Jaŋa mausymda ne jaŋalyq?

Şyndyǧynda barlyq būqaralyq aqparat qūraldary sekıldı telernalar da qazır öte kürdelı kezeŋdı bastan keşırıp jatyr. Ol, ärine, körermenge qatysty mäsele. Gazetke jazylu köŋıl könşıtpeidı, jurnal oqylmaidy, telearna körermenderge zäru, radiony da tyŋdaityndar qatary azaidy. Keşegı körermen men oqyrman bügınde äleumettık jelıler: YouTube, Instagram, Facebook-ke üdere köşken. Bıraq, jaŋa telemausymdaǧy jaŋalyqtar būl qaupımızdı bıraz seiıltkendei. Bügın «Habar» jäne «Qazaqstan» telearnalaryndaǧy jaŋa telemausym turaly şolyp ötkendı jön kördık.

Telearnalar – ülken tärbie qūraly. Televidenie – jiyrma bırınşı ǧasyrdyŋ eŋ bas­ty ärı eŋ küştı qūraly desek te bolady. Endeşe, telesaiasatty uysta ūstau – el üşın köp nätije beredı. Äsırese, telearna önımderın saralap, baǧalaityn, aqiqatty aitatyn körkemdık keŋes bolǧany jön. Telesaiasatty qalyptastyruǧa osy körkemdık keŋes mūryndyq bolyp, yqpal etuı tiıs. Telearnalardaǧy basqaru jüiesındegı, telebaǧdarlamar jasaudaǧy, qazaq tılınıŋ ülesı, televiziia­daǧy ideologiia, telesaiasat sekıldı kürmeuı köp kürdelı mäseleler ünemı basty nazarda boluy tiıs. Televiziia salasynda alǧa basyp, jūrttyŋ janymen üilesım tabatyn tūşymdy dünie tartu etken arna ǧana bäsekege qabılettı bola bermek. Qandai baǧdarlama, habar bolmasyn bärı de ūlttyŋ bolmysy men mınez-qūlqymen ündesıp keluı kerek. Naǧyz el köretın baǧdarlama jasau – oqiǧa.

Ony şyǧarmaşylyq äleuetıne qarai ıske asyratyn telearnalardaǧy ūjym boluy kerek. Ūlttyq müddenı oilaǧan telearna qoǧamnyŋ aldynda jauap beredı, halyqqa qyzmet etuı tiıs.

 «Habardan» NE HABAR?

5-qyrküiekten bastap elı­mızdıŋ ırı habar taratuşylarynyŋ bırı – «Habar» agenttıgınıŋ jaŋa mausymy bastaldy. Jaŋa mausymda «Habar» telearnasynyŋ 80-nen astam jaŋa jobasy tanystyryldy. Ol premeralar men telebaǧdarlamalardyŋ jaŋa şyǧarylymdaryna bai. Būl turaly «Habar» AQ Basqarma töraǧasy Berık Uäli aitty.

Dästür boiynşa, küzde barlyq otandyq telearnalarda jaŋa telehikaialar bastaldy jäne barlyǧy körermenderdı jaŋa önımdermen taŋ qaldyruǧa tyrysady. «Habar» telearnasy qalyŋ jūrtşylyqqa ne daiyndady?

Jaŋa telehikaiada «Habar» barlyq körermenderdı qyzyqtyratyn köptegen premeralar men tanymal jobalardy ūsyndy. Körermenderdı şyn mänınde bai taŋdau kütude: qoǧamdyq-saiasi, äleumettık baǧdarlamalar, tanymdyq – oiyn-sauyq jobalar, jarqyn şoular, ömır tarihy. «Habar» telearnasyndaǧy jaŋa mausymda 40 şaqty jaŋa telejoba, «Habar 24» basty aqparattyq arnasynda – 18 jäne «EL ARNA» arnasynda 25 joba ıske qosyldy.

Qandai kontenttıŋ damuy asa özektı?

