Jyl elımızdıŋ jüregı Astananyŋ 20 jyldyǧymen erekşelendı. Qazaqstannyŋ zamanǧa laiyq jaŋa astanasyn salu ideiasy memleketımızdıŋ tūŋǧyş Prezidentı Nūrsūltan Nazarbaevqa tiesılı. Elbasy astanany resmi köşıru turaly būiryqqa 1997 jyly qol qoidy. 1998 jylǧy 6 mamyrda Prezident Jarlyǧymen Aqmolanyŋ atauy Astana bolyp özgertıldı. Sol jyly 10 mausymda jaŋa elordanyŋ halyqaralyq tūsau keser räsımı ötkızılıp, osy data astananyŋ tuǧan künı retınde atalyp keldı. 2006 jyldan bastap şıldenıŋ altysy elorda künı retınde toilana bastady.
20 JYLDYQQA JOSPAR
QR Mädeniet jäne sport ministrlıgı mereitoiǧa bailanysty Astana törınde ötetın respublikalyq jäne halyqaralyq deŋgeidegı 80-ge juyq şara ötkızudı josparlady. Al QR Ükımetınıŋ qaulysymen el kölemınde ötetın 175 şara bekıtıldı. Būl şaralar halyqaralyq, respublikalyq jäne öŋırlık deŋgeide ūiymdastyryldy. Sonyŋ ışınde «Astanalar şeruı: Astananyŋ 20 jyldyǧy – älemnıŋ 20 astanasy» atty halyqaralyq mädeni imidjdık joba aiasynda älemnıŋ ataqty 20 astanasynyŋ qūttyqtauy tanystyryldy. «Astana – Elbasynyŋ töl tuyndysy, elımızdıŋ strategiialyq ortalyǧy. Bız būl şarany da abyroimen atqaryp, jyl da jetıstıkpen aiaqtalady degen senımdemın. Biyl da auqymdy jūmystar josparlanyp otyr. Tūran, Qabanbai batyr jäne Mäŋgılık El daŋǧyldarynda kölık keptelısın azaitu üşın Beisekova köşesınen Tūran daŋǧylyna deiıngı jäne Täuelsızdık köşesınen Qaldaiaqov köşesıne deiıngı uchaskesınde Ūly Dala köşesınıŋ qūrylysy jürgızıledı. Sonymen qatar 2018 jyldan bastap 60 km velojol salynatyn bolady» dedı qala äkımı Ä.İsekeşev jyl basynda Elbasy Joldauyn talqylauǧa arnalǧan jäne ötken jyldy qorytyndylau jiynynda.
DÄSTÜRLI JÄNE ÄLEUMETTIK MEDİA ARASYNDAǦY KÜRES
Aqparat alaŋynda dästürlı jurnalistikany klassikalyq jurnalistikaǧa jatpaityn blogerler, messendjerler men äleumettık jelıler barǧan saiyn yǧystyra tüsuı basylymnyŋ 2018 jylǧy sandarynda özektı mäsele etıp körsetıldı. Jaŋa media qoǧamdyq pıkır qalyptastyruda käsıbi jurnalistikamen bäsekelese almaityny anyq. Būdan dästürlı jurnalistikaǧa qauıp töne me? Osy mäselege orai qazaq jurnalistikasynyŋ maitalmandary sol jyly 28 mausymda jariialanǧan «Örkeniettı qoǧamda şynaiy aqparatsyz damu joq» atty maqalada pıkır bıldırgen eken. Filologiia ǧylymdarynyŋ doktory, professor Namazaly Omaşevtıŋ aituynşa, būdan tragediia jasaudyŋ keregı joq. «Damyǧan elderdıŋ bärınde solai. Öz basym klassikalyq jurnalistikaǧa senım azaiady degenge müldem qarsymyn. Ekınşıden, jurnalistikany klassikalyq jäne klassikalyq emes dep ekıge bölu dūrys emes. Nelıkten būrynǧysy klassikalyq bolyp, bügıngısı bolmau kerek? Menıŋşe, klassikalyq degennen görı qalyptasqan jurnalistika degen dūrys» deidı ol.
