ونەردى ورگە سۇيرەيتىن ەڭبەك – قۇدايبەرگەن بەكىشەۆ, ءانشى, قر مادەنيەت قايراتكەرى:
– ەل ىشىندە «قازاق ءتىلدى ءانشىلەردى توي اسىرايدى» دەگەن ءسوز بار. ءسىزدى شە؟ قۇپيا بولماسا, ءبىر تويعا قانشا الاسىز؟
رۋسلان
– «تەك تويمەن كۇن كورەدى» دەۋ ارتىق بولار. بارمايمىن دەمەيمىن, شاقىرسا, قالماۋعا تىرىسامىن. دۇرىلدەگەن توي جاسالىپ, وعان شەتەلدەن انشىلەردى شاقىرتىپ جاتسا, نەسى جاقسى؟ ءبىز عانا ەمەس, كەزىندە اقان سەرى, ءبىرجان, سارالار دا تويدىڭ كوركىن قىزدىرعان. ەل بولعان سوڭ توي تويلاماي وتىرمايدى. قوناقتارىنىڭ كوڭىلىن كوتەرگىلەرى كەلەدى. سونان سوڭ ءارتىستەردى شاقىرادى. تويدان تاپقان تابىسىمدى ونەر جولىنا جۇمسايمىن. قاتىپ قالعان باعا جوق. كەيدە وزدەرىنىڭ جاعدايىن ايتىپ جاتادى. ول كەزدە ءانىمدى تەگىن ايتىپ بەرەم. مەن – حالىقتىڭ بالاسىمىن. ەندەشە, ولاردىڭ تىلەگىن ورىنداۋعا مىندەتتىمىن.
– ءسىز كىمدى جانە قانداي ءاندى تىڭدايسىز؟
اسلان, ستۋدەنت
– مەن كلاسسيكالىق باعىتتاعى ءاندەردى تىڭداعاندى جاقسى كورەم. ال, قازاق ەستراداسىندا نەبىر جاقسى انشىلەر مەن اندەر بار. قۇلاق قۇرىشىن قاندىرىپ, جۇرەك قىلىن شەرتەتىن, جاعىمدى اندەردىڭ بارلىعىن تىڭدايمىن.
– بيىلعى وقۋ جىلى دا اياقتالىپ قالدى. بالا كەزىڭىزدە قانداي وقۋشى بولدىڭىز؟ سىنىپتاستارىڭىزبەن ارالاسىپ تۇراسىز با؟
لاۋرا, وقۋشى
– قىزىلوردا وبلىسى جالاعاش اۋدانىنداعى مەكتەپتىڭ تۇلەگىمىن. مەكتەپتە سەگىز جىل وقىپ, ودان كەيىنگى ءۇش جىلىمدى تەحنيكالىق ليتسەيدە وتكىزدىم.
قانشا اڭساعانىممەن, بالالىق كەزدى قايتارۋ مۇمكىن ەمەس. مەن ءوزى مەكتەپ جاسىندا كوپ قيىنشىلىق كورگەندىكتەن, وقۋشى كەزىمدى كەرەمەت ءوتتى دەپ ايتا المايمىن, بىراق ول زاماننىڭ دا ءوز قىزىعى بولاتىن. ءوزىمىزدىڭ اۋدانداعى «التىن اراي» ءانسامبلىنىڭ بەلسەندى ءانشىسى بولدىم. سىنىپتاستارىمنان قول ءۇزىپ كەتكەن جوقپىن. وسى الماتىداعى سىنىپتاستارىممەن كەزدەسىپ, حال سۇراسىپ تۇرامىز.
ساباقتى كىلەڭ بەستىككە وقىعان جوقپىن. كوبىنە مادەني شارالار جاعىندا جۇرەتىنمىن. ءتارتىبىم دە ونشا بولمادى, سىنىپتاعى بۇزىقتاردىڭ بىرەۋى مەن بولاتىنمىن. بۇزىق بولعاندا ەشقاشان باس جارىپ, كوز شىعارعان ەمەسپىن, تەك مۇعالىمدەرگە ءجيى پاروديا جاسايتىنمىن. مۇنىڭ ءبارى ءسال-ءپال ەركەلىكتەن دەپ ويلايمىن. وقۋشى قۇدايبەرگەندى تازا ءبىلىمسىز دەۋگە دە كەلمەيدى. كەيبىر پاندەردەن بەلسەندى بولدىم. جالپى ورتاڭقول بالالاردىڭ ساناتىنان ەدىم. وسىدان ەكى جىل بۇرىن مەكتەپ ۇجىمى شاقىرعان سوڭ, سوزدەرىن جەرگە تاستاماي بارىپ, شاعىن كونتسەرتىمدى بەرىپ قايتتىم. نەگىزى, ەلگە كوپ بارا بەرمەيمىن. ساعىنعاندا ارنايى ات باسىن بۇرىپ, ماۋقىمدى باسىپ قايتامىن.
– ونەر ادامىنىڭ بويىنان قانداي قاسيەتتەردi كورگiڭiز كەلەدi?
