Astanada ūiymdastyrylǧan «Bolaşaq energiiasy: SO2 şyǧaryndylaryn azaitu» halyqaralyq forumy öz märesıne jettı. Atalǧan forum «Astana EKSPO-2017» ūlttyq kompaniiasynyŋ körme qarsaŋynda ötkızıp otyrǧan negızgı taqyryptyq ıs-şaralarynyŋ bırı bolyp sanalady.
Forum «EKSPO-2017» körmesınıŋ «Bolaşaq energiiasy» taqyryby men sonyŋ ışındegı parniktık gazdardyŋ mölşerın azaitu, tiımdı tehnologiialardy engızu men jalpyǧa bırdei energiiaǧa qol jetkızu boiynşa ǧylymi tyŋ jobalarǧa jol aşyp, jūrtşylyqqa jasyl ekonomikany jaŋa qyrynan tanystyrdy.
Halyqaralyq körmeler biurosynyŋ basşylyǧy, «EKSPO» Komissary hatşylyǧynyŋ qyzmetkerlerı, sondai-aq, resmi şaqyru alǧan 86 eldıŋ jüzden astam ökılı qatysqan ekı kündık forumda Halyqaralyq körmeler biurosynyŋ Bas hatşysy Visente Lossertales, QR Energetika ministrı Vladimir Şkolnik, «Astana EKSPO-2017» ŪK» AQ basqarma töraǧasy Talǧat Ermegiiaev, «EKSPO-2017» komissary Räpıl Joşybaev, QR Parlament Mäjılısınıŋ deputaty, «Jasyl ekonomika jäne G-Global-dy damytu» koalisiasy töralqa töraiymy Aigül Soloveva, Jasyl ösım jahandyq institutynyŋ bas direktory İvo de Bur, QR Bılım jäne ǧylym vise-ministrı Takir Balyqbaev baiandama jasady.
Forumnyŋ basty maqsaty «EKSPO-2017» körmesıne arnalǧan strategiialyq kontenttı daiarlau, iaǧni onyŋ ışkı mazmūnyn barynşa toltyru bolyp otyr. «Bolaşaq energiiasy» taqyryby aiasynda auqymy keŋ ärı tūraqty halyqaralyq dialogtarǧa sebep bolu forumnyŋ negızgı mındetı bolyp sanalady.
Halyqaralyq basqosudyŋ aiasynda söz alǧan Halyqaralyq körmeler biurosynyŋ Bas hatşysy Visente Lossertales: «Bügınde bız «Bolaşaq energiiasy» dep otyrǧan mäselelerdı qandai da bır memleket nemese ūiym jekelei özderı şeşe almaidy. Ony bärımız jaqsy bılemız. Sondyqtan, osy jūmysqa barlyq azamattardyŋ, jalpy azamattyq qoǧamnyŋ atsalysuy asa maŋyzdy röl atqarady. Bızge künde bolyp jatqan özgerısterdı boljap-baǧamdau üşın halyqaralyq bailanystar men resurstar, azamattyq qoǧamnyŋ qoldauy auadai qajet-aq. Bügıngı forumda aitylyp jatqan oi-ideialar «EKSPO-2017» körmesınıŋ bükıl adamzat bolaşaǧy üşın aituly oqiǧaǧa ainaluyna öz septıgın tigızetın bolady» dedı.
Är türlı memleketten jinalǧan energetika salasynyŋ 500-den astam jetekşı sarapşylary, ǧalymdar, qoǧamdyq jäne ükımettık emes ūiymdardyŋ köşbasşylary, memlekettık mekemelerdıŋ ökılderı, saiasatkerler forum barysynda küllı adamzat qūndylyqtary üşın köz jūma qarauǧa bolmaitynyn aityp, ortaq ızdenısterge şaqyrdy. Olar klimattyŋ özgeruı, ekologiialyq jäne energetikalyq qauıpsızdık, auaǧa şyǧarylatyn zattardyŋ mölşerın azaitu jäne qaldyqtardy kädege jaratu jobalaryna investisiia qūiu mäselelerın talqylady. Sessiialar barysynda qatysuşylar bırqatar mäseleler boiynşa aqparattyq-zertteu jūmystaryn jürgızıp, taldau jasady.
