Keşe Memleket basşysy Nūrsūltan Nazarbaev Astana qalasynyŋ jasyl aimaǧyn aralady.
Atalmyş şara aiasynda Prezident «Jasyl aimaq» respublikalyq memlekettık käsıpornyna qarasty «Aq qaiyŋ» orman tūqymbaǧynyŋ arboretumy men aǧaş tūqymynyŋ plantasiiasy jūmystarymen tanysty. Jyl saiyn osy ormanǧa arnaiy soǧyp, jaǧdaiyn baqylaudy dästürge ainaldyrǧan Elbasy būl joly da ösımtal mekennıŋ oŋ özgerısterın joǧary baǧalady.
Jel men şaŋnan myqty qalqan
– Bız 1998 jyly elordany dünie jüzıne jariialadyq. Sodan berı 18 jyl öttı. Būl uaqytta jetkınşekter kämeletke tolyp, azamat atanady. Äitkenmen, älı de örımdei jas. Bas şaharymyz da tura sol sekıldı. Astana auystyrylǧan alǧaşqy jyldan bastap osy töŋırekke orman egudı tapsyrdym. Ol kezdı qazırgı jastar bılmeidı. Tört jaqtan ūiytqi soqqan jeldıŋ kesırınen qalany şaŋ basyp, adamdardy äbden äbıgerge tüsıretın. Sondyqtan aǧaş otyrǧyzuǧa kırıstık. «Astananyŋ maŋaiyndaǧy jer – kıleŋ tas pen qūm. Orman ösıruge qolaily emes» dep būl bastamamyzǧa qarsy tūrǧandar da tabyldy. Alaida elordanyŋ atyraby bos jatsa, halyq qaida demalady? Endı, mıne, älgı ormanymyzdyŋ audany 73 myŋ gektarǧa jettı. Mūnda 60-tan astam aǧaş sorty ösedı. Tyŋ igergen kezde traktordyŋ dauysynan qaşyp ketken januarlar men jändıkterdıŋ bärı qaityp keldı.
«Ormany bardyŋ qorǧany bar» dep qazaq tegın aitpaǧan ǧoi. Jasyl aimaq ta Astanaǧa jel men şaŋnan qalqan bolyp, qala tazalyǧyn qamtamasyz etedı, – dedı Prezident.
Sondai-aq, Memleket basşysynyŋ aituynşa, 18 jyldyŋ ışınde Astanadaǧy jasyl beldeudıŋ kölemı Burabai ūlttyq parkımen teŋesıptı. Äzırge orman Şortandy audanyna 100 şaqyrymdai jerge deiın sozylǧan. Däl osy qarqynmen önse, keler jyly Burabaiǧa deiın jalǧasady. Odan ärı Pavlodar, Qaraǧandy, Qostanai öŋırlerıne de boilaidy.
Oraiy kelgende Elbasy osy ormannyŋ är talyn ter töge otyryp baptaǧan jūmysşylarǧa zor alǧysyn bıldırdı.
DEREK
- 1997-2016 jyldar aralyǧynda Astananyŋ jasyl aimaǧy alqaby 75,1 myŋ gektarǧa deiın ūlǧaidy. Onyŋ ışınde qala şetınen qūrylǧan 14,8 myŋ gektar aumaq elorda äkımdıgınıŋ teŋgerımıne berıldı.
Aimaqqa aŋ men qūs üiır
Bügınde elordadaǧy jasyl aimaq aumaǧyna otyrǧyzylatyn köşetterdıŋ kerektı mölşerın ösıru üşın jyl saiyn 30 tonnadan asa jemıs jinalady. Ony qaita öŋdegennen keiın 3 tonnadai tūqym alynady. Būl jait «Aq qaiyŋ» tūqymbaǧy aumaǧyna arnaiy syzba boiynşa egılgen aǧaştardyŋ tūraqty plantasiiasyn ösıru qajettılıgın tuǧyzdy. Qazırgı taŋda osy plantasiiada audany 155 gektar, al sany 50 myŋ dana bolatyn aǧaşty-būtaly tūqymnyŋ 62 türı bar. Olardyŋ erekşelıgı sol, köşetterdıŋ kürdelı tabiǧi-klimattyq jaǧdailarǧa tözımdı jäne jemıstı boluyna yqpal jasaidy.
– Būl tūqymdar şamamen 2020-2025 jyldarǧa qarai tügeldei derlık jemıs bere bastaidy. Öitkenı, är aǧaştyŋ jemıs beru jasy erekşe. Mäselen, emendı 18 jyl, qaraǧaidy 15 jyl kütuımız tiıs, – dep tüsındırdı «Jasyl aimaq» mekemesınıŋ direktory Jūmatai Süiındıkov.
Būdan bölek, 2002 jyly «Aq qaiyŋ» orman tūqymbaǧynyŋ aumaǧynda Astana qalasynyŋ jasyl aimaǧyndaǧy aǧaşty jäne būtaly tūqymdardy synap köru men audandastyru jūmystaryn keŋeitu üşın arboretum qūrylǧan bolatyn. Oǧan 115 türlı aǧaş pen būtaqtyŋ tūqymy jinalǧan.
Elordanyŋ jasyl beldeuın qūru jabaiy januarlar men qūstardyŋ köbeiuıne de üles qosuda. Osy künderı aimaq ekpelerınde maral, būlan, elık, suyr, dala qarsaǧy, ondatr, qoian jäne kışkentai tyşqan mekendeidı. Mūnymen qosa, balqaraǧai torǧaiy, sūr şıl, sūr sanduǧaş, kök qarǧa, jasymyq, şiqyldaq, mäskeu torǧaiy tärızdı qanattylardy da kezdestıruge bolady. Biyl olardyŋ qataryn taǧy 150 qyrǧauyl tolyqtyrdy.
DÄIEK
- Biyl ormanǧa köşet otyrǧyzudyŋ bırınşı kezeŋı yqtyrma jasau täsılımen Astana qalasynyŋ audany 1410,8 gektarlyq jerıne jürgızıldı. Atap aitsaq, Batys baǧytynda 1081 gektar, Şortandy baǧytynda 329,8 gektar jerge aǧaş egıldı. Ekınşı kezeŋ boiynşa yqtyrmaaralyq keŋıstıktegı jelekter alaŋyndaǧy 2683,7 gektar jerge, onyŋ ışınde, Maibalyq kölı ainalasynda 437,9 gektar, Qaraǧandy baǧytynda 540,4 gektar, Şortandy baǧytynda 1705,4 gektar aumaqqa köşet otyrǧyzyldy.
Botagöz MARATQYZY