سامال, پسيحولوگ
– وزەگىنە ونەر ۇيالاعان ءاربىر ازامات ءۇشىن ەڭ ءبىرىنشى ەڭبەكقورلىق قاجەت دەپ ەسەپتەيمىن. ەڭبەك ءتۇبى – زەينەت. ەكىنشىدەن, قاراپايىمدىلىق كەرەك. قىزعانىش, كورەالماۋشىلىق دەگەن جامان قاسيەت. «اشۋشاڭ ادام – اۋرۋشاڭ» دەگەن ءسوز بار عوي. اركەز سابىرلى بولعانعا نە جەتسىن؟! «كەڭ بولساڭ, كەم بولمايسىڭ» دەگەندەي, قاتەلىككە كەشىرىممەن قاراپ, ءبىر-ءبىرىنىڭ جامانىن جاسىرىپ, جاقسىسىن اسىرۋ بار قازاقتا بولۋعا ءتيىس قاسيەتتەر دەپ ەسەپتەيمىن.
– «ەر جىگىتتىڭ باسىن تورگە ءسۇيرەيتىن دە, كورگە سۇيرەيتiن دە – ايەل» دەيدى قازاق. ۇيدەگى جەڭگەي تۋرالى ايتىپ بەرىڭىزشى…
گۇلزيرا
– وتە دۇرىس ايتىلعان ءسوز. جەڭگەلەرىڭ ارقاشان مەنىڭ تىلەۋىمدى تىلەپ ۇيدە وتىرادى. وتە جاقسى ادام. شاڭىراق كوتەرگەنىمىزگە بيىل 30 جىل تولادى. ءبىر ۇلىمىز بار.
– اعا, شىعارماشىلىعىڭىز قالاي ءجۇرىپ جاتىر؟
داريا, قالا تۇرعىنى
– قازىر ءبىراز جۇمىستار جاسالىپ جاتىر. «اندەر مەن جىلدار» دەگەن كونتسەرت ۇيىمداستىرعان بولاتىنمىن. الداعى ۋاقىتتا تەلەارنالاردان كورسەتەدى. وسى كونتسەرتتى جىل سايىن ۇيىمداستىرىپ تۇرسام با دەگەن وي بار. سوسىن اۋديو-ۆيدەو ديسكىلەر شىعارماقپىن. ونەر اكادەمياسىنداعى ستۋدەنتتەرىم دە وقۋ ءبىتىرىپ جاتىر. قازىر ءوزىم ءتۇركيانىڭ بودرۋم قالاسىنا دەمالىسقا كەتىپ بارام. كەلگەن سوڭ وسى جۇمىستارىمدى ءبىر رەتتى قىلماقپىن.
–ماقتانعاندى دەمەي-اق قويايىن, جالپى ماقتاۋدى سۇيەسىز بە؟
ساكەن, قالا تۇرعىنى
– لايىقتى دۇنيەنى باعالاپ, قولپاشتاسا عانا ادامنىڭ جان دۇنيەسى راحاتتانادى, ونەر ورىستەيدى دەپ ويلايمىن. پاتشا دا ماقتاعاندى سۇيەدى. ءبىز جانىمىزدى سالىپ دارىپتەپ جۇرگەن, اتادان-بالاعا ميراس بولىپ كەلە جاتقان ءان ونەرى بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ رۋحىن وياتىپ, ساباقتاستىق تاۋىپ جاتسا, ۇمىت قالماي جاندانىپ, ءوسىپ-وركەندەسە, وندا كىم ماقتاسا دا ەش ايىبى جوق.
– وتە قاراپايىم مىنەزدى ادام ەكەنسىز. مۇنداي بولۋىڭىزعا كىم نەمەسە قانداي وقيعا اسەر ەتتى؟
پاناركۇل
– بۇل – ماعان تابيعاتتان, ءتاربيەدەن كەلگەن مىنەز. اۋىلدا, قاراپايىم وتباسىندا ءوستىم. ءبارىمىز ادامبىز, شامام كەلگەنشە ادامگەرشىلىكتەن اسپاۋعا تىرىسامىن.
– قازىرگى جاس انشىلەر تۋرالى نە ايتاسىز؟
اقىلبەك
– جاستىڭ اتى جاس. ەگەر جاستىڭ رۋحاني بايلىعى بولسا, ەستيارى بولسا, جاقسى. ءاربىر ءاننىڭ رۋحى بولۋى كەرەك. ءبىزدىڭ جىگىتتەرىمىز سەرى, قىزدارىمىز سۇلۋ بولعان. ءتىپتى قىز بالالارىمىز دا قيىن-قىستاۋدا باتىرلارىنىڭ جولىن تۇزەپ وتىرعان. باتىر بولعان جىگىتتەردەن تەك رۋحتى ءان شىعۋى كەرەك. نە باسقانىڭ ەمەس, نە قازاقتىڭ تىلىندە ەمەس ءدۇنيە جاسايتىن انشىلەر بار. ءمۇمكىن, ولار دا ىزدەنۋ ۇستىندە شىعار. ولاردى سىناپ-مىنەگەنىمىز دۇرىس ەمەس.
– قۇدايبەرگەن اعا, انشىلىك ونەردە جۇرگەنىڭىزگە نەشە جىل بولدى؟
بايان, ستۋدەنت
– انشىلىك ونەردە جۇرگەنىمە باقانداي 30 جىل بولىپتى. 200-گە تارتا ءانىم بار…
ەركەجان ساتىمبەك