«Biznestıŋ jol kartasy-2020» baǧdarlamasy – bilıktıŋ bizneske körsetıp otyrǧan keŋ qoldauynyŋ bırı. Käsıpkerlıktıŋ aldaǧy on jyldaǧy damu baǧdaryn aiqyndap bergen būl baǧdarlamanyŋ alǧaşqyda qanatqaqty joba retınde, odan soŋ tolyq küşıne engenıne ekı jyldan asty. Alǧaşqy adymdary da jaman emes. Basqasyn aitpaǧanda, Astana boiynşa 130-dan astam joba maqūldanyp, oǧan memleket biudjetınen qaitarymsyz milliardtaǧan qarjy bölındı. Būl tek biudjet qarjysynyŋ igerılıp jatqanynyŋ körınısı emes. Käsıpkerlerdıŋ boiyndaǧy «özimizdiŋ öndiristiŋ köşın alǧa süireimız» degen yntanyŋ belgısı. Oǧan käsıpkerlerdıŋ belsendılıgı dälel bolyp otyr.
Soŋǧy ekı jyldyŋ ışınde otandyq käsıpkerlıkke qan jügıre bastady. Memleket biznes sektorǧa qoldau körsetpegende, olai boluy mümkın emes edı. Öitkenı, būǧan deiın şaǧyn jäne orta biznes ısın örge süireuı üşın ekınşı deŋgeilı bankterden nesie alyp, tapqan-taianǧanyn üstememen alǧan qaryzdy qaitaruǧa jūmsaityn. Al «Biznestıŋ jol kartasy-2020» baǧdarlamasy boiynşa qarjy qaitarymsyz negızde berıledı. Ärine, būl köldeneŋ kök attyǧa sūraǧan aqşasyn bere salady degen söz emes. Tegın dünienı aludyŋ da öz şarttary bar. Būl baǧdarlamanyŋ basty şarty – qoldanystaǧy käsıporyn men ondaǧy jūmys ornyn saqtap, ekonomikanyŋ şikızattyq emes sektorynyŋ tūraqty damuyn qamtamasyz etu.
Şaǧyn jäne orta käsıpkerlıktıŋ kökjiegin keŋeitetin būl bastama — «Üdemeli industrialdy-innovasiialyq damu baǧdarlamasynyŋ» bir tarmaǧy. Dittegeni — şaǧyn jäne orta biznes sektoryn sauyqtyru, iaǧni, käsipkerlik äleuetti arttyru. Biznestıŋ balansty damuyn közdegen baǧdarlama bırneşe baǧyttan tūrady. Bırınşı baǧyty – jaŋa biznes bastamany qoldau. Būl baǧyttyŋ özı bırneşe baǧyttan tūrady: nesieniŋ paiyzdyq mölşerin subsidiialau; biznesti bölip kepildeu; önerkäsip infraqūrylymyn damytu.
Ekınşısı, käsipkerlik sektordy sauyqtyru dep atalady. Mūndaǧy jūmystyŋ barlyǧyn QR Ekonomikalyq damu ministrligi jüzege asyrady. Sebebi ol – iri biznesti damytuǧa arnalǧan bap. Al, Astanada iri önerkäsip oşaqtaryn aşu qajettiligi baiqalmaǧandyqtan, būl baǧytty oryndauda elordalyq üles joq.
Jalpy, memlekettiŋ käsipkerlikke kepil boluy halyqaralyq is-täjiribede bar. Mäselen, mūndai täjiribeni Germaniiadan kezdestiruge bolady. Bank käsipkerlerdiŋ biznes josparymen tanysyp, oǧan qarjy saludyŋ täuekeli zor ekenin bilgennen keiin, käsipkerler memlekettiŋ kömegine jügine alady. Üşınşısı – käsipkerdiŋ valiutalyq täuekelin tömendetu. Onyŋ kömegıne negizinen eksporttyq baǧytta jūmys istep jürgen valiutaǧa tikelei qatysy bar käsiporyndar jügıne alady. Törtinşi baǧyty – käsipkerlik äleuetti arttyru dep atalady. Būl servistik qyzmet körsetumen tyǧyz bailanysty, iaǧni, konsultativti-konsaltingtik qyzmet körsetu. Onda käsibiŋdi qalai aşu kerek, jūmys isteudiŋ qyr-syry, biznes jospar qūru, sapa menedjmentine köşu, salyq jäne basqa da memlekettik organdarǧa esep beru, esep jürgizu, keden salasyna qatysty sūraqtarǧa jauap berip, qūqyqtyq sauattylyǧyn köterudi jolǧa qoiady. IT-tehnologiia men salalyq baǧdarlamalardy meŋgerip, sol baǧdarlamamen jūmys jürgizudi üiretedi.
