«Apa, menı Astana qalasyndaǧy qarttar üiın basqaruǧa jıberıp otyr» dedı Aituar. Būl azamattyŋ şyn esımı – Kenjebolat. Aǧasy Küntuar bolǧan soŋ soǧan ūqsatyp, ata-anasy, auyldastary osylai atap ketken.
Toqsannan asqan anasy Zūlqiia şeşei bıraz ündemei otyrady da: «Balam, qarttar üiın basqaruǧa dedıŋ be? Sen sony qalai tüsınesıŋ? Ol üidı basqaruǧa barmaisyŋ, ondaǧy qarttardy aialauǧa barasyŋ. Olai deitınım sol qarttardyŋ eŋ bertındegısı – otyzynşy jyldardyŋ ışınde düniege kelgender. Al, olardan erterek tuǧandar zamannyŋ auyr kezeŋderın bastan keştı. Olar aşarşylyqty, äkelerın «halyq jauy» dep alyp ketkende jetımdıktı, soǧystyŋ tauqymetın kördı. Bügınde qarttar üiıne jaidan jai kelıp otyrǧan joq. Jūbailarynan, balalarynan aiyrylyp nemese jetesız ūl-qyzdarynyŋ qatygezdıgınen sol üidı panalap otyr. Ärqaisysynyŋ mūŋy bır basyna jeterlık. Sondyqtan olardy kärı qoidai jastary qalǧanda, renjıtpei, mäpelep ömırden ötkızu – sen basqaratyn mekeme qyzmetkerlerınıŋ paryzy. Balam, men senen osyny qalaimyn» dep sözın tüiındedı qart äje. Anasynyŋ tılegın berık ūstanǧan Kenjebolat Saparūly Bäpışev alǧaşqy künınen bastap qarttar men mügedekterdıŋ jaǧdaiyn jaqsartu jolynda aianbai eŋbek etıp keledı. Sodan bergı on bır jyldyŋ ışınde būl mekemenıŋ jaǧdaiyn adam tanymastai özgerttı. Būryn eskı ǧimaratta bolatyn. Tar bır bölmede bırneşe adamnyŋ ornalasuy yŋǧaisyzdyq tuǧyzatyn.
2007 jyly Elbasy N.Ä.Nazarbaevtyŋ tapsyrmasymen qalanyŋ şetınde, Esıl özenınıŋ jaǧasynda, tabiǧaty äsem jerde 400 oryndyq jaŋa ǧimarat salyndy. Qūrylys barysynda bıraz şarualar eskerılmegen. Mysaly, mūndaǧy tūrǧyndardyŋ bırazy arbamen jüretındıgıne bailanysty jaǧdai jasalmaǧan. Osyndai kemıstıkter köp boldy. Negızınde, tapsyrys beruşı sony paidalanatyn mekeme boluy kerek edı. Al, mūnda qalanyŋ basqa mekemesı tapsyrys beruşı bolǧan. Ǧimarattyŋ ışınde bıraz özgerıster jasauǧa tura keldı. Bügıngı tanda tūrǧyndarǧa tolyq jaǧdai jasalǧan. Bölmelerge bır, ekı adamnan jaiǧasty. Mūnda taza tösek oryn, teledidar, toŋazytqyş, üstel, oryndyqtar qoiylǧan. Juynatyn jer de tolyq jabdyqtalǧan, tıptı, su bürıkkışke deiın bar. Ystyq, suyq sular üzılmeidı. Tamaq bes mezgıl berıledı. Därıgerlık kömek täulık boiyna körsetılıp tūrady. Hauyz, bassein jūmys ıstep tūr. Emdeu-deneşynyqtyru bölmesı kerek qūraldyŋ barlyǧymen jabdyqtalǧan. Şaştaraz şaşyn, saqal-mūrtyn tegın alyp berıp otyrady. Sporttyq oiyndar: şahmat, doiby, toǧyzqūmalaq, biliard, tennis oinaityn bölmeler qarastyrylǧan. Kıtaphana, oqu zaly jūmys ısteidı. Bölmelerdıŋ bärı jyly. Mūnda şetelden, respublikanyŋ tükpır-tükpırınen qonaqtar jiı keledı. Barlyǧy taŋǧalyspen qarap, rizaşylyqtaryn bıldıredı. Osynyŋ bärı – basşynyŋ sauatty basqaruynyŋ arqasynda Kenjebolat Saparūlynyŋ būl qyryn būryn da baiqaǧanmyn. Ötken ǧasyrdyŋ seksenınşı jyldarynyŋ ekınşı jartysynda Aqköl audanyna qyzmetke keldım. Qyzmet babymen Jalǧyzqaraǧai (ol kezde Priozernyi) orta mektebınde boldym. Mekteptıŋ qiramaǧan jerı joq, astan-kesten bop jatyr. Mūǧalımder ūjymy jık-jıkke bölıngen, eşqandai tärtıp joq. Direktordy jedel auystyru qajettıgı tudy. Sodan osy Kenjebolat Saparūlyn zorǧa köndırıp jıberdım.
