«Қазақтың жанын қырық қайшымен қидалап, өртеп, күлін эфирге шашып жатқан пәленбай каналды теледидарлар мен радиолар…» деп Тұрсынжан Шапай мәселені төтесінен қойған кезде әлеуметтік желілер шырт ұйқыдатұғын. Бүгін сол қалған күлді facebook-те бұрқылдатып шашып ойнап жүрген қайран қазақтың журналистері!.. Осы ой – үлкен ұйым құрып, ұлттың іздеушісі мен сұраушысына айналған, өзі бірнеше газет-журнал шығарып отырған әріптестің әлеуметтік желідегі парақшасын оқып отырғанда келді. Өткен 31 мамыр саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күні қарсаңында сол әріптесіміз парақшасына «бұл күні той жасап, би билеуді доғарайық дегенді жылда айтамыз, бірақ нәтиже аз. Қажет болса осы күні барша 17,5 миллион қазақ бір минут ортақ үнсіздік жариялау керек» деп жазды. Ниеті дұрыс, орындалуы олақ жазбаны оқыған соң: «Сіз айтып отырған сандық мәлімет жалпы қазақстандықтардың саны шығар, тұтас дүние жүзіндегі қазақтың басын қосқанда 15 миллионға әзер жетеміз» деп сәл ескерту жасап едік, пост иесінің талағы тарс айырылды. «Маған жөн сілтемей-ақ қойыңдаршы!» Жарайды дедік іштей, «өзім жемеген көтенішек боғымен піссін». Бірақ әлеуметтік желілердегі осындай «асқақ» амбиция, күнделікті өмірдегі бетекі кездесіп жататын түрлі істер көңіліңді толқытпай қойсын ба, «өз сөзім өзімдікі» деп қалам ұстайсың…
«Бізді он жыл
бұрынғы лекциясымен оқытты»
Елге аты мәлім оқу орнында журналистика мамандығы бойынша білім алып, енді сол білгені мен түйгені бойынша телеарналардың бірін жағалап жүрген інішек бар еді. Өзі әжептеуір ақын, өлеңдері жүректі тербейді. Анда-санда кездесіп, шүйіркелесіп қаламыз. Сол інішек біржолғы әңгімесінде: «Біздің бір ағай бізді он жылдың алдындағы лекциясымен «ұзақ» оқытты» деп мұңын шағып еді. «Неге?» дейміз ғой баяғы бәрін түсініп, біліп тұрсақ та қайтара сауал
қойып. «Ой, шәкірттеріне жаны ашымайды ғой, әйтпесе, ізденіп, дайындалып, «осылар бірдеңе білсе екен» деген кісі сөйтіп сүле-сапа аудиторияға бас сұға ма? Ағайдың алдында жұлма-жұлмасы шығып жататын парақтар қай дәуірден бері «ұлы ұстазбен» жолдас екенін әйгілеп тұратын. Әй, сол кісінің неге сонша күйінбейтінін түсінбеймін» дейді байғұс көздері жапақ-жапақ етіп. Жұмысқа енді-енді араласа бастағанда елдің де, өзінің де қор болған уақыты есіне түсіп, жіберген кемшіліктері алдынан кесе-көлделеңдей берсе керек. Налымай қайтсін енді. «Қазаншының еркі өзінде» болған заманда «анабір арнада продюсермін, анабір бағдарламаның жүргізушісімін. Журнал ашып, газет шығарып жатырмын» деп, бітірген түгі жоқ болса да кеудесін керетіндердің су ішкен бастауының басында сондай бір «ұстаздық қылып, үйретуден жалыққан» жан отырған шығар…
«Біздің журналистер күніне алты бет
жазады…»
Өткен қыста дәм айдап, Астана қаласына қоныс аудардық. Қыстың көзі қырауда кім жылы-жұмсағын алдыңа төсеп, қарсы алады дейсің. Жан-жаққа шапқылап, «екі қолға
бір күрек» іздеп жүргенде, ертерек осында келіп орныққан дос жігіттің көмегіне көп жүгіндік. Ақыл-кеңесін де аямады. Бірде сол досым:
– Осыған хабарласшы, журналистер іздеп жатқан көрінеді. Айтысына қарағанда тәжірибелі адам болса, тіпті өз орнына қоятын секілді, – деп қолыма телефон нөмір жазылған қағазды ұстатты.
– Бұл қандай жұмыс екен?
Өз орны деген қандай орын екен, – дедім мен де бір жұмыстың шеті көрінгенге қуанып.
– Жеке журнал. Бірақ ақшасы жақсы деп естігем. Өзі – сол журналдың бас редакторы. Сөзді көбейтпей, сөйлесіп көрсеңші, – деп досым асығыс жұмысына кетті. Мен де отырмадым, жаңағы нөмірге қоңырау шалдым. Жас әйел
телефон көтерді. Жөн-жайымды айттым. Аз-маз танысудан кейін жұмыс мәселесіне көшкен телефонның арғы жағындағы кісім:
– Бұл журналдың шығып жатқанына бірер жыл боп қалған еді. Қаржысын өзіміз табамыз, бірақ қазіргі жағдайы жаман емес. Бізге керегі тәжірибелі маман боп тұр. Сіздің жағдайыңызды білмейміз ғой енді, – деді сыпайыгершілік танытып.
– Қандай жағдайымды? – дедім мен де анығын білгім келіп.
– Жұмыс істеу тәжірибеңіз, біліміңіз дегендей.
– А-а-а… Енді бұған дейін біраз газет-журналдарда жұмыс істеп келдім, аз да болса тәжірибем бар деп ойлаймын.
– Былай ғой, біздегі журналистер өте білімді, күніне алты бет жазады.
– Алты бет?
– Иә, көбінде үлкен кісілерден сұхбат алады. Соны айтып тұрмын ғой, күніне алты бет жазады, – деді жас әйел даусы ал-
дыңғыдай емес, зілдене шығып. Журналистердің деңгейін терімшілікпен өлшейтін бас редакторсымақтың қылығы жынымды келтіріп тұрса да әдейі қитұрқы сауалымнан жазбадым.
– Сонда олар күніне Wоrd-пен алты бет жаза ма?
– Иә, Wоrd-пен алты бет жазады. Не деген түсінбейтін адамсыз. Сіз қалай жұмыс істемекшісіз өзі? Қарапайым нәрселердің өзін түсінбейді екенсіз. Жарайды, сау болыңыз, – деп телефон тұтқасын тастай салды.
– Сау болыңыз, – дедім мен де құтырғаннан құтылып. Кешке досым телефон соғып, жұмыстың жай-жапсарын сұрады.
– Оларға журналистер емес, терімші керек екен, – дедім.
– А-а-а… онда адам алып қойған болды ғой, басқасын көрерсің.
– Иә, басқасын көрермін, ниетіңе рахмет, – деп еріксіз бір жымиып алдым… Ұстағанның қолында, тістегеннің аузында кеткен қайран газет-журналдар!..
Ырысбек ДӘБЕЙ
