Qoǧam

«Adamǧa tabyn, Jer, endı!» dei bermeiık…

Qazaqtyŋ qai nietıne bergenın qaidam, ötken küzde ­dalaǧa syimai kettı degen syltaumen kiıkterdı qan-josa ettı. Dalanyŋ iesı de, kiesı de – aqbökennıŋ qany tamǧan jerge qystyŋ qiynşylyǧy qatty tüstı. Köp ūzamai qar aralas jauyn jauyp, artynşa Arqaǧa jūt keldı.

10 myŋǧa tarta jylqy qyryldy dep jatqanda bögender jarylyp, auyl-­auylymen suǧa batqan eldı mekenderdı joqtap taǧy qaldyq. Jūt jetı aǧa­iyndy, apyr-ai, Jer-ana taǧy qandai qyspaqqa alar eken?!

Jer betınde jetı jyldyq ta jūt bolǧan. Adal basşynyŋ arqasynda odan da adam balasy aman ötıp, ösıp-öngen edı. Älı de el eŋsesın köterer. Alaida ai-künnıŋ amanynda osynşama qyspaqqa tüsuımızdıŋ sebebın ızdegen jan bar ma?

Aldymen aştan qyrylǧan jylqynyŋ jaiyn aitaiyn. Qystyŋ auyr bolatyny küzdıŋ alǧaşqy qarynan belgılı boldy. Ol kezde jylqynyŋ qazysy qaitpaǧan kez. Köneköz qarttardan sūrap bılıp edım, olar mūndai kezde jazda şöp-jemın jinap, maldy qorada ūstaidy eken. Mal sanyn köbeitpei, jarap tūrǧandaryn tūqymǧa qaldyryp, qalǧanyn satyp, pūlyn qaltasyna basyp otyrady eken. Kelesı jyly mal ornyna mal alady. Malsaq qazaqtar jaiylymdy jer jyrtatyn tyrmamen jerdıŋ toŋyn oiyp, qara jerge jem-şöp şaşyp ta ylajdaǧan. Dalada üsıp ölgen jylqynyŋ jartysyn satyp jem aldyrtsa, jartysy qalar edı ǧoi. Arqada suyq bolsa tabyndy jylqyny jyly jaqqa yqtyryp, sol jaqta qystaityn da täjıribe bar eken. Er Töstık ertegısı esterıŋızde bolar, jūttan maldy saqtau üşın aǧalary auyp ketpeuşı ma edı. Ertegını ertegı delık, şaruanyŋ qamyn oilaǧan el basşylary bır-bırın qoldap, soltüstıkten yzǧar soqqanda, oŋtüstıkke yqtatyp maldyŋ amandyǧy üşın bırlese äreket etuge bolmady ma?! Jailau, qystaudyŋ mänın zerttep, şaruaǧa qoldanbasa, qazaqqa mal qaidan bıtedı?

Nauryzdy on kün toiladyq. Bıraq Nauryzdyŋ basty ǧūrpyn eskergen jan bolmady. Eŋ bastysy, auyldardyŋ ainalasyndaǧy böget, kanaldardy tekserıp, köşelerdegı su aǧar aryqtardy tazalap, sudyŋ jolyn aşatyn edı. Saqtansaŋ saqtaidy. Basşylarǧa qarap auyz aşyp otyrmai, auyl adamdary jinalyp qareket etıp, etek-jeŋın tügendep otyruǧa bolmas pa?! Qarapaiym närse, aulamyz­daǧy jauǧan qardy da küreuge joqpyz. El şetındegı özen-kölderdıŋ jazdygünı suy tartylǧanda tabanyn tazalap, ­jiegın köteretın. Tehnika qat bolsa, suǧa mal jaldap, ösıp tūrǧan qamysty oryp, qalǧanyn maldyŋ tūiaǧy taptaityn edı. Jer-ananyŋ jaiyn oilamadyq. Közı soqyr adamdar därmensız hal keşıp, öz portfelderın özderı arqalamai, kömekşılerıne ūstatatyn äkım-qaraǧa sendık. Sendık te, Jerden, ata-babanyŋ tabiǧatpen üilesımdı ǧūmyr keşu jolynan bezdık. Aqyry ne boldy?!

Taǧyda

Aigül Uaisova

Aqparat salasynyŋ üzdıgı

Ūqsas jaŋalyqtar

Back to top button