Bızdıŋ halqymyz üşın ärqaşan da otbasylyq qūndylyqtar basymdyqqa ie bolady. Būl baǧytta «Habar» agenttıgı köptegen jobalardy daiyndady.

Solardyŋ bırı – «AinaLINE» telejobasy, ol balalardy tärbie­leudıŋ, otbasynda üilesımdılık pen beibıtşılık ornatudyŋ qūpiia­laryn aşady. Jürgızuşısı –  Nūrbigül Egızova.

«Habar» telearnasynda qazırgı zamanǧy otbasy institutyn nyǧaituǧa baǧyttalǧan «Önege» derektı filmder toptamasy bastaldy. «Önege» elımızdıŋ är öŋırınen şyqqan ülgılı otbasylardy körsetedı.

«Üige kömek» äleumettık telebaǧdarlamasyn erekşe atap ötkım keledı» deidı Berık Uäli. Būl – köpbalaly otbasylarǧa, halyqtyŋ äleumettık osal toptaryna kömektesuge arnalǧan bıregei joba.

«Habar» telearnasynda şeteldık jobalarmen laiyqty bäsekege tüse alatyndai jaqsy qazaqstandyq serialdar bar. «Kelınjan» teleserialyn erekşe atap ötuge bolady. Serial «Habar» AQ tapsyrysy boiynşa 2018 jyldan bastap tüsırılude jäne osy uaqyt ışınde ol şyn mänınde halyqtyq sipatqa ie boldy. Būl jobanyŋ būryn-soŋdy bolmaǧan jetıstıgı turaly onyŋ YouTube-taǧy reitingısınen baiqauǧa bolady. Transliasiia barysynda serial trendterdıŋ bırınşı qatarynda tūraqty tūrdy. Barlyq 3 mausymda Külımhan apa otbasynyŋ ömırın 120 millionnan astam körermen tamaşalady. Serial qazaqstandyqtar men şeteldık körermender arasynda ülken sūranysqa ie. Būl otandyq kino önımı üşın tamaşa nätije ekenı sözsız. «Kelınjannyŋ» törtınşı bölımı osy mausymnyŋ eŋ köp kütken premerasy bolǧan şyǧar. Soŋǧy bolyp tabylatyn būl bölımde 40 seriia ūsynylady. Jaŋa mausymda «Habar» «Kelınjannan» basqa tarihi dramalar, derektı filmder men melodramalar körsetetın bolady.

Jaŋalyqtarda ne özgerıs bar?

Jaŋalyqtar – kez kelgen telearnanyŋ basty aqparattyq resursy. Özgerıster jaŋalyqtar qyzmetıne de äser ettı. Endı 10 minuttyq jaŋalyqtan keiın körermenderge analitikalyq tok-şoular ūsynylady. «Bızdıŋ Maqsat» – Maqsat Tolyqbai jürgızetın qazaq tılındegı jaŋa tok-şou. Orys tılınde «İtogi» baǧdarlamasyn Nadejda Palinka men Ädıl Seifullin jürgızedı. Kün saiyn tıkelei efirde bedeldı sarapşylarmen bırge eŋ maŋyzdy, qyzyqty jäne özektı oqiǧalar talqylanady.

Biyl «Habar» agenttıgı qua­nyşty oqiǧany atap ötedı. Būl «Habar 24» telearnasynyŋ 10 jyldyǧy. Osydan 10 jyl būryn 1-qyrküiekte Qazaqstanda täulık boiy aqparattyq telearna paida boldy. Jaŋalyqtar men saraptamalar, elımızdıŋ jäne älemnıŋ maŋyzdy oqiǧalary, özektı jobalar, jetekşı niusmeikerler – osynyŋ barlyǧy bügıngı taŋda aqparattyq habar taratu naryǧynda köşbasşy bolyp tabylatyn «Habar 24».

