Aitalap KURGAMBAEV, Astana qalasy Turizm, dene tärbiesı jäne sport basqarmasynyŋ basşysy
Äleumettanuşylardyŋ soŋǧy zertteulerı boiynşa Astana qalasynyŋ ärbır törtınşı tūrǧyny deneşynyqtyru jäne sportpen ainalysady eken. Al olardyŋ köpşılıgı, iaǧni, 35 paiyzy jüzuge baratyny, ärbır besınşısı boks, küres sekıldı jekpe-jek türlerın taŋdaityny, üşınşı oryndy futboldy qalaityndar ielenetını belgılı bolyp otyr. Odan ärı fitnes, jeŋıl atletika jäne velosportqa äuestenuşıler sany artyp otyrǧany aitylady.
Bügıngı zamanda ärbır adamnyŋ bır mezgıl sportpen ainalysuǧa uaqyt taba bıluı öte qajet-aq. Jyl ötken saiyn qala tūrǧyndarynyŋ deneşynyqtyru men sportqa ülken män bere bastaǧany, ärine, quantarlyq jaǧdai. Osy oraida Astana qalasy boiynşa soŋǧy bes jylda deneşynyqtyru jäne sportpen tūraqty ainalysatyndardyŋ qatary ekı esege ösıp, bügınde olardyŋ sany 159 318 adamdy qūrap otyrǧanyn aituǧa bolady. Demek, «Astana – sport qalasy» degen sözdıŋ ömırşeŋdıgı kün ötken saiyn däleldene tüsude.
Respublika boiynşa atalyp ötıletın Sport künı qarsaŋynda Astana sportynyŋ damu ürdısı turaly aityp ötudıŋ retı kelıp tūrǧandai.
Astana bügınde tek säulettı sport ǧimarattarymen erekşelenıp qoimai, respublikalyq jäne halyqaralyq jarystar ötkızetın qala retınde de tanylyp otyr. Elorda tūrǧyndary köptegen halyqaralyq turnirlerdı tamaşalap ülgerdı. Älemdık sport ūiymdary men sporttyq federasiialar ırı jarystardy Astanada ötkızuge müddelı bolyp, bızdıŋ qalaǧa joǧary senım arta bastady. Täjıribe körsetkendei, ärtürlı sport türlerı boiynşa ötkızılgen älem kuboktarynyŋ etaptary, olimpiadalyq lisenziialyq turnirler, qūrlyq jäne älem bırınşılıkterı, basqa da halyqaralyq jarystardy qabyldau barysynda elordamyz özın qonaqjai alaŋ iesı retınde körsete bıldı.
Atap aitar bolsaq, 2012 jyly Astana qalasynda 495 sporttyq şara ūiymdastyryldy. Onyŋ ışınde 106 respublikalyq, 35 älemdık deŋgeidegı halyqaralyq jarys ötkızılgen. Salystyryp qarasaq, 2009 jyly 480 sport şarasy ötken eken. Al biylǧy jyldyŋ, iaǧni, 2013 jyldyŋ tek qana bırınşı jartysynda 369 şara ötkızılgen, olardyŋ ışınde 66 respublikalyq jäne 30 halyqaralyq deŋgeidegı jarystar boldy. Osy atalǧan sporttyq şaralarǧa 64 myŋ sportşy qatyssa, 140 myŋ janküier tamaşalaǧan. Mıne, osy körsetkışterge qarap otyryp, biyl būqaralyq-sporttyq şaralar ötkızu boiynşa özımızdıŋ rekordymyzdy jaŋartatynymyz sözsız.
Astanada sporttyq şaralardy ūiymdastyru sapasyna da qoiylatyn talap joǧarylady. Elorda elımızde bırınşı bolyp sporttyq şaralardy ūiymdastyru jönınen öz kadrlaryn daiyndai bastady. Mäselen, «Ūlttyq sport türlerı jäne būqaralyq sauyqtyru-deneşynyqtyru kluby» – naǧyz käsıbi ūiymdastyruşylar komandasy toptasqan mekeme bolyp otyr. Astanada osy klubtyŋ qatysuynsyz bırde-bır sporttyq şara, meilı ol būqaralyq-merekelık, respublikalyq nemese halyqaralyq jarystar bolsyn, ötpeitın boldy desem, artyq aitqanym emes. Ötken jyly qūrylǧan «Jıger» sporttyq kluby da eŋbek ūjymdarynda sporttyq şaralardy, salalyq spartakiadalardy ūiymdastyruǧa ülken kömek körsetıp, üilestıru jūmystaryn atqaryp keledı.
Sportta joǧary jetıstıkterge jetu üşın, sonymen qatar halyqty būqaralyq sportqa tartu üşın materialdyq-tehnikalyq bazanyŋ alar orny airyqşa bolady. Osy oraida Memleket basşysy būqaralyq sportty damytu, onyŋ ışınde sport nysandaryn qarapaiym halyq üşın qoljetımdı etu jönınde aityp qana qoimai, tapsyrmalar bergenı belgılı. Būl rette elordamyzda jüielı jūmystar jürgızılıp otyr. Mäselen, «Alau» mūzaidyn saraiy, «Barys» jabyq aidyndy keşenı, «Saryarqa» velotrek keşenı jäne «Astana Arena» stadiony käsıpqoi sportşylarmen qatar qarapaiym tūrǧyndar üşın de qyzmet körsetıp keledı. Qala basşylyǧy osy baǧytta bar mümkındıktı qarastyryp otyr.
Osy tūsta myna bır jaǧdaidy da aitqym keledı. Elordamyzdaǧy keibır sport ǧimarattary arnaiy mamandandyrylǧan nysan bolyp sanalady. Mäselen, velotrek. Mūndaǧy manejde tek täjıribelı sportşylar ǧana jüre alady, sondai-aq «Däulet» sport keşenı tennis oinauǧa ǧana jaraidy. Al «Alau» jäne «Qazaqstan» sport sarailary köpfunksionaldy bolyp salynǧandyqtan, atalmyş keşenderde sporttyŋ bırneşe türımen ainalysuǧa mümkındık bar. Sondyqtan sport keşenderın qoljetımdı etu üşın aldyn ala baǧdarlama jasalyp, bırtındep jüzege asyryla bastady. Är nysannyŋ erekşelıkterı jan-jaqty eskerıldı. Kommunaldyq, qyzmet körsetu şyǧyndary, eŋbekaqy qoryna qarai sportpen ainalysu saǧatynyŋ özındık baǧasy şyǧarylady. Soǧan säikes, äleumettık jaǧynan az qamtylǧandar, oquşy jastarǧa jeŋıldık tarifterı jasaldy. Ökınışke qarai, köptegen adamdar «qoljetımdı» jäne «tegın» sözderınıŋ maŋyzyn tüsınbei jatady. Alaida, bızdı deneşynyqtyru jäne sportpen ainalysuşylardyŋ qyzmet körsetudıŋ sapasyna män beretını quantady. Bızdıŋ bıluımızşe, sportpen ainalysamyn deuşılerge qaşanda mümkındık bar. Bügınde şaǧyn audandardaǧy sport alaŋdary eşqaşan bos bolmaidy, funksionaldy gimnastika jasau būqaralyq sipatqa ie, sonymen bırge, balalar men eresekter köşedegı sporttyq şaralarǧa belsendı qatysatyn boldy.
Astanadaǧy sport nysandary tek qana elordamyzdyŋ sänı men saltanatyn aişyqtap qoimai, halyqaralyq sport jarystarynyŋ tiımdı arenasyna ainalyp otyr. Mäselen, jyldamdyǧy boiynşa älemdegı 400 mūzaidyndy arenalardyŋ arasynda altynşy oryn, jazyqtaǧy mūzaidyndary arasynda üşınşı oryn alatyn «Alau» mūz aidyn saraiynda aşylǧan kezınen bastap 60 resmi jarys ötken eken. Respublika boiynşa ötkızılgen konki jarystarynyŋ bärı osy alaŋda ötkızılgen. Halyqaralyq deŋgeidegı 11 jarys ūiymdastyryldy. Soŋǧy ekı jylda ekı ret Älem kubogy öttı. Älem boiynşa ırı halyqaralyq jarystardy ötkızuge mümkındıgı jetetın jiyrmaǧa juyq jabyq mūz aidyndy stadion bar. Solardyŋ bärı ırı jarystardy ötkızu üşın jyl saiyn saiysqa tüsıp jatady. Osy oraida bızdıŋ «Alau» da Halyqaralyq konki jarysy federasiiasynyŋ joǧary senımıne ie bolyp otyr. Onyŋ aiǧaǧy – Astanada 2014 jyly ardagerler arasyndaǧy älem chempionaty, al 2015 jyly sprint jarysy boiynşa älem chempionaty ötedı.
Jalpy sportqa köŋıl böletınder qatary jyl ötken saiyn köbeiıp kele jatqany baiqalady. Qazır şaǧyn jäne orta biznes ökılderı de sport salasyna nazar audaratyn boldy. Sonyŋ nätijesınde, qonaqüiler men sauyqtyru keşenderınde fitnes klubtar jüiesı keŋeiıp, sporttyq-sauyqtyru qyzmetterı köbeidı. Būqaralyq sportpen ainalysqysy keletınder üşın barlyq jaǧdai jasaluda.
Qazırgı kezde Astana qalasynyŋ äkımdıgı memlekettık – jekemenşık ärıptestık mehanizmın paidalanu boiynşa jobalardy jüzege asyru jūmysyn jandandyryp otyr. Osy ärıptestık jüiesı boiynşa salynyp, paidalanuǧa berıletın basymdy baǧyttaǧy nysandar anyqtaldy. Būl rette ortalyq ökılettık organdarmen kelısım jūmystary jürgızılude. Mäselen, biudjettık fitnes-klubtardyŋ qūrylysyn jürgızudı Europalyq qaita qūru jäne damu bankı ūsynyp otyr. Sonymen qatar, «Astana qalasynyŋ Bas jospary» mekemesımen bırlesıp qala aumaǧynda deneşynyqtyru-sauyqtyru keşenderın ıske qosu üşın 10 jer aumaǧy belgılendı.
Biylǧy şılde aiynan bastap qalada «Tarlan» atty mūzaidyndy arena paidalanuǧa berıldı. Būl nysan «Kaspii» sportty damytu qoǧamdyq qorynyŋ bastamasymen «QazRosGaz» JŞS qarajatyna salyndy. Bügınde qala tūrǧyndarynyŋ igılıgıne ainalyp otyrǧan tamaşa nysan – biznestıŋ äleumettık jauapkerşılıgı, ükımettık emes ūiymdardyŋ jäne qala basşylyǧy yntymaqtastyǧynyŋ nätijesı.
Bügıngı taŋda qalada alty sport nysanynyŋ qūrylysy jobalanuda. Atap aitqanda, Olimpiadalyq rezervtı daiarlau ortalyǧynyŋ köpfunksiialy keşenı, mügedekterge arnalǧan «Qaisar» sport keşenı, sporttyq atu keşenı, olimpiadalyq standartqa sai esu arnasy, 15 myŋ janküierge arnalǧan hokkei arenasy jäne jekpe-jek sport türlerı zaly salynatyn bolady.
Elordamyzda jaŋa mektepterdıŋ paidalanuǧa berıluıne bailanysty sport zaldary men alaŋdary köbeiıp otyr. Sonymen qatar, audandyq äkımdıkter tarapynan aulalyq sport alaŋdary da tūrǧyndar igılıgıne ainaluda. Naqtylai aitsaq, Saryarqa audanynda 262, Almaty audanynda 199, Esıl audanynda 96 nysan bar. Būl nysandarda qysy-jazy sportpen ainalysuǧa bolady.
Bügıngı Astana şyn mänınde sporttyq dästürımen erekşelenetın qalaǧa ainalyp barady. «Astana» veloklubynyŋ sary-kögıldır tüstı formasyndaǧy sportşylar qalanyŋ bır bölşegındei bolyp kettı. Astanalyq velosport mektebı respublika boiynşa aldyŋǧy qatarda sanalyp qoimai, qatysuşylar qatarynyŋ köptıgımen de erekşelenedı. Käsıpqoi sportpen qatar äuesqoi sany da köbeiıp keledı. Qazır baiqasaq, qala köşelerınde velosipedpen jüruşıler jiı körınetın boldy. Sondai-aq, äuesqoilardyŋ qatysuymen, tıpten, ūiymdar, diplomatiialyq korpustyŋ ökılderı qatysatyn türlı velojarystar da ötkızıledı. Osynyŋ bärı velosiped bolaşaqta Astanadaǧy köpşılık kölıktıŋ bırıne ainalatynyn körsetse kerek. Astana qalasynyŋ bas josparynda üş tiptı velosiped joldaryn salu da közdelıp otyr. Demek, keleşekte qala tūrǧyndary üşın Astana da köptegen şetel astanalary sekıldı ekologiialyq ärı ekonomikalyq tūrǧydan tiımdı ärı paidaly velosiped kölıgın paidalanuǧa bar mümkındıktı jasaityn bolmaq.
Bügıngı taŋda qalada 103 sport türımen ainalysuǧa mümkındık bar. Iаǧni, ärkım jürek qalauymen ainalysatyn sport türın taŋdai alady. Astana qalasynyŋ Turizm, dene tärbiesı jäne sport basqarmasyna qarasty mekemelerınde 75 sport türı boiynşa 12 555 adam sportpen ainalysady. 2011 jyly 65 sport türı boiynşa 9 068 adam sportpen ainalysatyn edı. Būl – negızınen, keleşegın sportpen bailanystyryp, öz maqsattaryna jetudı armandaǧan balalar.
Astana qalasynyŋ qūrama komandasy bügınde respublikalyq keşendı jarystardyŋ köşbasşysy bolyp, naǧyz chempiondar «ūstahanasyna» ainalyp otyr. Biyl köktemde ötken QR Jastar oiyndarynda astanalyq jas sportşylar jalpykomandalyq ekınşı oryndy ielendı. Bır aitarlyǧy, osy jarystarda Astana komandasy ǧana barlyq 35 sport türı boiynşa sportşylar şyǧardy. Nätijesınde, 103 altyn, 65 kümıs jäne 112 qola medal jeŋıp aldy. Sonymen qatar, QR qysqy spartakiada qorytyndysynda elorda qūramasy jalpy esepte ekınşı orynnan körındı. Respublikalyq mügedekter spartakiadasynda da elordalyq «Qaisar» sport klubynyŋ sportşylary jaqsy nätijelerımen közge tüstı.
«Qaisar» sport kluby mügedek adamdarǧa arnalǧan Qazaqstandaǧy alǧaşqy mamandandyrylǧan sport ūiymy bolyp sanalady. Bügınde klubta 408 adam 9 sport türımen ainalysady. Barlyq jattyǧular men jarysqa qatysu biudjettıŋ esebınen qarjylandyrylady.
Elordalyq 1242 sportşy ūlttyq qūrama sapynda elımızdıŋ namysyn qorǧap jür. 2013 jyldyŋ bırınşı jartyjyldyǧynda 49 sport şeberı men 5 halyqaralyq därejedegı sport şeberı daiarlandy. 1599 astanalyq sportşy respublikalyq jäne halyqaralyq jarystardyŋ jeŋımpazdary atandy. Bız aldymen qala jäne respublika bırınşılıkterınde, odan ärı qūrlyq jäne älem chempionattarynda jeŋıske jetıp jürgen sportşylarymyzben maqtanamyz. Olar – elımızdıŋ de, elordamyzdyŋ da abyroiyn asqaqtatqan naǧyz jeŋımpazdar.
Elbasymyz Nūrsūltan Nazarbaev atap ötkendei, bızdıŋ sportşylardyŋ jeŋısı – salauatty ömır saltynyŋ şynaiy nasihaty. Şynymen de, sportşylardyŋ jeŋısımen ruhtanǧan balalar men jasöspırımderdıŋ sportpen ainalysuǧa yqylasy arta tüsetını anyq. Osy oraida Astana qalasynda būqaralyq jäne joǧary jetıstıktı sportty damytu maqsatynda barlyq jaǧdai jasaluda.
Säuletı men däuletı qatar damyǧan elordamyzdy bügınde «Astana» sporttyq brendı arqyly bükıl älem tanyp otyr. Al osyndai märtebenı qalyptastyruǧa üles qosyp jürgen astanalyq sporttyq şaralardy ūiymdastyruşylardy, bapkerler men mamandardy, sportşylardy käsıbi merekemız – Sport künımen qūttyqtaimyn! Salauatty ömır saltyn qalyptastyru maqsatynda jürgızıp jatqan eŋbekterıŋızdıŋ jemıstı bola beruıne tılektespın.
