Keşe elordadaǧy Qazaqstan Respublikasy Qaruly Küşterınıŋ Ūlttyq äskeri-patriottyq ortalyǧynda Qazaqstan Respublikasy Jergılıktı äskeri basqaru organdary künıne orai, saltanatty ıs-şara öttı.
Is-şarany aşqan Qazaqstan Respublikasy Qorǧanys ministrınıŋ bırınşı orynbasary – QR QK Bas ştaby bastyǧy, general-leitenant Marat Hūsaiynov ärıptesterın merekemen qūttyqtap, jergılıktı äskeri basqaru organdarynyŋ atqarǧan jūmystary men olardyŋ qyzmetınıŋ män-maŋyzyna toqtaldy.
– Jergılıktı äskeri basqaru organdarynyŋ jeke qūramy özderıne jüktelgen mındetterdı būdan bylai da jemıstı ärı tiımdı atqaratynyna, jastarǧa ülgı bolyp, Qaruly Küşterdıŋ jauyngerlık äzırlıgınıŋ joǧary deŋgeiın qoldau üşın bar mümkındıktı jasaitynyna senımdımın, – dedı ol.
Şaraǧa QR QM Departamentterınıŋ basşylyǧy, Äsker türlerı men tekterınıŋ Bas qolbasşylary, Respublikalyq ardagerler ūiymdary men garnizon äskeri bölımderınıŋ äskeri qyzmetşılerı, «Jas Sarbaz» jasöspırımder äskeri-patriottyq qozǧalysy RQB tärbielenuşılerı – mektep oquşylary qatysty. Şara barysynda «Qazaqstan Respublikasy Jergılıktı äskeri basqaru organdarynyŋ tarihy» körmesı tamaşalandy. Saltanatty jiyn Qorǧanys ministrlıgınıŋ, Ūlttyq ūlan men QR ŪQK Şekara qyzmetı äskeri ansamblderınıŋ äskeri-patriottyq konsertımen aiaqtaldy.
Şara soŋynda söz alǧan Nūr-Sūltan qalasy Qorǧanys ısterı jönındegı departamentınıŋ bastyǧy, podpolkovnik Medet Tūrskeldiev 2020 jyldan bastap merzımdı äskeri qyzmetke şaqyru, Konstitusiialyq boryşty oryndau üşın keşendı ıs-şaralarǧa tartylatyn azamattardyŋ ömırı men densaulyǧyn saqtau jönındegı jaŋalyqtar men tehnologiialar engızılıp jatqanyn aiyryqşa atap öttı. «Ūly Otan soǧysynan habar-oşarsyz ketken qatysuşylardy ızdestıru jūmystary üzdıksız jürgızılude. Jaqyn jäne alys şetelderdıŋ mūraǧattarymen jäne qoǧamdyq ūiymdarymen hat almasu jürgızılude. Soǧys ardagerlerı men tyl eŋbekkerlerıne esep jürgızıledı. Soǧysqa qatysuşylardyŋ densaulyq jaǧdaiyn tekseru jäne medisinalyq jäne basqa da jeŋıldıktermen qamtamasyz etu tūraqty negızde ūiymdastyryldy. Ūrpaqtar sabaqtastyǧy, ardagerlerdıŋ saltanatty ıs-şaralar men äskeri räsımderge qatysuyn ūiymdastyru boiynşa jūmystar tiıstı deŋgeide jürgızılude. 2022 jylǧy 1 qaŋtardaǧy jaǧdai boiynşa JÄBO äskeri oqu oryndaryna oqu üşın 43 myŋ kursant ırıktelıp alyndy jäne jıberıldı, äskeri-tehnikalyq mekteptıŋ filialdarynda QR QK üşın 51 myŋ maman daiarlandy. Täuelsızdık jyldary 700 myŋnan astam äskerge şaqyryluşy merzımdı äskeri qyzmetke şaqyryldy» dedı ol.
12 qyrküiek – elımız üşın 1991 jyldan bastap, äskeri komissariatqa Respublikalyq organ märtebesın beru jäne oǧan respublikanyŋ barlyq äskeri komissariattaryn baǧyndyru turaly Qazaq KSR Prezidentınıŋ Jarlyǧy küşıne engen kezden bastap atauly kün boldy.
