Еліміз бойынша көктемгі әскерге шақыру науқаны басталды. Астана қаласы Қорғаныс істері жөніндегі департаменті бастығының орынбасары, Келісімшарт бойынша әскери қызметшілерді жинау және шақыру басқармасының бастығы, подполковник Ғани Артықов биыл көктемгі шақыру кезінде елордадан 8 мыңға жуық азаматты әскерге тарту жоспарланып отырғанын айтады. Ал осы жастарымыздың денсаулығы қандай? Олар отан алдындағы борышын өтеп келуге қаншалықты қауқарлы?
Мәселе – санда емес, сапада
ҚР Үкіметінің «Әскери-дәрігерлік сараптаманы жүргізу қағидасын және әскери-дәрігерлік сараптама органдары туралы ережені бекіту туралы» қаулысына сәйкес бүгінде әскери қызметтерге азаматтарды алу тәртібі күшейді. Нақтылап айтсақ, әскери қызметте жұмыс істегісі келетіндердің денсаулығында титтей де кінәрат болмауы керек. Қазақстанның Қарулы Күштері саны жағынан емес, сапа жағынан ерекшеленуі тиіс. Елбасы, Жоғары Бас Қолбасшының тапсырмасы бойынша, әскерилердің денсаулығы мықты, тың технологияны еркін меңгерген, жоғары дайындықтан өтіп, әбден шыныққан кәсіби мамандар болуы қажет. Осыған байланысты қазір жігіттердің денсаулығы қатаң сұрыпталатын болған.
Подполковник Ғани Артықовтың айтуынша, әскер жасындағы азаматтар денсаулығына қарай екі топқа бөлінеді. Оның біріншісі – әскерге шектеусіз жарамдылар болса, екіншісі – шектеулі жарамдылар.
Медициналық сараптаманың бірнеше түрінен мүдірмей өтіп, денсаулығынан ешқандай ақау табылмаған азаматтар – шектеусіз жарамдылар. Олар Республикалық ұлан, аэроұтқыр әскери бөлімдері секілді кез келген кәсіби қызметтерге алынады. Ал шектеулі жарамдылар дегеніміз – бұрын бірнеше сырқат түрімен ауырған, бойында созылмалы ауруы бар, бірақ әскери қызметті атқара алатын азаматтар. Бұлар Отан алдындағы борышын өтеуге жіберілуі мүмкін, бірақ Қарулы Күштер құрылымдарына әскери қызметке алынбайды. «Бұрын біз денсаулығы шектеулі жарамды азаматтарды да кәсіби әскери қызметтерге ала беретінбіз. Енді өзгертулер енгізілген Үкімет қаулысы бойынша, тек шектеусіз жарамды азаматтар ғана еліміздің Қарулы Күштерінде жұмыс атқара алады» дейді Ғани Артықов.
Денсаулықтың дімкәстігі неден?
Бұрын Отан алдындағы борышын өтеуге шақырылғандардың ілуде біреуі ғана әскерге жарамсыз болатын еді. Әскерге жарамсыз болып қалуды жігіттер кәдімгідей намыс көретін. Ал қазір «әскерге жарамсыз» деген сөзге елең етпейтін болдық. Жігіттердің де еті өліп кеткен. Намыстана бермейді. Тіпті, іштей қуанатын да секілді көрінеді кейде. Мүмкін, бұған теледидардан үнемі көрсетіліп жататын әскери саладағы жағдайдың да әсері бар шығар?!
Подполковник Ғани Артықовтың айтуынша, биыл көктемде әскерге шақырылғандардың 1203-і медициналық сараптамадан өтіп үлгерген. Соның 374-і ғана әскери қызметке жарамды деп танылып отыр. Ал тереңдетілген дәрігерлік тексеруден өтуге 567 адам жіберілген. Жалпы, көктемгі әскерге шақырылғалы отырған 8 мыңдай азаматтың 600-і ғана еліміздің түкпір-түкпіріндегі әскери құрылымдарға азаматтық борышын өтеуге жіберілмек.
– Бұл жерде Отан алдындағы парызын өтеуге шақырылғандардың тек 600-і ғана әскерге жарамды екен деген ой тумау керек. Жоғарыда айтып кеткеніміздей, бүгінде әскер қатарына шақырылғандардың денсаулығына қойылатын талап қатал. Кейбір жігіттеріміз денсаулығын түзеуге байланысты осы жолы әскерден қалдырылды. Оқу орындарында оқитын әскер жасындағы жастарымыз да бар. Заң бойынша бұлар да оқуын бітіргенше әскерден босатылады, – дейді Ғани Асылбекұлы.
Әрине, бұлардан өзге, шынымен де әскерге баруға денсаулығы жарамайтын азаматтар да бар. Мамандардың айтуынша, қазіргі жастардың арасында асқазан-ішек жолдары, көз аурулары, аяқ-табан сүйектерінің бұзылу сырқаттары жиі кездеседі екен.
Тәуелсіздік алған алғашқы жылдарда еліміз қиын-қыстау кезеңді бастан кешірді. Сапалы өнімдер өндіретін өндіріс ошақтары жабылып қалғанда, сауда орындарында Қытайдың тауарлары қаптап кетті. Қымбат киім сатып алуға қалтасы көтермеген ағайын қытайдың арзанқол дүниелерін тұтына бастады. Соның ішінде ешқандай талапқа сай келмейтін жайпақ табан аяқ киімдер де бар (қазір де толып жатыр).
