Ötıp bara jatqan jyl Parlament Mäjılısı men ärtürlı deŋgeidegı mäslihattar sailauymen erekşelendı. Būl sailau 19 nauryz künı ötkenı belgılı. Nätijesınde ötken köktemde Astana qalasy mäslihatynyŋ VIII şaqyrylym deputattary jūmysqa kırıstı. Memlekettık qyzmette täjıribesı mol, osynyŋ aldyndaǧy mäslihattyŋ VII şaqyrylymynyŋ hatşysy bolǧan Erlan Kanalimov mäslihat töraǧasy bolyp sailandy. Osy VIII şaqyrylym deputattary jyl boiy belsendı jūmys ıstep, elordanyŋ äleumettık-ekonomikalyq damuyna, qalaǧa qatysty maŋyzdy qūjattardyŋ qabyldanuyna ülken üles qosty.
SEGIZINŞI ŞAQYRYLYM MINDETTERI
Astana qalasy mäslihatynyŋ VIII şaqyrylymyna Amanat partiiasy, «Aq jol» demokratiialyq partiiasy, «Baitaq» jasyldar partiiasy, «Qazaqstan Halyq» partiiasy partiialyq tızımderı jäne bır mandatty sailau okrugterı boiynşa barlyǧy 34 deputat sailandy. Sailanǧan deputattardyŋ 25-ı – er azamattar, 9-y äielder boldy. Olardyŋ ortaşa jasy 46 jasty qūrady. Eŋ ülkenı 63 jasta bolsa, eŋ kışısı 22 jasta bolyp tırkeldı.
Jaŋa qūrammen jūmysqa kırısken qalalyq mäslihattyŋ biylǧy bırınşı sessiiasyna Astana äkımı Jeŋıs Qasymbek qatysyp, deputattarǧa elordanyŋ igılıgı üşın qyzmetterınde tabys tıledı. Barlyq mäselelerdı, sonyŋ ışınde biudjettı naqtylau, qūrylys, jol-kölık infraqūrylymy men injenerlık jelılerdı damytu ısterınde jäne dereu şeşudı qajet etetın basqa da mäselelerdı bırlesıp şeşuge şaqyrdy. Jyl ışınde de qala basşysy men mäslihat deputattary bırneşe ret kezdesıp, qala tırşılıgındegı maŋyzdy mäselelerdı talqylady.
Qalalyq mäslihattyŋ biylǧy sol alǧaşqy sessiiasynda tört tūraqty komissiia qūrylyp, olardyŋ töraǧalary sailandy. Atap aitqanda, zaŋdylyq, qūqyqtyq tärtıp jäne jūrtşylyqpen jūmys jönındegı komissiiany Azamat Aithojin, biudjet, ekonomika, önerkäsıp jäne käsıpkerlık mäselelerı jönındegı komissiiany Kendebai Adambekov, qūrylys, ekologiia, kölık jäne tūrǧyn üi-kommunaldyq şaruaşylyq mäselelerı jönındegı komissiiany Vladislav Sergeev, al äleumettık-mädeni damu mäselelerı jönındegı komissiiany Asqar Smaǧūlov basqaratyn boldy. Osy komissiialardyŋ otyrystarynda, qalalyq mäslihattyŋ sessiialarynda, köpşılık tyŋdaularynda özektı mäseleler qaraldy. Būǧan qosa, mäslihat deputattary maŋyzdy nysandardy aralap, onda köşpelı otyrystardy ötkızdı, täjıribe almasu maqsatynda el öŋırlerı men şetelderge bardy.
ÄLEUMETTIK SALAǦA EREKŞE QOLDAU
Tiıstı tärtıp boiynşa jyl ışınde qala biudjetı qalalyq mäslihatta bırneşe ret naqtylanady. Deputattar qarjynyŋ maŋyzdy jūmystarǧa bölınuın qoldady. Keibır ıster qosymşa qarjylandyrudy qajet etse, būl da mäslihattyŋ qoldauynsyz qalmady. Sonyŋ ışınde äleumettık salaǧa erekşe köŋıl böldı. Atap aitqanda, medisina, bılım mäselelerıne, mädeniet pen sport mūqtajdyqtaryna qarjy baǧyttaluyna atsalysty. Qala körkıne, tūrǧyndardyŋ jaily demalysyna beijai qaramai, qalalyq biudjette aulalardy abattandyru men kögaldandyru şyǧyndary köbeidı. Sonymen qatar qalany gazdandyru, jylumen jäne sumen jabdyqtauǧa qosymşa qarjy bölındı.