Būdan bölek, baǧdarlama şeŋberınde käsıpkerlerge qarjysyz da qoldau körsetıledı.
Bastapqyda baǧdarlamaǧa käsıpkerlerdıŋ barlyǧy bırdei qatysa almap edı. Sebebı, äueldegı erejege säikes, sauda men qyzmet körsetu salasy önım şyǧaruşy bola almaǧandyqtan, baǧdarlamaǧa qatystyrylmady. Biylǧy jyldyŋ mamyr aiynda erejege bırqatar özgerıster engızılıp, tehnikalyq qyzmet körsetu stansalary, kır juu, himiialyq tazartu syndy qyzmet körsetu nysandary qatystyrylatyn bolyp şeşıldı. Astananyŋ jaǧdaiynda būl özgerıstıŋ maŋyzy zor. Öitkenı, qalada alyp öndırıs oşaqtary joq. Elorda käsıpkerlıgınıŋ basym bölıgın, naqty aitsaq 60 paiyzyn qyzmet körsetu men sauda-sattyq qūrap otyr.
«Damu» käsıpkerlıktı qoldau qory» AQ Astana qalasy boiynşa filialynyŋ direktory İlmira Hamzinanyŋ aituynşa, elordalyq käsıpkerlerdıŋ belsendılıgı öte joǧary.
Astana boiynşa baǧdarlama şeŋberınde 130-dan astam joba qoldauǧa ie bolyp, onyŋ 96-na qol qoiylypty. Negızınen, ol kölıktık qyzmet körsetu, qonaq üi, meiramhana, medisina, tamaq öndırısıne tiesılı. İgerılmei jatqany – önerkäsıp salasy. Onyŋ da öz sebebı bar. Respublika boiynşa baǧdarlamanyŋ oryndalu reitingısıne köz jügırtsek, biylǧy jyldyŋ 1 qazanyndaǧy körsetkış boiynşa Astana 11 orynda tūr. Sebebı sol, oblys ortalyqtarynda alyp önerkäsıp oşaqtary köp. Tıptı, bır oblystyŋ özınde bırneşe audan men qala jäne olardyŋ bas-basynda ırı önerkäsıp nysandary bar. Al, Astana bırınşıden eldıŋ saiasi-äkımşılık ortalyǧy. Sondyqtan, qala qanşa ülken bolǧanymen onda önerkäsıp oşaqtaryn aşu qisynsyz. Būl elordalyq käsıpkerlerge qolbailau bolyp tūrǧan joq.
Soŋǧy ekı jyldyŋ ışınde ondaǧan käsıporynnyŋ jūmysyna «jan bıttı».
«Made in Kazakhstan» degen jazuy bar kiım-keşek te şyǧaryla bastady.
«Jol kartasyna» jügıngen käsıporynnyŋ bırı – «Gauhar» tigin salony. «Astanada jasalǧan» degen brendpen bügınde «Gauhardyŋ» ısmerlerı tıkken bylǧary kürteşeler qalalyqtar tarapynan zor sūranysqa ie bolyp otyr. Terıden tıgılgen kiım-keşekterı Türkiia men İtaliianyŋ önımderınen eş kem emes. Iаǧni, osy bır ǧana mysaldyŋ negızınde «Biznestıŋ jol kartasy-2020» baǧdarlamasy importtyqtäueldılıktı azaityp, otandyq önımge dem beredı» dep aituǧa tolyq negız bar.
Söz basynda qarjylyq qoldaudan bölek, qarjysyz da demeu baryn aitqanbyz. «Biznes keŋesşı» jobasynyŋ aiasynda 600-den astam käsıpker arnaiy därıs oquynan öttı. Sondai-aq, «Isker bailanys» jobasynyŋ negızınde 200-den astam otandyq käsıpker şetelge oquǧa jıberıldı. Onyŋ ışınde elordalyqtar da bar. İ.Hamzinanyŋ aituynşa, ai saiyn «Damu» käsıpkerlıktı qoldau qoryna kemınde 100 adam keledı. Monitoring nätijesıne köz jügırtsek, sol kelgenderdıŋ kemınde 10 paiyzy baǧdarlamanyŋ belsendı qatysuşysy bolyp tabylady. Iаǧni, halyqpen nasihattyq jūmysy nätijesız emes degen söz.
Ainūr ŞOŞAEVA
