بۇرناعى كۇنى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ استاناعا رەسمي ساپارمەن كەلگەن رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتينمەن كەزدەستى. اقوردادا وتكەن كەزدەسۋدىڭ سالتاناتتى راسىمىنەن كەيىن قوس ەلدىڭ باسشىلىعى شاعىن جانە كەڭەيتىلگەن قۇرامدا كەلىسسوزدەر جۇرگىزدى. وندا ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىقتىڭ كەڭ اۋقىمدى ماسەلەلەرى تالقىلانىپ, ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ بولاشاقتاعى باستى باعىتتارى ايقىندالدى.
بۇل – كورشى ەل باسشىسىنىڭ قازىرگى پرەزيدەنتتىك مەرزىمى باستالعالى بەرى قازاقستانعا العاشقى رەسمي ساپارى. كەلىسسوزدەر كەزىندە تاراپتار ساۋدا-ەكونوميكالىق, يندۋستريالدى-يننوۆاتسيالىق دامۋ جونىندە ءسوز قوزعادى. اسىرەسە, ماشينا قۇراستىرۋ, اتوم, كولىك, ەنەرگەتيكا جانە عارىش سالاسىنداعى ارىپتەستىككە ايرىقشا ءمان بەرىلدى. سونداي-اق, كەدەن وداعى مەن بىرىڭعاي ەكونوميكالىق كەڭىستىك اياسىنداعى ىقپالداستىق ۇدەرىستەرىن دامىتۋ ماسەلەسى دە تالقىلاندى. قازاق پرەزيدەنتى رەسەيلىك ارىپتەسىنىڭ ەكى ەلدىڭ قارىم-قاتىناستارىن نىعايتۋ جولىندا كوپ جۇمىس جاساعانىن ايتتى. ءارى ەكى ەلدىڭ ەۋرازيالىق وداقتى قۇرۋدا باتىل قادام باسىپ كەلە جاتقاندىعىن دا تىلگە تيەك ەتتى.
ءوز كەزەگىندە مارتەبەلى مەيمان دا بەلارۋس, قازاقستان مەن رەسەي اراسىندا ءۇش ەلدىڭ ۇلگىسىندە ەرەكشە قارىم-قاتىناستار قالىپتاسقانىن, بۇل ەكونوميكالىق قاتىناستاردىڭ كووپەراتسياسى ەكەنىن ايتتى. ونىڭ ايتۋىنشا, بۇگىندە ەكى ەل اراسىنداعى 2011-2012 جىلدارعا ارنالعان جوسپار تابىستى جۇزەگە اسىپ جاتىر. الداعى ۋاقىتتا قانداي باعىتتا جىلجۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن, كەلەسى ەكى جىلعا ارنالعان جوسپاردى ازىرلەۋگە كىرىسۋ كەرەك.
كەلىسسوزدەر قورىتىندىسى بويىنشا تاراپتار بىرقاتار قۇجاتتارعا قول قويدى. ونىڭ نەگىزگىسى –1992 جىلعى 25 مامىرداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن رەسەي فەدەراتسياسى اراسىنداعى دوستىق, ىنتىماقتاستىق جانە ءوزارا جاردەم تۋرالى شارتقا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى حاتتاماعا قوس پرەزيدەنت قول قويىپ, ءمور باستى. بۇعان قوسا بىرقاتار ۇكىمەتارالىق قۇجاتتارعا قول قويىلدى. كەزدەسۋ قورىتىندىسى بويىنشا ەكى ەلدىڭ پرەزيدەنتتەرى باق وكىلدەرى ءۇشىن بريفينگ وتكىزدى.
– ءبىز دوستىق, ىنتىماقتاستىق جانە ءوزارا جاردەم تۋرالى نەگىزگى شارتتىڭ 20 جىلدىعىن اتاپ وتتىك. وعان قول قويىلعاننان بەرى كوپ ۋاقىت ءوتتى. ءبىز بۇگىن وسى شارتقا ءتيىستى وزگەرىستەر ەنگىزدىك,– دەپ باستادى ءسوزىن ن.نازارباەۆ.