Salauatty ömır saltyn nasihattau jäne jastardyŋ bos uaqytyn ūiymdastyru, jastardyŋ arasynda suisidtıŋ aldyn alu mäselelerı qalalyq mäslihat deputattarynyŋ nazarynan tys qalǧan joq. Sonyŋ ışınde dene şynyqtyru-sauyqtyru keşenderınıŋ qūrylysy, «Artsport» jobasyn jüzege asyru, basqa da mäselelerdı talqylady.
Balabaqşalar men mektepterde tamaqtandyrudy ūiymdastyru, būl bılım nysandarynyŋ jaǧdaiy da deputattardy tolǧandyrdy. Mäselen, deputat Kendebai Adambekov otyrystardyŋ bırınde qalanyŋ är audanynda balabaqşa saludy josparlau qajettıgın aityp, balabaqşalardaǧy tıldık jaǧdaidy köterdı. Onyŋ ärıptesı Mädina Äjıkenova jeke balabaqşalar mäselesı turaly aita kele, bılıktı tärbieşılerdıŋ bolu maŋyzyna toqtaldy. Deputat Säule Samidin balabaqşalarda balalardy tamaqtandyruda aiyrmaşylyq baryn, sony bır jüiege keltırudı ūsyndy.
ŞET AIMAQTAR ŞET QALMADY
Qalanyŋ şet aimaqtaryn damytuǧa qatysty qalalyq mäslihatta jyl ışınde bırneşe ret otyrys öttı. Sonyŋ ışınde qoǧamdyq kölık qatynasy, tūrǧyndardyŋ qauıpsızdıgı, joldar qūrylysy talqylandy. Naqty aitqanda, «Agroqalaşyq» tūrǧyn alabyndaǧy joldar men nöser kärızderınıŋ qūrylysy, basqa da tūrǧyn alaptardyŋ jaǧdaiy söz boldy.
Jaqynda ǧana Astana äkımınıŋ orynbasary Nūrlan Nūrkenov qalalyq mäslihatta eldı mekenderdı damytu boiynşa esep berdı. Onyŋ aituynşa, qalanyŋ 2035 jylǧa deiıngı Bas josparyna säikes orta merzımdı jäne ūzaq merzımdı uaqytqa tūrǧyn alaptardy damytu jospary äzırlendı. Oǧan eldı mekenderdı gazdandyru, injenerlık jelıler men joldardy damytu jūmystary kırdı.
Aitpaqşy, jyldyŋ soŋynda mäslihat deputattary jaŋa Bas jospardy bekıttı. Sol jiynǧa qatysqan qala äkımınıŋ taǧy bır orynbasary Evgenii Glotov qalanyŋ būl basty qūjatyn talqylauǧa qalalyq mäslihat deputattarymen qatar qala tūrǧyndary belsendı qatysqanyn atap ötken edı.
Qoǧamdyq tärtıp, qūqyq mäselelerı, tötenşe jaǧdailardyŋ aldyn alu jaiy da qalalyq mäslihatta talqylandy. Atap aitqanda, naşaqorlyq pen esırtkı biznesıne tosqauyl qoiu mäselesı otyrystardyŋ bırınıŋ kün tärtıbıne qoiyldy. Deputattardyŋ kömegımen Saryarqa audany polisiia basqarmasyna, jedel qimyldau arnaiy jasaǧyna ǧimarat bölu mäselesı şeşıldı. Tötenşe jaǧdailar mäselesın talqylau barysynda deputattar profilaktikalyq jūmysty, äsırese bılım beru ūiymdarynda küşeitu qajettılıgıne toqtaldy. Oquşylarǧa ört depolaryna ekskursiialar ūiymdastyrudyŋ maŋyzyn aitty. Mäslihat deputattary Aqtöbe qalasyna baryp, sol qalada qysqa merzımde ört söndıru deposyn salu täjıribesımen tanysty.
Elorda tūrǧyndarynyŋ qarqyndy artuyna bailanysty qalany jylumen jäne sumen, elektrquatymen jabdyqtau öte özektı. Mäslihat deputattary būl mäselelerdı de talqylap, jaŋadan salynǧan gaz qazandyqtarymen tanysty.
Qazırgı jaŋa tehnologiialar zamanynda köşten qalmau maŋyzdy. Jaŋa tehnologiialar halyqtyŋ qauıpsızdıgın qamtamasyz etıp, ömırın jeŋıldetedı desek, onyŋ maŋyzy odan saiyn arta tüsedı. Mäslihat deputattary beinebaqylau jüiesı, internet jäne ūialy bailanys jaǧdaiyn da talqylady. Elordada memlekettık-jekemenşık ärıptestık boiynşa jobalar jüzege asyrylyp jatyr. Būl mäsele de deputattardyŋ talqylauynan öttı.