Сол кезде Қытайдың бәтеңкесін киіп өскен ұрпақ бүгін әскер жасына жетті. Олардың арасында жалпақтабан ауруының көптеп кездесуінің бір себебін де дәрігерлер осы сапасыз аяқ киімнен көріп отыр.
Бүгінгі балалар компьютердің алдынан шықпайды. Теледидар алдында да шамадан тыс отырады. Көз ауруларының көбеюіне осы себеп.
Сондай-ақ, «Кока-кола», «Пепси-коланы» шамадан тыс ішіп, гамбургер, чизбургер, донер-кебаб секілді дайын өнімдерді талғамай жеу де асқазан-ішек жолдарының ауруын асқынтып жіберген.
– Қазіргі таңда «чипсы», «кириешки» дегендерді мектептерде сатуға тыйым салынды. Оның бірден-бір себебі – осы тағам өнімдерінің адам ағзасына зияндығы. Бұлардың құрамында консерванттар тым көп. Адам ағзасы оны қалай қорытуды білмей, дағдарысқа ұшырайды. Шектен тыс семіздік, асқазан аурулары да осыдан келіп туындайды. Сондықтан баласының денсаулығын, болашағын ойлаған ата-ана мүмкіндігінше бұл тағамдарға баласын жолатпаған жөн, – дейді №1 қалалық емхананың бөлім меңгерушісі Елизавета Аманшайқызы.
Дәрігерлердің бұл пікірін әскери азаматтар да растап отыр. Олардың айтуынша, кейбір әскер жасындағы жап-жас жігіттердің денесін май басып, іркілдеп кеткен. Керісінше, кейбіреулердің дене-бітімі кішкентай, өздері әлжуаз. Мұның бәрі, айналып келгенде, тамақтану режимін дұрыс сақтамаудан болатыны анық.
Алғашқы әскери дайындық мектептен басталады
Кейінгі кездегі әскери салада қолға алынып жатқан жұмыстар мен қабылданып жатқан заңдарға қарағанда, келешекте әскери қызметкер болу, әскери борышын өтеп келу – үлкен абыройлы, екінің бірінің қолынан келе бермейтін мансапқа айналатын секілді. Дұрыс-ақ. Әйтпесе, соңғы кездері әскери салалардағы ушығып кеткен түрлі жағдайлар жауынгер атаулының беделін түсіріп-ақ жіберді. Әскер десе болды, қит етсе қашуға дайын тұратын, болбыр, әлжуаз жігіттер елестейтін болды. Тіпті, қазақ сарбазы деген атқа лайық қара нардай жігіттер азайып кеткендей көрінеді. Ендеше, әскери азаматтардың беделін көтермесек болмайды. Әскерге шақырылғандарға техникалық білімнің, тепсе темір үзетін денсаулықтың, психологиялық дайындықтың қажет етіліп отырғаны да сондықтан.
Ал болашақ сарбаздың босбелбеу болмауы үшін ата-анаға көп жұмыс істеуге тура келеді. Балаларының бойына адамгершілік дәнін сеуіп,
еркек кіндікті елін қорғауға жаралғанын кішкентайынан құлағына құйып өсіру қажет. Күйбең тіршілікпен жүрген ата-ана кейде балаларының тамақ режимін дұрыс сақтауына, бос уақытында немен айналысып жүргеніне мән беруді естен шығарып жатады. Мұның соңы баланың тәрбиесіне, денсаулығына кері әсерін тигізіп жататын жағдайлар аз емес.
Бүгінде Үкімет пен Білім және ғылым министрлігі, сондай-ақ, Қорғаныс министрлігі мектеп қабырғасында алғашқы әскери дайындық пәнін оқыту жүйесін енгізді. Жастардың жауынгерлік әзірлігі негізінен осы кезеңнен бастау алады. Болашақ Отан қорғаушыларының қарым-қабілеті алғашқы әскери дайындық барысында дұрыс қалыптасуы ерекше ескеріледі екен. Елордадағы №54 мектеп-лицейдің әскери дайындық пәнінің ұйымдастырушысы Хакімжан Әділовтің айтуынша, сабақ барысында оқушылар түрлі әскери әдістерді, қару қолдануды, тактикалық тәсілдерді үйренеді. Төтенше оқиға кезінде өзін-өзі ұстау, жараланған серіктесіне алғашқы медициналық көмек көрсетуді де меңгеріп шығады. Қазақстан Қарулы Күштердің құрылымымен және әскери жарғылармен де бастан-аяқ танысады.
– Калашников мылтығының макеті арқылы балалар қаруды қалай құрастыру керектігін де үйренеді. Біз, ең бастысы, болашақ сарбазды сайыпқырандыққа, жылдам, дер кезінде шешім қабылдай алатын алғырлыққа жетелейміз. Қазіргі өскелең жастардың әскери қызметке деген қызығушылығы зор. Жақында оқушыларым медициналық тексеруден өтті. Бәрі де шымыр болып шықты, – дейді Хакімжан Серікұлы.
Әскери өмір – темірдей тәртіпті ғана емес, отансүйгіштікті де қажет ететін орта. Ел басына күн туғанда қолға қару алып, елін-жерін қорғайтын азаматтар осындай патриот ұлдардан шығады. Ендеше, жігіттеріміз жігерлі, намысы биік, бойына отаншыл сезімді сіңірген азаматтар болсын.
Қымбат ТОҚТАМҰРАТ
