Aqmola oblysy Selinograd audanynyŋ, elordamyz Astanadan 24 şaqyrymda ornalasqan Talapker auyly – ne qala emes, ne dala emes, ekı ortada qalǧan eldı mekennıŋ bırı. Soŋǧy jyldary ışkı migrasiianyŋ äserınen tūrǧyndar sany artyp, äleumettık mäseleler de kürdelenıp keledı.
1999 jyly şaǧyn auylda 501 adam bolsa, qazırgı taŋda 20 myŋnan astam tūrǧyn tūrady. Auylda auyz su, gaz, jol mäselelerı, qoǧamdyq keŋıstık, taǧy basqa äleumettık nysandardyŋ joǧy alaŋdatady. Sodan da bolar halyqtyŋ jartysy qalaǧa qatynaidy.
Äkımdık tarapynan bırşama jūmys jürıp jatqanyn aitu kerek. Köşelerge jaqsy jol töselude, jan-jaǧyna jaryq baǧanalary ornatyldy.
Jaqynda Talapkerde su qūbyrlarynyŋ jobasy äzırlenude degen boljam şyqty. Osy auyldyŋ tūrǧyny retınde qatty quandyq. Öitkenı auyz sudy auyl tūrǧyndary syrttan tasuda. Jergılıktı jerdegı su öte tūzdy, tek tūrmys jaǧdaiynda qoldanylady. Tamaq ısteuge, ışuge bolmaidy. Tıptı kır juuǧa da jaramaidy. Sol tūzdyŋ äserınen kır juu maşinalaryna tez qaq jinalyp, ısten şyǧyp jatady.
Auyldan qalaǧa qatynaityn №306 jäne №326 avtobusy ıske qosylǧanda bärımız quandyq. Artynşa köşelerdıŋ qiylysyna baǧdarşam ornatylyp, jolauşylar qaladaǧydai jol erejelerın saqtap jüretın boldy. Eŋsesı köterıle bastaǧan auyldyqtar, tazalyq talaptaryna säikes, är köşedegı qoqys jäşıgıne qoqysyn tastap, auylymyz qoqystan bır tazaryp qaldy. Auyl tūrǧyndary bırıgıp senbılıkke şyǧyp, ainalany tazartyp, jaqsylyqqa bırge ūmtylatyn boldy.
Auyldyŋ tūrmysy kün saiyn özgerıp, kenttenıp keledı. Būrynǧydai emes, mal ūstaityn eldıŋ qoly bosady. Sebebı köp tūrǧyn üiınde mal ūstamaidy, egınşılık te dami qoimady. Är tūrǧynnyŋ öz aulasynda kışıgırım baqşasy bar. Mal ūstaityndar joqtyŋ qasy. Būrynǧy mal jaiatyn jerler satylyp, ornyna tūrǧyn üiler salynuda. Sanauly tūrǧyn mal baǧyp, onyŋ önımın satyp, kışıgırım biznesın jürgızse de, būrynǧy asta-tök molşylyq Talapkerdı tastap kettı.
2016 jyldan berı auyldan öte qaşyq, qolaisyz jerge ornalasqan jalǧyz emhana jūmys ısteidı. Jaqyn maŋda avtobus toqtaityn aialdama ornatylmaǧan, iaǧni būl baǧytta avtobus müldem jürmeidı. Tūrǧyndar emhanaǧa baru üşın taksi şaqyruǧa mäjbür. «Taksiletetınder» köbeiıp kele jatqany jaqsy boldy, öitkenı eldıŋ bärınde kölık joq. Tūrǧyndar emhanaǧa aparatyn joldyŋ dūrystaluyn sūrap, osy baǧytpen jolauşylar kölıgın jetkızudı talap etude. Äzırge özgerıssız.
Jaqsy jaŋalyqtarǧa toqtala ketsek, qazır Talapkerde bır mektep jäne bır memlekettık balabaqşa jūmys ısteidı. Alaida tūrǧyndardyŋ köbeiuıne bailanysty taǧy da ekı mektep aşyluy tiıs. Auyl tūrǧyndarynyŋ qajettılıgın käsıpkerler jaqsy tüsınedı. Jaqynda Magnum dükender jelısı aşyldy. Būl – tūrǧyndarǧa öte qolaily düken. Sebebı ol jerde adamǧa qajettınıŋ bärı bar, öte tiımdı, ortalyqtaǧy qoljetımdı jerde ornalasqan. Būdan basqa, kiım satatyn dükenderde auyldastarymyz tūrmys zattaryn qaladan tasymai, keregın osydan tabady. Auyldyŋ Adal bazarynyŋ jūmysy qarqyndy. Ne kerektıŋ bärı tabylatyn bazardyŋ ainalasynda kölık jöndeitın tehnikalyq qyzmet körsetu stansiiasy da bar. Toihanamyz da jeterlık. Türlı merekelık ıs-şaralarda, mereitoida, basqa da qyzyq-quanyşta toihanada jinalamyz.
Balalarǧa arnalǧan damytu ortalyqtary, bi-sport üiırmelerı aşylyp jatyr. Demalys oryndaryna kelsek, asa köp demalys orny joq. Qoǧamdyq keŋıstık degen ūǧym joq. Jastar qūrbylarymen qydyryp, seiıldeu üşın qalaǧa qarai qatynaidy. Auylda balalarǧa arnalǧan demalys ortalyqtary köp bolǧan dūrys dep oilaimyn. Sebebı auyldan qalaǧa qatynau, bırınşıden, qauıptı, alys. Auylda, balalar oinaityn oiyn-sauyq ortalyǧynan bölek, kinoteatr da aşylsa jaqsy bolar edı.
Jaz bolsa auyl tūrǧyndary Talapker ainalasynda demalady. Ol jerde balyq aulap, suǧa şomylyp, jaqsy demalys ötkızuge bolady. Eger äkımdık ne jeke käsıpkerler myqtap qolǧa alsa, astanalyqtar üşın de taptyrmas demalys orny bolar edı.
Jalpy Talapker auyly jaqsy damyp keledı. Äkımdık qoldan kelgenşe halyqtyŋ tūrmysyn jaqsartu üşın atsalysyp jatyr. Jaqyn arada auyldyŋ ırılı-ūsaqty mäselelerı şeşımın tabady dep ümıttenemız. Ärine, būǧan eŋ aldymen uaqyt kerek, är tūrǧyn öz auylynyŋ körkeiuıne, alǧa ozuyna müddelı boluy qajet.
Alsu JŪMANOVA,
L.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetınıŋ 1-kurs studentı
