى ىسكە اسىرۋدىڭ بارلىق كەزەڭىندە 16 270 مىڭ تەڭگە جيىنتىق ەكونوميكالىق ناتيجە الۋدى جوسپارلاپ وتىر, نورماتيۆتىك-تەحنيكالىق شىعىندار شامامەن 16 109 گكال-عا قىسقارادى. ءبىزدىڭ ەسەپتەۋىمىزشە, 2012-2015 جىلدارعا بارلىق شىعىن 12 212 443 مىڭ تەڭگەنى قۇراپ, ال تابىس 1 567 347 مىڭ تەڭگەگە جەتىپ, ينۆەستيتسيالىق باعدارلامانى ىسكە اسىرۋعا باعىتتالادى. كورسەتەتىن قىزمەت كولەمى 12 445 868 مىڭ تەڭگە قۇرايدى,- دەدى مەكەمە باسشىسى ايتمۇقان جۇماباەۆ,- جىلۋ ەنەرگياسىن بەرىپ, تاراتۋدىڭ 2012-2015 جىلدارعا ارنالعان ورتاشا كەسىمدى اقىسى 1 گكال ءۇشىن 1 107 تەڭگەنى قۇرايدى, قولدانىستاعى تاريفپەن سالىستىرعاندا 50,8 % وسەدى, تۇتىنۋشى ءۇشىن بەلگىلەنەتىن ورتاشا ءتاريفتىڭ شاماسى1 گكال ءۇشىن 2 495 تەڭگە ققس-سىز بولادى. قولدانىستاعى تاريفپەن سالىستىرعاندا ءوسىم 40,3 % وسەدى-دەيدى.
«استانا-ەنەرگيا» اكتسيونەرلىك قوعامىنىڭ باسقارما توراعاسى لەونيد لاريچەۆ تاريفتەردى كوتەرۋگە نەگىز بولعان بىرنەشە سەبەپتەردى العا تارتتى. اتاپ ايتقاندا, ستراتەگيالىق تاۋارلاردىڭ باعاسىنىڭ ءوسۋى, ياعني, كومىردىڭ باعاسى تەمىر جولدىڭ تاريفتەرىمەن قوسا ەسەپتەگەندە -17,9%, مازۋت-20,7% وسكەن. وندىرىسكە پايدالانىلاتىن كاۋستيكالىق سودا -38,0, تەحنيكالىق تۇز -53,8%, تريناتري-فوسفات-90,5%, كاتيونيت – 46,6%, قىشقىلدار – 35,8% كوتەرىلگەن. سۋعا دا باعانىڭ كوتەرىلۋى باستى فاكتورلاردىڭ ءبىرى. نەگىزگى قۇرال-جابدىقتاردى جوندەۋدىڭ دە, وزگە قىزمەتتەردى پايدالانۋدىڭ دا تاريفتەر دەڭگەيىنە اسەرى بارىن ايتتى.
ارينە, اتالمىش كاسىپورىندار ءوز دايەگىن العا تارتىپ, دالەلىن نىقتاپ باقسا دا, قازاقستان رەسپۋبليكاسى تابيعي مونوپوليالاردى رەتتەۋ اگەنتتىگىنىڭ استانا قالاسى بويىنشا دەپارتامەنتىنىڭ ءتول مىندەتى بار. ول, ەڭ الدىمەن, تۇتىنۋشىلاردىڭ مۇددەسى. سول سەبەپتى دە وسى دەپارتامەنت ديرەكتورى باقتيار اتالىقوۆ: – استانا قالاسىنىڭ نەگىزگى تابيعي مونوپوليا سۋبەكتىلەرىنىڭ ءۇش جىلدىق مەرزىمگە ارنالعان تاريفتەرىنە شەكتى بەلگىسىن بەكىتۋگە ءوتىنىمىن بەردى. مۇددەلى تۇلعالار ءوز پىكىرلەرىن, ۇسىنىستارىن ايتتى. قولدانىستاعى زاڭداردا بەلگىلەنگەن ۋاقىتتا ءتيىستى ساراپتاۋدان ءوتىپ, ەسەپتەلىپ, بەكىتىلەدى. اعىمداعى جىلدىڭ تامىز ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن دەپارتامەنت ماماندارى جان-جاقتى تالدانىپ, ەكونوميكالىق تۇرعىدا نەگىزدەلگەن تاريفتەردى بەكىتەمىز. ولاردى جىلدىڭ قازان ايىنان باستاپ قولدانۋ جوسپارلانعان.
بۇل رەتتە تۇتىنۋشىلارعا قولايلى بولۋىن قاراستىرىپ, ءۇش جىلعا بەكىتىلگەن ورتاشا كەسىمدى اقىلار ساتىلانىپ, كەزەڭ-كەزەڭىمەن كوتەرۋ كوزدەلگەن. جىلۋ ەنەرگياسىنىڭ ءتاريفى كوپتەن بەرى قارالعان جوق. ودان باسقا شيكىزاتتار مەن تاسىمالداۋ قىزمەتىنىڭ, سۋ, ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ باعاسىنىڭ كوتەرىلۋىنە بايلانىستى, اتالعان مەكەمەلەردىڭ ءوتىنىمى تالقىلانىپ وتىر.
بۇل كاسىپورىنداردىڭ كورسەتىن قىزمەتىنىڭ ساپاسى ونىڭ ماتەريالدىق بازاسىنا دا بايلانىستى بولسا كەرەك. ولاردىڭ توزۋى, دەر كەزىندە جاڭارتىلماۋى تۇتىنۋشىلاردىڭ تۇرمىسىندا كورىنىس تابادى. تەك قانا تۇتىنۋشىلاردىڭ تولەمدەرىنەن پايدا تاۋىپ, تابىس كورەتىن مەكەمەلەر ءۇشىن جاڭا باعا ۇلكەن شارۋاشىلىقتىڭ كۇرمەۋى كوپ ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرىن بولماسا ءبىرىن شەشەدى. سوندىقتان دا, تۇتىنۋشىلار بۇل وزگەرىستەر تۋرالى ناقتى اقپارات الىپ, قاجەتتى شارا ەكەنىن ءتۇسىنۋدىڭ دە ماڭىزى بار.