ول قانداي وزگەرىس دەگەنگە كەلسەك, بىرىنشىدەن, ەكى ەل اراسىنداعى بارىس-كەلىس جۇيەسى ءبىراز جەڭىلدەتىلدى. ەندى رەسەي ازاماتتارى قازاقستاندا, ال قازاقستان ازاماتتارى رەسەيدە مىندەتتى تىركەۋسىز 30 كۇنگە دەيىن بولا الادى. ەكىنشىدەن, قازاق-ورىس اراسىنداعى الىس-بەرىس, ياعني تاۋار اينالىمى تاريحي ماكسيمۋمعا جەتىپ, 25 ميلليارد دوللاردى قۇرادى. ەندىگى مەجە – بۇل كورسەتكىشتى 40 ميلليارد دوللارعا دەيىن جەتكىزۋ. ۇشىنشىدەن, الداعى جىلى مەملەكەت رەسەيلىك ارىپتەستەرىمەن قازاقستاندا يادرولىق ستانسالار قۇرىلىسى بويىنشا بىرگە جۇمىس جاسايتىن بولادى.
– ءبىز عارىش سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق, سونداي-اق قازاقستاندىق زەرتتەۋشىلەردى وسى ستراتەگيالىق سالاداعى جۇمىستارعا تارتۋ ماسەلەلەرىن ەگجەي-تەگجەيلى تالقىلادىق. عارىشقا ادام العاش ۇشقان «بايقوڭىر» عارىش ايلاعى – قازاقستان مەن رەسەيدىڭ ماقتانىشى بولىپ تابىلادى. ول ەكى ەلدىڭ يگىلىگىنە قىزمەت ەتەتىن بولادى. ەڭ باستىسى – بۇل قالانىڭ ينفراقۇرىلىمى ساقتالادى. وسى ورايدا, ءبىز بىرلەسكەن مالىمدەمە قابىلدادىق. سونىمەن قاتار, ءبىز دوستىق, ىنتىماقتاستىق جانە ءوزارا جاردەم تۋرالى شارتقا قول قويىلۋىنىڭ 20 جىلدىعىن ماسكەۋدە اتاپ وتۋگە كەلىستىك, -دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.
قازاقستان پرەزيدەنتىمەن كەزدەسۋ ءاردايىم دوستىق احۋالدا وتەتىنىن جانە ناقتى مازمۇنعا تولى بولاتىنىن اتاپ وتكەن پرەزيدەنت پۋتين «مەن حيميا سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى اتاپ وتكىم كەلەدى. ءبىز بۇل جايىندا قازىر عانا تاعى ءبىر مارتە ەستىدىك. ءبىز ماشينا جاساۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋراسىندا سويلەستىك. ءبىزدىڭ تانىمال «اۆتوۆاز», «سوللەرس-ۋاز» سىندى كومپانيالارىمىز وسى جەردە ءوزىنىڭ ينۆەستيتسيالارىن جۇزەگە اسىرىپ, قازاق جەرىندە باستاپقى كەزەڭدە 100 مىڭ بىرلىككە دەيىن ماشينا شىعارۋعا نيەتتى. ءبىزدىڭ ىنتىماقتاستىقتىڭ ەڭ باستىسى – ىقپالداستىق ەسەبىنەن اكىمشىلىك كەدەرگىلەردى الىپ تاستاۋ. مەن ىقپالداستىقتىڭ باستاماشىلارىنىڭ ءبىرى – قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ بولعانىن تاعى دا ايتقىم كەلەدى. اكىمشىلىك كەدەرگىلەردى الىپ تاستاۋ ەسەبىنەن ءبىز رەسەي مەن قازاقستان ءۇشىن ىشكى جالپى ءونىمنىڭ بىرنەشە پايىزعا ۇلعايۋىنا قول جەتكىزدىك. ءبىز وسى باعىتتا العا قادام باسۋدى جالعاستىرۋعا نيەتتىمىز», – دەدى.
اينۇر شوشاەۆا
