2022 جىلدىڭ قازان ايىنداعى ەسەپ بويىنشا استانا قالاسىندا 463 مىڭ كولىك قۇرالى تىركەلگەن ەكەن. ال وعان قالاعا كەلىمدى-كەتىمدى اۆتوموبيلدەردى قوسساڭىز, مەگاپوليس كوشەلەرىندەگى كولىك تاسقىنىنىڭ از بولمايتىنىن اڭعارار ەدىڭىز. وسى كولىك جۇرگىزۋشىلەرىنىڭ بارلىعى بىردەي جول ءجۇرۋ ەرەجەسىن قاتاڭ ساقتاي بەرمەيتىنى تاعى تۇسىنىكتى. سوندىقتان ءار جۇرگىزۋشىدە مەملەكەتتىك ساقتاندىرۋ ءپوليسى بولۋى مىندەتتەلەدى.
جول ينسپەكتورى قاتەلەسىپتى
جۇرگىزۋشى باسقا بىرەۋدىڭ اۆتوكولىگىن جۇرگىزگەنى ءۇشىن سەنىمحات الۋى مىندەتتى مە؟ تاياۋدا وسى ماسەلە اياقاستىنان داۋعا اينالا جازدادى. وعان استانا قالاسىنىڭ تۇرعىنى ەردەنبەك جاقىپتىڭ سىرقاتتانىپ قالىپ, كولىگىن بالاسىنا بەرۋى سەبەپ بولىپ وتىر. ماسەلەنىڭ ءمانىسى مىنادا: جانۇزاق جاقىپ اكەسىنىڭ ماشيناسىنىڭ رۋلىنە وتىرماس بۇرىن ساقتاندىرۋ اگەنتتىگىنە حابارلاسىپ, اكەسىنىڭ كولىگىن ۋاقىتشا جۇرگىزەتىنىن حابارلاعان. ونداعىلار «قوسىمشا ساقتاندىرۋ ءپوليسىن الىڭىز, سوندا ەشقانداي سەنىمحاتسىز اكەڭىزدىڭ ماشيناسىن جۇرگىزە بەرەسىز. اۆتوكولىكتى جۇرگىزۋگە بەرىلەتىن سەنىمحاتتى 2015 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ ساقتاندىرۋ ءپوليسى الماستىرعان» دەپ تايعا تاڭبا باسقانداي ءتۇسىندىرىپ بەرگەن. وسىنى باسشىلىققا الىپ, الاڭسىز جۇرگەن جانۇزاقتى جول پوليتسياسى توقتاتادى. باقسا, ول كىشىگىرىم جول ەرەجەسىن بۇزىپ قويىپتى. سونى ەسكەرتۋگە توقتاتقان ءتارتىپ ساقشىسى ودان باسقانىڭ كولىگىن جۇرگىزۋگە رۇقسات بەرەتىن سەنىمحات سۇرايدى. مىنە, وسى جەردە تۇسىنبەستىك تۋىندايدى.
– مەندە ساقتاندىرۋ قۇجاتى بار, ماعان سەنىمحات نەگە كەرەك؟ – دەيدى جۇرگىزۋشى.
– كولىك يەسىنىڭ ازاماتتىق-قۇقىقتىق جاۋاپكەرشىلىگى بويىنشا سىزدە سەنىمحات بولۋى كەرەك, – دەيدى جول ينسپەكتورى.
ينسپەكتوردىڭ ايتۋىنشا, باسقا بىرەۋدىڭ اۆتوكولىگىن جۇرگىزگەن كەزدە ساقتاندىرۋ قۇجاتىمەن بىرگە كولىك يەسىنىڭ بەرگەن سەنىمحاتى دا بولۋى كەرەك ەكەن.
جۇرگىزۋشى اڭ-تاڭ. سويتسە, جاز ايىندا وتكەن ءبىر ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا اكىمشىلىك پوليتسيا كوميتەتى باسقارماسىنىڭ باستىعى قانات سادۋاقاسوۆتىڭ «ساقتاندىرۋ پوليسىندە جۇرگىزۋشىنىڭ اتى-ءجونى جازىلۋى مىندەتتى. ول جول-كولىك وقيعاسى بولا قالعان جاعدايدا زارداپ شەگۋشى ادامعا كەلتىرىلگەن شىعىندى وتەپ بەرۋى ءۇشىن قاجەت. كولىك يەسىنىڭ سەنىمحاتى دا بولعانى ءجون» دەگەن ءسوزىن ينسپەكتور باسشىلىققا الىپ تۇر ەكەن.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى ىشكى ىستەر مينيسترلىگى جول كوميتەتىنىڭ رەسمي وكىلى يرينا لۋكيانينانىڭ ايتۋىنشا, باسقا بىرەۋدىڭ كولىگىن جۇرگىزىپ جۇرگەن ادامعا ساقتاندىرۋ ءپوليسىنىڭ كەرەگى جوق. جول پوليتسياسى قىزمەتكەرى جۇرگىزۋشىدەن اۆتوكولىك جۇرگىزۋگە سەنىمحات تا تالاپ ەتە المايدى
جۇرگىزۋشى ءوزىنىڭ زاڭگەرىمەن حابارلاسادى.
– راس, قر زاڭناماسىنا سايكەس, ءاۆتوموبيلدى ساقتاندىرۋ ءپوليسىنسىز جۇرگىزۋگە تىيىم سالىنادى. ءارى ونى جول ينسپەكتورى تالاپ ەتۋگە دە مىندەتتى. الايدا ساقتاندىرۋ ءپوليسى بار ءارى ول قۇجاتى جارامدى جۇرگىزۋشىدەن قوسىمشا سەنىمحات سۇراۋ, جۇمسارتىپ ايتساق, زاڭدى بىلمەