Baian jas kezinde teŋiz tolqyny tüstes kiimdi körip, qatty qyzyǧatyn. Tanystarynan sūrastyra kele, ol kedenşi qyzdardyŋ kiim ülgisi ekenin bilgen. Öz degeninen qaitpaityn qaisar qyz boijetkennen Almaty qalasynyŋ Keden basqarmasyna tartady. Keŋes odaǧynyŋ ydyrap jatqan tūsynda kedenşilerdi jūmysqa alu qarqyndy jürip jatqan kez. Baian da solardyŋ tolqynyna ilesti. Zaŋgerlik mamandyǧy eskerilip, birden halyqaralyq jöneltilimder bölimine jūmysqa qabyldanǧan.
Qazaqstandyq keden qyzmetiniŋ irgesi qalana bastaǧanynda kedendik baqylaudyŋ baǧamy älsizdeu boldy. Halyqaralyq poşta jöneltilimderin rentgen apparaty, odan qaldy iisşil itter teksergenmen, zaŋsyz tasymaldyŋ qarqyny bäseŋdemedi. Valiuta, esirtki, qaru-jaraq, pornografiialyq sipattaǧy beinetaspalardyŋ tasymaldauyna tyiym salynyp, syrttan keletin, Qazaqstan Respublikasy aumaǧynan şyǧarylatyn barlyq poştalyq jöneltilimderge tekseris kündelikti jürgizilip tūrdy. Kedenşiler damylsyz, ärbir zatty jiti qarap, tekserip otyrdy.
Baian Esimhanqyzynyŋ aituynşa, aptasyna kem degende on kelige deiin esirtki zattary tabylyp otyrǧan. «Birde Özbekstannan kelgen 10 kelilik qapta «baialdy, qyzanaq tūqymdary bar» dep kedendik deklarasiiada körsetilgen jöneltilim kezdesti. Ärbir qapty teksergende, anaşaǧa lyq toly ekenin anyqtadym. Osyndai «joldamalardyŋ» talaiynyŋ jolyn kestik. Jūmys barysynda qylmyskerlerdiŋ nebir qūityrqy ädisterin bilip aldyq.
Bir küni jemis-jidek salynǧan aǧaş jäşikter Jambyl oblysynan keldi. Rentgen apparaty esirtkini anyqtau jaǧynan äli de jetik emes. İisşil itterdiŋ jemis-jidekterdi sezinu qabileti tömen bolǧandyqtan, öz qolymmen qaǧazǧa oralǧan ärbir jemisti mūqiiat qaradym. Kümänim keldi. Aqyry qaz-qatarynan tizilgen almanyŋ işine oǧan pişindes qyp opiumnyŋ (esirtkiniŋ bir türi) oralǧanyn taptym», – deidi ol.
Ol kezderi esirtki köbine oŋtüstik aimaqtardan jetkizilip jatsa, Europadan pornografiialyq sipattaǧy beineönimderdiŋ zaŋsyz tasymaly qyzyp tūrǧan eken. Älgini jibergen adamnyŋ ne bolmasa jetkiziletin mekenjaiy ädeii körsetilmeitin körinedi. Keiin 1999 jyldary poşta arqyly jasyryn «sälemdemesin» joldaityndar qatary azaia bastaǧan. Ala jipti attaǧandar jazaǧa tartylyp, baqylaudyŋ baǧamy küşeitiledi. Tekseristiŋ tegeurini qataiǧan saiyn, adamdardyŋ zaŋsyzdyqqa boi alǧyzuy kürt tömendepti.
Eŋbek jolynda ärtürli basqarmalarda jetekşi bolǧan Baian Esimhanqyzy Astana qalasy boiynşa Kedendik baqylau departamentiniŋ «Saryarqa» keden beketiniŋ bas mamany qyzmetin atqarǧan. «Elbasynyŋ tikelei Jarlyǧymen qūrylǧan Arnaiy ekonomikalyq aimaqtyŋ qaryştap damuy köz quantarlyq. Birinşi mamandyǧym qūrylysşy bolǧandyqtan, bas qalanyŋ qūrylys nysandarynyŋ keremet ülgileri tamsandyrady. Özim eŋbek etip jatqan aumaqta elordanyŋ körkem de kerbez säuletin aişyqtaityn «Saranda» köpfunksionaldy keşeni salynyp jatyr. Zeinetkerlikke deiin kedende keleli qyzmet etip, jastarǧa bilgenimdi däripteuden jalyqpaimyn», – deidi äŋgime soŋynda.
Elimizdiŋ ekonomikalyq qauipsizdigin qamtamasyz etude eŋbegimen elengen Baian Äubäkirova kontrabandalyq tasymaldy tūsap, keden tölemderi men salyqtan jaltarǧandardy tärtipke şaqyryp qana qoimai, köpke ülgi bola bilgen aiauly jan.
Gülmira Aimaǧanbet