Qoǧamdyq kölık mäselesı de – elordanyŋ asa maŋyzdy mäselelerınıŋ bırı. Biyl Astana mäslihatynyŋ qoldauymen 400 jaŋa avtobus satyp alu turaly şeşım qabyldanyp, jaŋadan avtobus baǧdarlary jıberılıp, keibır baǧdarlar ūzartyldy.
Äleumettık qoldau jaiyna kelsek, mäslihat deputattary jergılıktı ökıldı organdarynyŋ 1986 jylǧy Jeltoqsan oqiǧasyna qatysuşylarǧa bırjolǧy tölem somasyn 2,5 AEK-ten (8 625 teŋge) 60 AEK-ke (207 000) deiın ūlǧaitu turaly şeşımın bırauyzdan qoldady. Tölemderdıŋ jalpy somasy 12,8 mln teŋgenı qūrap, 2023 jyly äleumettık kömek somasy ūlǧaidy. Būǧan qosa, basqa memleketter aumaǧynda bolǧan soǧys qimyldarynyŋ ardagerlerıne jäne Ūly Otan soǧysy ardagerlerıne teŋestırılgen ardagerlerge kommunaldyq qyzmetterge aqy töleuge kömek mölşerı 2,4 AEK-ten 4,5 AEK-ke deiın ūlǧaityldy. Auǧanstannan äskerlerdı şyǧaru künıne jäne Chernobyl atom elektr stansiiasyndaǧy apat saldarynan zardap şekkenderge tölem mölşerı 35 AEK-ten (120 750 tg) 45 AEK-ke (155 250 tg) deiın köbeitıldı.
OSAL TOPTY QOLDAU JALǦASADY
Astana mäslihatynyŋ töraǧasy Erlan Kanalimovtyŋ aituynşa, mäslihat bekıtken halyqtyŋ äleumettık osal toptary sanatyndaǧy otbasylarǧa gazǧa qosyluǧa materialdyq kömek (ötemaqy) beru qyzmetı nätijeler berude. Tūrǧyn üi alaptarynyŋ köptegen tūrǧyndary osyndai qoldauǧa ie boldy. Biyl elordada jeke tūrǧyn üilerdı gazǧa qosu boiynşa şyǧyndardy öteu qyzmetın 405 otbasy paidalandy. Qazır tūrǧyn üilerdı gazdandyruǧa bırjolǧy äleumettık kömek 130 AEK nemese 413 400 teŋgenı qūraidy. Sondai-aq astanalyq mäslihat jergılıktı ökıldı organdardyŋ şipajailardyŋ sanyn 5-ke deiın ūlǧaitu jönındegı şeşımın bekıttı. Būryn 1 ǧana şipajai edı. Osy emdeu-sauyqtyru mekemelerınde astanalyq zeinetkerler jäne basqa memleketterdıŋ aumaǧynda soǧys qimyldary men Chernobyl AES-ınde apattyŋ saldaryn joiuǧa qatysqan azamattarǧa memleket sanatorii-kurorttyq emnıŋ 75 paiyzyn töleidı.
Biyl Astana mäslihatynyŋ deputattary Türkiia men Germaniiaǧa resmi saparmen baryp, bırqatar maŋyzdy kezdesuler ötkızdı. Sol elderdegı ozyq täjıribemen tanysty. Endı Astana men Berlin bauyrlas qalalarǧa ainaluy mümkın. Kezdesudıŋ bırınde būl turaly söz boldy.
Taiauda mäslihat deputattary Astananyŋ 2024-2026 jyldarǧa arnalǧan biudjetın bırauyzdan qabyldady. Üş jyldyq biudjet äleumettık baǧdarlanǧan, onda qala damuynyŋ barlyq mäselelerı eskerılgen. Biyl mäslihat deputattary şyǧystardyŋ basym baǧyttaryn eskere otyryp, alǧaş ret balabaqşalar, äleumettık tūrǧyn üiler, emhanalar, Oquşylar sarailary boiynşa qūrylysty aiaqtauǧa qarjylandyrudy bölu boiynşa tiımdı ūsynystar äzırledı.
Bügın qalalyq mäslihattyŋ kezekten tys sessiiasy ötedı. Onda bırqatar mäseleler talqylanady. Al jalpy alǧanda jyldy jemıstı qorytyndylap otyrǧan organnyŋ kelesı jylǧa da josparlary köp.