ELORDANY EREKŞELEU NEMESE TURİZM MÄSELELERI
2018 jyly Ükımet turistık salany damytudyŋ 2023 jylǧa deiıngı jaŋartylǧan tūjyrymdamasynda ışkı turizm ülesın 8 paiyzǧa deiın arttyrudy mındettedı. Gazettıŋ 26 nauryzdaǧy sanynda turizm taqyrybyn kötergen Gülmira Aimaǧanbet ışkı turizmdı ılgerıletude Astana qalasynda qandai kedergıler bar ekenın anyqtauǧa tyrysqan. L.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetınıŋ turizm kafedrasynyŋ professory, PhD doktory Adai Sekenūlynyŋ aituynşa, turizmnıŋ ışkı ıster, syrtqy ıster, ūlttyq qauıpsızdık, meiramhana keşenderı, emdeu-sauyqtyru oryndary, ūlttyq parkter sekıldı 32 salaǧa janama yqpaly bola tūra, onyŋ köp närsege qūzırettılıgı jetpeidı. «Qazırgı uaqytta Qazaqstan turizmı ūstaǧannyŋ qolynda, tıstegennıŋ auzynda ketpeu üşın ärı qarai jūmys jasaudyŋ mehanizmın dūrystau kerek. Astana qalasynda osy salaǧa jetekşılık etetın komitet qūrylǧany jön. Barlyq salanyŋ basyn qosyp, är uaqytta jinala alatyn, keleşek qadamdardy oilastyra alatyn turizmdegı mehanizmdı qalyptastyruymyz kerek» deidı ol. («Astana aqşamy»,№75, 26 mausym, 2018 jyl).
QALA AGLOMERASİIаSYN DAMYTU JÄNE JAŊA AUDAN
Elordanyŋ el ekonomikasyndaǧy rölın köteruge arnalǧan jūmystar qalanyŋ 2016-2020 jyldarǧa arnalǧan damu baǧdarlamasy aiasynda qarastyrylǧan. Būl jūmystar ärine, halyqtyŋ ömır süru sapasyn jaqsartuǧa, halyqqa jaily ortany qalyptastyruǧa baǧyttalǧan. Bas qalany mekendeitınderdıŋ sany jyl sanap arta tüsken saiyn onyŋ damuyna kerı äser etetın kedergıler de şyǧatyny belgılı. «2017 jyldyŋ 1 qazanyndaǧy jaǧdai boiynşa elordada halyq sany 1 020 722 adamdy qūrady. 2020 jyldyŋ aiaǧyna qarai tūrǧyndar 1 mln 200 myŋ adamǧa jetedı dep boljanuda. Elordanyŋ aglomerasiiasyn damytu, qalanyŋ soltüstıgınde ornalasqan şetkerı aumaqty tiıstı infraqūrylymmen qamtamasyz etu maqsatynda qalada törtınşı audandy aşu josparlanyp otyr» delıngen 13 aqpanda şyqqan «Astanada törtınşı audan aşylady» atty maqalada. Avtor Amanǧali Qaljanovtyŋ aituynşa, Baiqoŋyr dep atau berılgen jaŋa audanǧa Öndırıs jäne Jeleznodorojnyi tūrǧyn alaptary kıredı.
ASTANANYŊ ARǦY TARİHY
Elorda aumaǧynda tarihy X-HIV ǧasyrǧa jatatyn Bozoq qalaşyǧy bar ekenın köbımız bıle bermeimız. Memleket qorǧauyndaǧy ortaǧasyrlyq būl qalaşyqtyŋ bügıngı ornyn köruge arnaiy uaqyt bölgen gazet tılşısı Nazira Baiyrbektıŋ osy sapardaǧy jazbasy tyŋ derekterge toly qūndy maqala bolyp şyqqan. Jurnalistıŋ erınbei-jalyqpai ızdenıp, ärıptesterınıŋ aituymen qalaşyq ornyn tauyp baruy, mädeniet ministrlıgı tarapynan osy jerdı 2022 jyly Bozoq muzei-qoryǧyna ainaldyru baǧytynda jasalyp jatqan jūmystar turaly jaqsy mälımetter bergen. Sol saparda tılşıler aldynan şyqqan L.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetınıŋ doktoranturada oqityn tarihşy-ūstaz Serǧazy Qaiyrbekūly osy qalaşyqty 2000-jyldan berı zerttep jürgen eken. «Bozoq – osy jerdegı eŋ tabiǧaty sūlu, şöbı şüigın jerlerdıŋ bırı bolǧan. Qypşaqtar būl qalany salǧanda strategiialyq jaǧynan öte maŋyzdy mäselelerge män bergen. Būl qalaşyqtyŋ ornalasqan jerı – Saryarqanyŋ eŋ biık nüktesı. Esıl men Nūra özenderınıŋ tüiısken jerı de – osy. Iаǧni, ekı özennıŋ arasy 40 şaqyrym ǧana bolsa, qalaşyq sol keŋıstıktıŋ qaq ortasynda tūr. Strategiialyq jaǧynan öte dūrys taŋdalǧan deitını, būl qalaşyqqa kezınde jau kele almaǧan eken. Öitkenı ainalasy jaiylǧan su» deidı ol jurnalisterge bergen sūhbatynda. («Astana aqşamy», №69, «12 mausym, 2018 jyl»).
