«ناۋرىز – قازاقتىڭ شىن ماعىناسىنداعى ۇلت مەيرامى. ناۋرىزدى قازاقتان باسقا كۇنشىعىس جۇرتتارىنىڭ كوبى, ماسەلەن, ءۇندىستان, يران, اۋعان, بۇحار, كاۆكاز دا مەيرام ەتەدى. ناۋرىزدى ءبىزدىڭ قازاقتىڭ مەيرام ەتۋى ايرىقشا سىيىمدى, ايرىقشا دالەلدى. ويتكەنى ناۋرىزدا كۇن مەن ءتۇن تەڭەلەدى, قىس ءوتىپ, جاز جەتىپ, شارۋا كەنەلەدى,
قىس بويى اق كەبىنىن جامىلىپ ءولىم توسەگىندە جاتقان تابيعاتتىڭ, جاندى-جانسىزدىڭ ءتىرىلۋى كىمنىڭ بولسا دا كوڭىلىنە شاتتىق بەرەتىنى انىق بولسا, تىرشىلىك جاعىنان قىستىڭ وتۋىنە, جازدىڭ جەتۋىنە قازاقتان ارتىق تىلەكتەس, قازاقتان ارتىق قۋاناتىن ەل جوق دەۋگە سايادى. دۇرىسىندا, قازاقتىڭ تاماعى دا, كيىمى دە, ءۇيى دە, كۇيى دە, كولىگى دە, وتارباسى دا, تەلەگرافى دا, تەلەفونى دا مال ەمەس پە؟! مالسىز قازاقتىڭ كۇنى بار ما؟ سول مالىن امان ساقتاۋ ءۇشىن قىسقى ايازدا, ىزعىرىق بوراندا بەينەت شەگىپ, ەڭبەك ءسىڭىرىپ, مالىمەن بىرگە جاتىپ, بىرگە تۇرىپ, بىرگە ءجۇرىپ, بىرگە ىعىپ, قىس قانداي قىسىلسا, جاز سونداي جازىلاتىن, جادىرايتىن شارۋاشىل, ەڭبەكشىل قازاق قىستىڭ وتكەنىنە, جازدىڭ جەتكەنىنە قالايشا وزگەلەردەن ارتىق قۋانباسىن, جازدىڭ باسى جاڭا كۇن – ناۋرىزدى قالايشا مەيرام ەتپەسىن؟!» دەيدى التى الاشتىڭ ارداقتىسى مىرجاقىپ دۋلاتوۆ.
ۇلى اباي ناۋرىز تۋرالى بىلاي جىرلايدى:
بەزەندىرىپ جەر ءجۇزىن ءتاڭىرىم شەبەر,
مەيىرباندىق دۇنيەگە نۇرىن توگەر.
انامىزداي جەر ءيىپ ەمىزگەندە,
بەينە اكەڭدەي ۇستىڭە اسپان تونەر.
جاز جىبەرىپ, جان بەرگەن قارا جەرگە,
راحمەتىڭە اللانىڭ كوڭىل سەنەر.
مال سەمىرەر, اق پەنەن اس كوبەيەر,
ادامزاتتىڭ كوڭىلى ءوسىپ كوتەرىلەر.
قارا تاستان باسقانىڭ ءبارى جادىراپ,
ءبىر ساراڭنان باسقانىڭ پەيىلى ەنەر.
تاماشالاپ قاراساڭ ءتاڭىر ىسىنە,
بويىڭ بالقىپ, ەريدى ىشتە جىگەر.
كەمپىر-شال شۋاق ىزدەپ, بالا شۋلار,
مال مازاتسىپ, قۋانىپ, اۋناپ-قۋنار.
جىرشى قۇستار اۋەدە ولەڭ ايتىپ,
قيقۋ سالار كولدەگى قاز بەن قۋلار.
ماقتىمقۇلى ناۋرىز تۋرالى اقىن دۇيسەنبەك قاناتباەۆتىڭ اۋدارماسىندا بىلاي دەيدى:
جەتكەن كەزدە ناۋرىزىمىز
جاپان بىتكەن جاڭعىرار,
تۇمان وراپ, تاۋ باسىن
اسپان ءۇرپى سالبىرار.
