مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس ماسەلەلەرى جونىندە كەڭەس وتكىزدى.
قازاقستان پرەزيدەنتى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس ەلىمىزدىڭ ستراتەگيالىق دامۋىنىڭ نەگىزگى باسىمدىقتارىنىڭ ءبىرى ەكەنىن ايتتى. بۇل باعىتتا بىرقاتار ماڭىزدى مىندەتتەر اتقارىلعان, اتاپ ايتقاندا, قازاقستان حالىقارالىق گرەكو ۇيىمىنا مۇشە بولدى, قاراماعىنداعى قىزمەتكەردىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قاتىسى انىقتالعان جاعدايدا ونىڭ باسشىسىنىڭ قىزمەتىنەن بوساتىلۋى زاڭمەن بەكىتىلدى, سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن زاڭنامامەن ساراپتاۋ جۇمىستارى كۇشەيتىلدى.
– وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا جەمقورلىق ارەكەتتەرى ءۇشىن جاۋاپقا تارتىلعان ادامداردىڭ سانى 11 پايىزعا ارتقان, ياعني 820-دان 912-گە وسكەن. Transparency International ۇيىمىنىڭ 2019 جىلى وتكىزگەن ساۋالناماسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ازاماتتاردىڭ 28,7 پايىزى مەملەكەتتىك اۋرۋحانالار مەن ەمحانالاردى سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ ورداسى دەپ اتاعان. بۇل باسقا مەملەكەتتىك مەكەمەلەرمەن سالىستىرعاندا الدەقايدا جوعارى, مىسالى, پوليتسيا – 11,3 پايىز, جەر قاتىناستارى باسقارماسى – 7 پايىز, مەملەكەتتىك بالاباقشالار – 6,9 پايىز. ءوز دەنساۋلىعىنا الاڭداپ اۋرۋحاناعا بارعان ادامنىڭ قاجەتتى مەديتسينالىق كومەك الۋ ءۇشىن كىمگە قانشا اقشا بەرەم دەپ ۋايىمداۋىنا جول بەرۋگە بولمايدى, – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قاسىم-جومارت توقاەۆ ازاماتتاردىڭ تابىسى ازايىپ, ەكونوميكانى قولداۋعا باعىتتالعان قارجىنى جىمقىرۋ تاۋەكەلى ارتقان پاندەميا كەزىندە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەستى كۇشەيتۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.
– سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ سەبەبى مەن شارتتارىن جويماي ونىمەن كۇرەسۋ, بۇل – جەل ديىرمەنمەن الىسۋ. حالىق الدەبىر شەنەۋنىكتىڭ نەمەسە باسشىنىڭ جاي جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعانىن كورىپ قانا قويماي, ول جۇمىس ىستەگەن مەملەكەتتىك مەكەمەدە ەندى مۇنداي جاعدايدىڭ قايتالانبايتىنىن دالەلدەيتىن تۇبەگەيلى وزگەرىستەردىڭ ورىن العانىنا كۋا بولۋى كەرەك. ازىرگە مەن مۇنداي كەشەندى جانە تۇبەگەيلى جۇمىستى كورىپ وتىرعان جوقپىن. شەنەۋنىكتەر شەڭبەر جاساپ, بىرىنەن كەيىن ءبىرى اۋىسىپ جاتىر. ال جۇيەلى پروبلەمالار شەشىلمەگەن كۇيى تۇر, – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.
پرەزيدەنتتىڭ سوزىنشە, مەديتسينا سالاسىنداعى سىبايلاس جەمقورلىقتى تەكسەرۋ جانە اشكەرەلەۋ جۇمىستارى پاندەميا شارىقتاۋ شەگىنە جەتىپ, ءدارى جەتپەي جاتقاننان كەيىن عانا باستالعان. تسيفرلاندىرۋ جۇيەسىندەگى زاڭ بۇزۋشىلىقتار ونداعان ميلليارد اقشا شىعىندالعاننان كەيىن بارىپ قوزعالعان. بۇگىندە ءبىلىم, جۇمىسپەن قامتۋ جانە الەۋمەتتىك نىساندارعا قىرۋار قارجى ءبولىنىپ جاتىر.