BALALAR ÄDEBİETINIŊ JAI-KÜII
Egemendıkpen ere kelgen naryqtyq ekonomika qoǧamnyŋ köp salasyn toqyratyp, sonyŋ salqyny ruhaniiatqa da tidı. Basqa janrlar 30 jylda qaita es jiyp ülgerse de, balalar ädebietı älı de būqqan küiı jatyr. Balalar ädebietınıŋ däuırlegen şaǧynda tükpırdegı auylǧa deiın balalarǧa arnalǧan kıtaptar keletın. Nege qazır ol kezeŋ joq? Sonda da bolsa balalar ädebietı toqyrap qaldy dep aita almaimyz dep jazuşy aǧalaryna ümıttene sūrau salǧan tılşı Azamat Esenjoldyŋ saualnamasynda osy mäselenıŋ bıraz tüiını aitylǧan. Solardyŋ bırı jazuşy Serık Asylbekūly balalar ädebietın, eŋ aldymen, memleket qamqorlyǧyna alu qajet dep sanaidy. «Sodan soŋ şeteldegı myqty degen balalar şyǧarmalaryn qazaqşaǧa audarylsa deimız. Tärjımaşylardyŋ da eŋbegı «inemen qūdyq qazǧandai». Oǧan da demeu kerek. Jasyratyny joq, qazır bärı de materialdyq qoldauǧa bailanysty. Soǧan dūrys niet būrylsa, balalar ädebietı alǧa damidy» deptı ol tılşıge bergen jauabynda. Al jazuşy Joltai Jūmat-Älmaşūly balalar ädebietın tek qana körkem şyǧarma türınde qaldyrmai, kino tılıne ainaldyru kerek dep sanaidy. Sebebı qazır älemdık balalar ädebietı 180 gradusqa özgergen. («Astana aqşamy», №65, 2 mausym, 2018 jyl).
ÖZINE-ÖZI JAU BOLǦAN JOQ
Qazaq tarihyndaǧy eŋ bır auyr kezeŋ bolǧan saiasi quǧyn-sürgın qūrbandaryn jappai qudalauǧa qatysty jaŋsaq pıkır bar. «Sol jyldary qazaqtar özderın özderı ūstap berdı, sondyqtan qazaqtar basqa ūlttardan köp qyryldy» degen ūǧymdaǧy jazbalardyŋ äleumettık jelılerdegı paraqşalarda köbeiıp ketuı avtordyŋ zertteu maqalasyna sebep bolǧan. Jurnalist Erkın Qydyr maqalasynda sözıne däiek bolar statistikany körsete kele: «Ras, Qazaqstanda repressiia jyldarynda atylǧan adamdar sany būdan säl köpteu, ol 8 myŋǧa juyqtaidy. Bıraq būlar keibıreulerdıŋ aityp jürgenındei, jergılıktı jūrt bır-bırın ūstap bere bergennen oryn almady. Onyŋ bärı Mäskeuden josparly tärtıppen berılgen tapsyrma (raznariadka) boiynşa jüzege asyryldy. Mūny öz betınşe özgertuge Işkı ıster halyq komissariaty (NKVD) jergılıktı organdarynyŋ şamasy kelmegen» dep qazaqtardyŋ öz qandasyn satpaǧanyn däleldeitın derekterdı ūsynady. («Astana aqşamy», №63, 29 mamyr, 2018 jyl).