Arna Qazaqstandaǧy aqparattyq arnalar arasynda eŋ auqymdy öŋırlık jäne halyqaralyq tılşıler jelısıne ie. Pandemiia men qaŋtardaǧy oqiǧalar kezınde «Habar 24» arnasynyŋ maŋyzy artty. «Habar» agenttıgı televiziialyq naryqta tek kontent retınde ǧana emes, sondai-aq ozyq tehnologiialardy igeru men engızude de osy saladaǧy bırınşı boluǧa ūmtylady. Airyqşa atap ötetın närse – «Habar 24» studiiasynda operator robottar jūmys ısteitın Ortalyq Aziiadaǧy jalǧyz telearna.

President jobasy – taǧy bır jaŋa teledidar mausymy. Onda prezidenttık puldyŋ jürgızuşısı, jurnalist Ädıl Baltabaev apta saiyn körermenderge ekskliuzivtı kadrlar men Memleket basşysynyŋ qyzmetı turaly aqparat ūsynady.

– Jaŋa telemausymda men köp jyldar boiy «Habar» telearnasynyŋ brendı bolǧan «Betpe-bet» baǧdarlamasyn jürgızemın, – dedı Berık Uäli. Jaŋa joba qyrküiek aiynyŋ basynda bastaldy jäne ärbır qazaqstandyqty tolǧandyratyn mäselelerdı talqylau üşın qajettı alaŋǧa ainaldy. Studiia­nyŋ qonaqtary – vedomstvo basşylary, ministrler, oblys­tar men qalalardyŋ äkımderı.

«Habar» agenttıgınıŋ jaŋa mausymy basqa da qyzyqty jobalarǧa toly. Olar turaly körermender telearnanyŋ saity men telearnalardyŋ äleumettık jelılerındegı paraqşalarynan tolyq bıle alady.

«Qazaqstan»-nyŋ qaryşty qadamy

Qūramyna 4 respublikalyq arna, 4 respublikalyq radio, 14 aimaqtyq telearna jäne 23 internet portal kıretın «Qazaqstan» teleradiokorporasiiasynyŋ jaŋa telemausymy resmi türde tanystyryldy.

• «Qazaqstan» telearnasynyŋ basty jaŋalyǧy sol – «Qazaqstan» degen brendtı odan ärı tanymal etu, şetel naryǧyna şyǧu.
• Aita ketu kerek, «Qazaqstan» OTT telearnasy şetelderde üzdıksız körsetılıp tūr.
• Jaqyn uaqytta şeteldegı körermen üşın, şeteldegı qandastarymyz üşın dästürlı efirlık nūsqasy şyǧady.
• Juyrda ūlttyq arna efirı Qyrǧyzstanda tarala bastaidy.
• «TNS Central Asia» zertteu kompaniiasy deregı boiynşa, «Qazaqstan» telearnasynyŋ jalpy auditoriiadaǧy ülesı soŋǧy üş jylda 70 paiyzǧa östı.
• Qazaqşa auditoriia boiyn­şa ösu körsetkışı – 80 paiyz jäne barlyq otandyq arnalar ışınde alǧaşqy orynda ekenı quantady.
• Jaŋa mausymda qoǧamdyq-äleumettık baǧyttaǧy «Ömır körkem», intellektualdyq baǧyttaǧy «Nartäuekel», eŋbek ielerın därıpteuge arnalǧan «Tırşılık» baǧdarlamasymen tolyǧady.
• Kün saiyn tıkelei efirdegı «Aqparat», «Aşyq alaŋ», «1001 tün», «Jedel jelı» jobalary jaŋa formatta jalǧasady.
• «Balapan» telearnasy 2022 jyly 209 seriiadan tūratyn 11 animasiialyq joba öndıredı. Odan bölek, balalardyŋ ziiat­kerlık saiysyna qūrylǧan «Bılım bäigesı», «Eŋ myqty», «Kım tap­qyr?!», «Baiqa, balaqai!», «Kümbır live» baǧdarlamalary efirge şyǧady.
• «Abai tv» telearnasynan jaŋa mausymda «Mūra», «Bıregei», «Bi älemı» jäne «Poeziia qaǧanaty» baǧdarlamasyn körer­mender tamaşalai bastady.
• «Qazsport» telearnasy barlyq sport türınen tıkelei transliiasiia kölemın ūlǧaitty. Futboldan Katarda ötetın biylǧy älem chempionatyn körsetu qūqyǧyn «Qazaqstan» teleradiokorporasiiasy ielendı.