Tarihy tereŋnen bastalatyn Jergılıktı äskeri basqaru organdary är kezeŋde el basyna tüsken qiyndyqtar men qily sätterde Otanymyzdy qorǧau, memlekettıgımızdı nyǧaitu salasynda halyqty jūmyldyryp, synaqtardan abyroimen öttı. Būl künderı de armiia men halyqtyŋ ortasynda bailanystyruşy sala bolyp tabylatyn Jergılıktı äskeri basqaru organdary äskerlerdı adam jäne tehnikalyq resurstarmen qamtamasyz etu, olardyŋ esebın jürgızu, ardagelerdı ardaqtap, jas ūrpaqty äskeri-patriottyq tärbieleu, elımızdıŋ qorǧanys qabıletın nyǧaitu jolynda qyzmet etıp keledı.
Jergılıktı äskeri basqaru organdarynyŋ jalpy tarihyn 6 kezeŋge böluge bolady. Mūnyŋ alǧaşqy kezeŋı 1918-1920 jyldardan bastau alady. Iаǧni 1918 jyly 8 säuırde Halyq Komissarlary Keŋesınıŋ Äskeri ıster jönındegı oblystyq, uezdık, guberniialyq jäne okrugtık komissariattardy qūru turaly dekretıne qol qoiyldy. Äskeri ıster jönındegı komissariattar äskeri qyzmetke jaramdy halyqty esepke alu, ony şaqyru, Qaruly Küşterdı qalyptastyru jönındegı ıs-şaralardy jüzege asyru, barlyq jūmysşylardy jäne şarualardy oqytu, äskeri ısterge üiretu, äskeri jabdyqtardyŋ materialdyq qajettılıkterın qanaǧattandyru üşın qūryldy.
Al ekınşı kezeŋ 1921-1940 jyldar aralyǧyn qamtidy. 1921 jyldyŋ basynan bastap maidanda ūrys qimyldarynyŋ toqtatyluyna jäne armiianyŋ demobilizasiialanuyna, qaita ūiymdastyryluyna jäne sanynyŋ qysqaruyna bailanysty äskeri komissariattar jalpyǧa bırdei äskeri oqytumen, äskeri mındettılerdı, jylqylardy, kölık qūraldaryn äskeri esepke alumen jäne jūmyldyru mäselelerımen ainalysty.
3 kezeŋ 1941-1945 jyldary atqarylǧan jūmystarmen erekşelenedı. Ūly Otan soǧysy äskeri komissariattardyŋ aldyna kürdelılıgı men auqymy boiynşa būryn-soŋdy bolmaǧan mındetterdı qoidy. Qysqa merzımde auyr jaǧdailarda Qazaqstannyŋ äskeri komissariattary äskeri oqytu jüiesınde jüzdegen myŋ bron būzǧyştar, bailanysşylar, minometşıler, saperler jäne basqa da mamandardy daiyndady.
4 kezeŋ ekınşı düniejüzılık soǧystan täuelsızdık jyldaryna deiıngı mezgıldı, iaǧni 1945-1991 jyldar aralyǧynda atqarylǧan jūmystarmen tarihqa taŋbalandy. Būl mezgılde äskeri komissariattar qaza tapqan 601 939 adamnyŋ jäne habar-oşarsyz ketken 270 000 adamnyŋ otbasyn habardar ettı. Qaza tapqandardyŋ jäne habar-oşarsyz ketkenderdıŋ otbasylaryna zeinetaqy taǧaiyndau boiynşa jūmys ūiymdastyryldy. Äskeri komissariattar ofiserlerı men qyzmetşılerınıŋ jūmyldyrudy jürgızu jäne rezervterdı daiyndau jönındegı jankeştı eŋbegı Ūly Jeŋıske jetuge öz ülesın qosty. Demobilizasiia kezeŋınde äskeri komissariattar äskeri mındettılerdı esepke aludy jäne habar-oşarsyz ketkenderdı ızdestırudı jürgızdı.
Al 6 kezeŋ täuelsızdık alǧan 1991 jyldan qazırge deiıngı altyn däuırdı qamtidy. 1991 jylǧy 12 qyrküiekte Qazaq KSR Prezidentı N.Ä. Nazarbaevtyŋ «Äskeri qyzmetke şaqyru turaly» № 443 Jarlyǧymen Qazaqstannyŋ äskeri komissariatyna respublikalyq organ märtebesı berıldı.
Bügıngı taŋda qorǧanys ısterı jönındegı departamentter, basqarmalar men bölımder Qaruly Küşterdıŋ ajyramas bölıgı bolyp tabylady jäne eldıŋ qorǧanys qabıletın qamtamasyz etu jüiesınde maŋyzdy röl atqaryp keledı. Jergılıktı äskeri basqaru organdarynyŋ bölımşelerı äskerler men äskeri oqu oryndaryn jasaqtau, äskeri oqytylǧan rezervtı esepke aludy jürgızu jäne daiarlaudy ūiymdastyru jönındegı mındetterdı oryndaidy. Qazaqstandyqtar arasynda äskeri-patriottyq jūmys jürgızedı.