Forumǧa qatysuşylardyŋ moinyna jüktelgen taǧy bır mındet, ol – «Bolaşaq energiiasy» taqyrybyn müddeles halyqaralyq ūiymdardyŋ basqa da baǧdarlamalarymen säikestendıru. Mysalǧa alatyn bolsaq, olardyŋ ışınde BŪŪ Klimattyŋ özgeruı turaly konvensiiasynyŋ tehnologiialyq tetıgı, Euroodaq merlerınıŋ kelısımı, «BŪŪ-Energiia» atty bılım beru jelısı, Strategiialyq klimattyq qor, Düniejüzılık banktıŋ taza tehnologiialar qory siiaqty taǧy da basqa halyqaralyq qūjattar bar.
Sonymen qatar, forum aiasyndaǧy pıkırtalas alaŋdarynda innovatorlardyŋ, önertapqyştar men investorlardyŋ halyqaralyq yntymaqtastyǧyn keŋeituge arnalǧan virtualdy qorlaryn qūru jaiy talqyǧa salyndy jäne «EKSPO-2017» körmesınıŋ «Qūndylyqtar men qaǧidalar manifestı» jobasyn qalyptastyru josparlandy. Sonyŋ arqasynda ükımetter, kompaniialar, biznestık qūrylymdar, ǧylymi jäne ekologiialyq ūiymdardyŋ basyn qosyp, olardyŋ ūsynystary negızınde energetikanyŋ jaŋa ülgısın qūruǧa mümkındık tuatyn bolady.
Qazırdıŋ özınde Resei, Ündıstan jäne Qazaqstannyŋ basqa da jaqyn körşılerı 2017 jyly ötetın «EKSPO» körmesıne qatysamyz dep öz kelısımderın berıp ülgerdı. Körme komissary Räpıl Joşybaevtyŋ aituynşa, biyl Halyqaralyq körmeler biurosy Bas assambleiasynyŋ 155-sessiiasynda «EKSPO-2017» körmesın resmi türde maqūldaǧannan keiın 141 memleketke resmi şaqyru joldanǧan.
«Osy uaqytqa deiın bız 6-7 elge baryp, körmege qatysu jaiyn talqylap keldık. Endı, däl qazır on memleket naqty kelemız deidı. Kelesı jyly olardyŋ qatary köbeiedı. Sebebı, negızgı jūmystyŋ barlyǧy sol kezde atqarylady» degen komissar aldaǧy künderge senım bıldırdı.
Halyqarlyq körmeler biurosynyŋ Bas hatşysy Visente Lossertalestıŋ aituynşa, Astanada ötetın EKSPO körmesınen keiın Qazaqstanda ülken ziiatkerlık mūra qalady.
«Şynymdy aitsam, menıŋ körmeler mäselesımen ainalysyp jürgenıme bıraz jyl boldy. Osy uaqyttyŋ ışınde men Astana siiaqty «EKSPO-nyŋ» daiyndyq jūmystaryna bılek sybana kırıskendı bırınşı ret körıp otyrmyn. Būl jerde qarqyndy progress aiqyn baiqalady. Qazaqstannyŋ bilıgı «EKSPO» arqyly Astana qalasynyŋ infraqūrylymyn barynşa damytudy közdeidı. Būl – qūptarlyq ıs. 2017 jylǧy körmede ziiatkerlık mūranyŋ ozyq ülgılerı tanystyrylady. Sondyqtan «EKSPO-dan» keiın qazaqstandyqtarǧa tek materialdyq qana emes, ülken ziiatkerlık mūra da qalady» deidı Lossertales myrza.
«EKSPO-2017» Halyqaralyq mamandandyrylǧan körmesıne qatysuşylardyŋ bırınşı bas qosuynda «Astana EKSPO-2017» ūlttyq kompaniiasy» AQ turizm departamentınıŋ direktory Anisa Berdina körmege turisterdı köptep tartu jūmysy jaiynda aityp berdı.