Kenjekeŋ menıŋ ümıtımdı aqtady. Üş jylda mekteptı aiaǧynan tık tūrǧyzyp, täuırlerdıŋ qataryna qosty. Sodan partiia qyzmetterıne joǧarylatyldy. Onda da abyroily eŋbek ettı. Keŋes odaǧy ydyraǧannan keiınde attan tüsken joq. Jergılıktı jerlerde azyq-tülık bolmai, dükender jabylyp jatqanda «Sesna» korporasiiasynyŋ Aqköl audanynda «Aksna» degen filialyn aşyp, halyqty azyq-tülıkpen qamtamasyz etuge tyrysty. Audandaǧy jekeşelendıru şaralaryna da belsene aralasty.
Qazır studenttık kezde tanysyp, otbasyn qūrǧan Gülnär Rizabekqyzymen üş bala tärbielep otyr.
Biylǧy jeltoqsan aiynda alpystyŋ asqar şyŋyna şyǧyp otyrǧan Kenjebolat Saparūly artyna köz salsa, bıraz şarualar tyndyrǧan azamat ekendıgı körınıp tūr. Astana qalasy men Aqköl audanyna zor eŋbegı sıŋdı, älı de bergennen bererı köp jan.
Köbınese ortalyq basylymdardan bastap joǧary şeneuıkterdıŋ, belgılı ǧalym, aqyn-jazuşylar mereilı jasqa kelgenderın atap ötuge tyrysady. Oǧan men qarsy emespın, olar halyqtyŋ öte az bölıgı ǧoi, al osy maqalanyŋ keiıpkerı siiaqtylar elenbei qalady. Biyl Elbasynyŋ ūsynysymen ötkızılgen «Mereilı otbasy» konkursy qandai keremet ideia jemısı edı. Sol arqyly bükıl qazaqstandyqtar bıraz ülgılı otbasylarymen tanysty. Olardyŋ ışınde aqmolalyq Mūqaşevter äuletı men astanalyq Ahmetovter boldy. Būl – keremet nasihat, onymen qosa ülgılı otbasy boluǧa tärbieleu emes pe? Endeşe, qarapaiym eŋbekkerler men ülgılı otbasylar turaly maqalany baspa betınen jiı körıp otyrsaq, jas ūrpaqqa önege bolar edı.
Oiymdy qorytyndylai kelıp, Kenjebolat Saparūlyna baiandy baqyt tılei otyryp, Prezidentımız N.Ä.Nazarbaev aitqan «qarttaryn ardaqtai bılgen eldıŋ ruhy biık, mereiı üstem» degen qaǧidasyn oryndau jolynda älı de ūzaq jyldar ülesın qosa bersın demekpın.
Erkın DÄUEŞOV,
ardager ūstaz