جانسىزدارعا جان ءبىتىپ,
اۋەن بيلەپ ماڭدى بار,
جەر كوگەرىپ, ءشوپ قاۋلاپ,
مەرەيىن ءبىر قاندىرار.
كۇنگە توسىپ ارقاسىن
جان-جانۋار البىرار,
اۋناپ-قۋناپ بارلىعى
جەرگە تۇگىن قالدىرار.
كەلە سالا ناۋرىزىم
جوق نارسەنى بار قىلار…
الاش زيالىسى احمەت بايتۇرسىنۇلى وسى ۇلت مەيرامى تۋرالى تولعانىپ, جازدى.
«ناۋرىز – قازاقشا جىل باسى. بۇرىنعى كەزدە ءhار ەلدە ناۋرىز تۋعاندا مەيرام قىلىپ باس اسىپ, قازان-قازان كوجە ىستەپ, اۋىلدان-اۋىلعا, ۇيدەن-ۇيگە ءجۇرىپ كارى-جاس, قاتىن-قالاش ءبارى دە ءماز بولىپ, كورىسىپ, ارالاسىپ قالۋشى ەدى. بۇل كەزدە ول عۇرىپ قازاق اراسىندا قالىپ بارا جاتقان سەكىلدى, حۇتى ناۋرىزدىڭ قاي ايدا, قاي كۇنى بولۋى حاقىندا ءhار ءتۇرلى سويلەنەدى. بىرەۋلەر ناۋرىز مارتتىڭ بىرىندە, ەكىنشىلەرى توعىزىندا كەلەدى دەسەدى, ءhار جۇرتتىڭ بەلگىلى كۇندە جاڭا جىلى تۋادى, ەسكى جىل ءبىتىپ, جاڭا جىل باستالعاندا: «جاڭا جىل قايىرلى بولسىن! جاڭا باقىت كاسىپ بولسىن!» دەپ قۇتتىقتاسادى, ول كۇندى مەيرام قىلىپ شاتتىقپەن وتكىزەدى. ءرۋستىڭ جاڭا جىلى قىس ورتاسىندا, ناعىز ساقىلداپ تۇرعان سۋىقتا كەلەدى; ءبىزدىڭ جاڭا جىلىمىز – ناۋرىز مارتتىڭ باسىندا بولسىن, ورتاسىندا بولسىن, ايتەۋىر مارتتا كەلەتىن بولسا, شىن ماعىناسىمەن جاڭا جىل دەپ ايتۋعا لايىق. كۇن جىلىنىپ, قار ەرىپ, جان-جانۋار جازدىڭ جاقىندىعىن سەزىنىپ, كوڭىلدەنگەن جاڭا جىلىمىز – ناۋرىز تۋىپ, اتا عۇرپىمىزدى ۇمىتپاي, بەلگىلى ءبىر كۇندى جىل باسى قىلىپ الساق ۇنامدى ءىس بولار ەدى» دەيدى احاڭ ءوزىنىڭ جازبالارىندا.
شاكارىم قۇدايبەردىۇلى ناۋرىز تۋرالى بىلاي دەيدى:
«ەسكى قازاقتا (ەسكى تۇرىكتە) جاڭا جىل كۇنىنىڭ اتى – ۇلىس. جىل باسىنىڭ اتى ۇلىس ەكەنىنىڭ دالەلى مىناۋ: «ۇلىس كۇنى قازان تولسا, ول جىلى اق مول بولار, ۇلى كىسىدەن باتا السا, سوندا ولجالى بولار» دەپتى ەسكى ماقال.
ۇلىستىڭ ۇلى كۇنىندە,
باي شىعادى بالبىراپ,
قاسىندا جاس جەتكىنشەك,
تۇلىمشاعى سالبىراپ,
بايبىشە شىعار بالپيىپ,
كۇندىكتەرى قايقيىپ,
كەلىنشەك شىعار كەرىلىپ,
ساۋكەلەسى ساۋدىراپ,
قىز شىعادى قىلميىپ,
ەكى كوزى جاۋدىراپ,
بوزبالا شىعار بۇرقىراپ,
اقبوكەندەي سىرقىراپ,
قۇل قۇتىلار قىرىقتان,
كۇن قۇتىلار سىرىقتان.
كەتىك ىدىس, ءشومىشتىڭ,
ءتۇتىنى شىعار بۇرقىراپ.