– ءبىر جىلدان كەيىن وسى سالالارعا بولىنگەن قارجى جىمقىرىلدى, ال جاۋاپتى مينيسترلىكتەر كوشتىڭ سوڭىندا قالدى دەمەيتىنىمىزگە ناقتى سەنىمدى بولۋىمىز كەرەك. ميللياردتاعان قارجى قولدى بولىپ كەتكەننەن كەيىن, حالىققا كىنالى ادامداردىڭ ۇستالعانى تۋرالى ادەمى راپورت بەرگەننىڭ تۇككە دە كەرەگى جوق. بۇل باعىتتاعى جۇمىستى تۇبىرىمەن قايتا قۇرۋ كەرەك دەپ سانايمىن, – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
پرەزيدەنت سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەس قىزمەتىنىڭ بارلىق باعىتتاعى جۇمىستارىنا جاڭا سەرپىن بەرۋ كەرەك دەپ سانايدى. سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەستەگى ارەكەتسىزدىك حالىقتىڭ نارازىلىعىن تۋدىرىپ, قۇقىقتىق نيگيليزمگە اكەپ سوعادى. دەگەنمەن جەمقورلىققا قارسى بەلسەندى كۇرەستىڭ سوڭى ناۋقانشىلىققا ۇلاسىپ كەتپەۋى كەرەك. سونىمەن قاتار بۇل جاۋاپتى جانە زاڭعا باعىناتىن مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ جۇمىسىنا كەرى اسەر ەتپەۋى ءتيىس.
مەملەكەت باسشىسى دەرەكتەر قورىن ودان ءارى ينتەگراتسيالاۋ جانە مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى تسيفرلاندىرۋدى جەدەلدەتۋگە باسا ءمان بەرۋدى تاپسىردى. باس پروكۋراتۋرا كاسىپكەرلەردى دالەلسىز قىلمىستىق قۋدالاۋ فاكتىلەرىنە جول بەرمەۋى كەرەك.
– وتكەن جىلعى جولداۋىمدا زاڭدى بيزنەسكە كەدەرگى كەلتىرۋ اسا اۋىر مەملەكەتتىك قىلمىس ەكەنىن ايتقان ەدىم. مۇنى بارلىق قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى, ونىڭ ىشىندە, باس پروكۋراتۋرا ەسكەرۋى ءتيىس. كاسىپكەر مەن ينۆەستورلار سىبايلاس جەمقورلىق قىسىمىنان بەرىك قورعالعاندارىن سەزىنۋى ءتيىس, – دەپ اتاپ ءوتتى پرەزيدەنت.
بۇعان قوسا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەستىڭ بارلىق سالالارى بويىنشا قاتاڭ قوعامدىق باقىلاۋ جۇرگىزىلۋى ءتيىس.
– ادامدار ءالى دە جوعارى وقۋ ورىندارىندا, كوللەدجدەردە, ءتىپتى مەكتەپتەردەگى سىبايلاس جەمقورلىقتى ايتىپ شاعىمدانادى. جەمقورلىق ازاماتتارىمىزدىڭ بويىنا ءسىڭىپ, ءتىپتى, قوعامنىڭ قالىپتى قۇبىلىسىنا اينالىپ كەتۋى مۇمكىن. باستى ماسەلە – وسى. ال كاسىپكەرلەر جەر كوميتەتى, ورتكە قارسى قىزمەت, سالىق جانە كەدەن ورگاندارىن جەمقورلىق جايلاعان دەپ ەسەپتەيدى. جولدىڭ ساپاسىنا بايلانىستى دا جۇرتشىلىق قاتتى الاڭداۋلى. سونداي-اق, سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل كوميسسياسى ماعان سۋ شارۋاشىلىعى سالاسىندا ايتارلىقتاي تۇيتكىلدەر بار ەكەنىن حابارلادى. مىنە, وسى ماسەلەلەر بويىنشا قوعامدىق باقىلاۋ تەتىگى جۇمىس جاساۋعا ءتيىس. بۇل شاراعا ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردى تارتقان ءجون. ولاردى نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىلەردى ساراپتاۋ ىسىنە قاتىستىرۋ كەرەك, – دەگەن تاپسىرما بەردى قاسىم-جومارت توقاەۆ.
پرەزيدەنت كەڭەستى قورىتىندىلاي كەلە, ەل قاۋىپسىزدىگى مەن حالىقتىڭ اماندىعى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس بويىنشا جۇيەلى ءارى تاباندى شارالاردى ىسكە اسىرۋعا بايلانىستى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. پرەزيدەنت ۇكىمەتكە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ ۇسىنىستارىن تولىق پىسىقتاۋ ءۇشىن ءبىر اي ۋاقىت بەردى.
كەڭەستە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى اليك شپەكباەۆ, دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى الەكسەي تسوي, ىشكى ىستەر ءمينيسترى ەرلان تۇرعىمباەۆ, تسيفرلىق دامۋ, يننوۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى باعدات مۋسين, قارجى ءمينيسترى ەرۇلان جاماۋباەۆ, اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى ساپارحان وماروۆ, شىمكەنت قالاسىنىڭ اكىمى مۇرات ايتەنوۆ پەن جامبىل وبلىسىنىڭ اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆ ەسەپ بەردى.