Eŋ basty jaŋalyqtyŋ bırı – teleradiokorporasiia 2022 jyly 171 seriiadan tūratyn 15 otandyq telehikaia öndıredı. Onyŋ ışınde qazaq mädenietınıŋ körnektı ökılderı Mırjaqyp Dulatūly men Maǧjan Jūmabaev­qa, küişı Dina Nūrpeiısovaǧa, akademik, tarihşy-etnograf Älkei Marǧūlan men türkı älemıne ortaq aŋyz tūlǧa Qorqyt ata tūlǧasyna arnalǧan tarihi baǧyttaǧy 5 tuyndy bar.

• Korporasiia qūramyna kıretın «Qazaq radiosy, «Şalqar», «Astana» jäne «Classic» radiolary jalpy sany 105 baǧdarlamany jaŋa baǧytta jalǧastyrady.

«Qazaqstan» teleradiokorporasiiasynyŋ mediamektebı de jūmysyn jalǧastyrady.

«Qazaqstan» RTRK AQ Basqarma töraiymy Läzzat Tanysbai — myqty media menedjer ekenın däleldegen tūlǧa. Būl telemausymda aldymen tıkelei efirdegı türlı formattaǧy baǧdarlamalarynyŋ sany köbeidı. Aqparattardy tez, jedel beru jaǧynan äleumettık jelını basyp ozbasa da saraptamaly dünielerdı beru jönınen körermennıŋ köŋılınen şyǧyp jür.

Qazırgı uaqytta telekanaldyŋ smartfonǧa arnalǧan qosymşasyn 8 mln körermen ünemı paidalanyp jürse, YouTube arnalaryndaǧy baǧdarlamalary bırıgıp 30 mln körsetılım jinap tūrady eken. Barlyq derlık äleumettık jelılerde tıkelei efirler jürgızedı. Odan bölek, airyqşa mänı bar mäselelerge arnap telemarafondar ötkızu dästürın engızgen.

Qazırge deiın Teleradiokorporasiianyŋ televiziialyq önımderın Koreia, Türkiia, Özbekstan, AQŞ jäne taǧy bırneşe Oŋtüstık Amerika elderı satyp alǧan körınedı. Reekspansiia däuırı kele jatyr. Biyldan bastap «Qazaqstan» men «Balapan» arnasy Qyrǧyzstan men Özbekstanda körsetıletın bolady.

Şyndyǧynda da telejurnalist ärıptesterım jazǧanyndai, telearna, kommunikasiia qūraly retınde, eşqaşan ölmeidı. Ol tek zamanyna sai transformasiialanady. Qazır ol däl solai prosesten ötıp jatyr. İnternet şyqqaly berı telearnalardyŋ zamany öttı dep säuegei bolyp jür. Ärbırı – öz aldyna dara bıregei aqparattyq-mädeni qūral. Ärqaisysy – jeke-jeke jäne bärı bırge aqparattyq, mädeni keŋıstıktı toltyratyn resurstar. Olar bırın-bırı joiu üşın jaralmaǧan. Kerısınşe, bır-bırınıŋ mümkındıkterın arttyrady, özara tolyqtyrady, baiytady, bır-bırınıŋ damuyna yqpaldasady. Telearna jūmysy – körermen üşın etetın auyr mehnaty qyzyǧy men qiyndyǧy qatar jüretın eŋbek. Tögılgen ter, jasalǧan eŋbek jemıstı bolsyn deimız!

Gülşat Saparqyzy