Jergılıktı äskeri basqaru organdarynyŋ qazırgı zamanǧy jüiesı barlyq oblystarda, qalalar men audan ortalyqtarynda ornalasqan 20 departamentten, 31 basqarmadan jäne 164 qorǧanys ısterı jönındegı bölımnen tūrady.
1992 jyldan bastap elımızde merzımdı äskeri qyzmetke 676 myŋnan astam azamat, al äskeri oqu jiyndaryna 31 myŋnan astam äskeri mındettı şaqyryldy. Äskeri oqu oryndarynda oqu üşın 42 myŋnan astam kursant ırıkteldı. Qaruly küşterge arnalǧan äskeri-tehnikalyq mekteptıŋ filialdarynda 50 myŋnan astam maman daiarlandy.
Qazırgı uaqytta jergılıktı äskeri basqaru organdaryn damytudyŋ 2020-2025 jyldarǧa arnalǧan perspektivalyq josparyna säikes, olardy reformalau jäne azamattarmen özara ıs-qimyl prosesterın avtomattandyru jürgızılude. Bügınde Qorǧanys ministrlıgınıŋ 15 memlekettık qyzmetınıŋ 10-yn qorǧanys ısterı jönındegı basqarmalar men bölımder oryndaidy. Sifrlyq resurstar arqyly azamattardy merzımdı äskeri qyzmetke şaqyru ūiymdastyrylady. Äskerge şaqyrudy keiınge qaldyru jäne odan bosatu berıledı. Äskeri esepke alu jäne äskerge şaqyru mäselelerıne qatysty äkımşılık zaŋnamanyŋ saqtaluyn baqylau jüzege asyrylady.
Pilottyq rejimde Ūly Otan soǧysyna qatysuşylarǧa, Chernobyl atom elektr stansiiasyndaǧy avariianyŋ saldaryn joiuǧa, internasionalist jauyngerlerge anyqtamalar beru, äskeri qyzmetten ötkendıgın rastau turaly jäne elden tys jerlerge tūraqty tūruǧa şyǧatyn azamattarǧa qatynasy turaly qyzmetterdı ıske qosu mäselesı qarastyryluda.
2023 jyldan bastap «e-gov» portalyndaǧy jeke kabinette azamattyŋ äskeri qyzmetke qatynasy turaly mälımetterdı körsete otyryp, äskeri mındettıler men äskerge şaqyryluşylardy äskeri esepke aludy elektrondyq formatqa köşıru josparlanǧan. Būl ışkı köşı-qon kezınde azamattardy äskeri esepke qoiu jäne odan şyǧaru qajettılıgın joiady.
Jergılıktı äskeri basqaru organdary halyqpen ünemı bailanysta bolady. Azamattardyŋ äleumettık jelılerdegı ötınışterıne jedel den qoiu üşın olardyŋ bırınşı basşylarynyŋ resmi akkaunttary qūryldy. Elımızdıŋ barlyq öŋırlerındegı qorǧanys ısterı jönındegı bölımşeler Qorǧanys ministrlıgınıŋ «Qoǧamdyq qabyldau bölmesı» funksiiasyn oryndaidy.
«Jergılıktı äskeri basqaru organdarynyŋ bölımşelerı äskerler men äskeri oqu oryndaryn jasaqtau, äskeri oqytylǧan rezervtı esepke aludy jürgızu jäne daiarlaudy ūiymdastyru jönındegı mındetterdı oryndaidy. Qazaqstandyqtar arasynda äskeri-patriottyq jūmys jürgızedı. Demek, būl organ halyq pen Qorǧanys salasyn jalǧaityn altyn köpır dep atauǧa bolady. Jastardyŋ boiyna otanşylyq tärbienı sıŋıru, olardyŋ Otan aldyndaǧy boryşyn abyroimen atqaru jūmystarynda da jergılıktı äskeri basqaru organdarynyŋ atqaryp jatqan eŋbegı eren» dedı Ūiymdastyru jūmyldyru jūmystary departamentınıŋ bastyǧy, Qazaqstan Respublikasy Qaruly Küşterı Bas ştaby bastyǧynyŋ orynbasary, general-maior Säken Jüsıpov.