Onyŋ aituynşa, departamenttıŋ negızgı mındetı de sol. «Bız tek Qazaqstan azamattaryn ǧana emes, şetel qonaqtaryn da köptep tartyp, olardyŋ jürıp-tūruyna barlyq jaǧdaidy jasap beruge tyrysamyz» deidı A.Berdina.
Qazırgı jospar boiynşa, «EKSPO-2017» körmesıne 100 eldıŋ ökılderı qatysady. Jalpy, Qazaqstanǧa 2 millionnan astam adam keledı dep josparlanyp otyr. Olar san aluan ıs-şaralarǧa 5 million ret qatysuy äbden mümkın. Barlyq keluşılerdıŋ 85 paiyzy qazaqstandyqtar bolsa, 15 paiyzyn şeteldıkter qūraidy. Qonaqtardyŋ basym bölıgı TMD men Qytaidan, sondai-aq Europa, Türkiia men AQŞ-tan kelmek.
Departament basşysynyŋ aituynşa, turister Qazaqstannyŋ tarihi, mädeni jäne tabiǧaty körıktı jerlerıne bara alady. Ol üşın arnaiy turlar ūiymdastyrylady. Barlyq aqparat körmenıŋ resmi saitynda jariialanady. Osy oraida aita keter jäit, Halyqaralyq körmege keluşıler üşın ondai turlar arzan baǧamen satylady.
Jinalys barysynda A.Berdina şetelden kelgen qonaqtarǧa Baiqoŋyr, Burabai, Jetısu aimaǧy jäne taǧy basqa Qazaqstannyŋ körıktı jerlerı turaly aityp berdı.
«Astana men Almatyǧa erekşe köŋıl bölgen jön. Sebebı, «IýNESKO» ūiymy Astanany «Beibıtşılık qalasy» dep tanydy. Al Almaty Qazaqstannyŋ mädeni ärı ıskerlık ortalyǧy bolyp sanalady» dep atap körsettı Anisa Berdina.
Al «Astana EKSPO-2017» ūlttyq kompaniiasy» AQ halyqaralyq qatynastar departamentınıŋ direktory Nūrbek Ergeşbaev körmege qatysu räsımı turaly baiandady.
«Endı körmege qatysu üşın ärbır memleket tiıstı kelısımşartqa qol qoiuy qajet. Ony ūlttyq seksiianyŋ komissary, sondai-aq ūiymdastyruşy men körme komissary da räsımdeuı tiıs. Qūjattyŋ özınde pavilondardyŋ dizainy men taqyryptyq sipattamasy, jobalardyŋ qūny men basqa da qajettı materialdar boluy kerek» deidı Nūrbek Ergeşbaev.
Departament basşysynyŋ sözıne sensek, aldaǧy uaqytta Qazaqstan ükımetı men Halyqaralyq körmeler biurosy arasynda «SEE Agreement» atty kelısımdı räsımdeu közdelıp otyr. Atalǧan qūjatqa säikes, «EKSPO-2017» körmesınıŋ halyqaralyq qatysuşylaryna bırqatar arnaiy jeŋıldıkter berıledı. Sonyŋ ışınde salyq, keden jäne taǧy basqa jeŋıldıkter bar.
Sondai-aq, ärbır memleketke berıletın pavilonnyŋ jalpy audany 1 myŋ şarşy metrden aspaidy. Öitkenı, būl – Halyqaralyq körmeler biurosynyŋ erejesı. Pavilondy ornalastyru jäne onyŋ audany kelıssözder kezınde talqylanatyn bolady. Ūiymdastyruşylar ärbır pavilonnyŋ baǧasyn audanyna qarai aldyn ala jariialaityn bolady. Osynyŋ arqasynda körmege qatysuşy memleketter tiıstı esep-qisabyn ötkızıp, 2017 jylǧy ūlttyq biudjetterın rettei alady.
Nūrislam QŪSPANǦALİ
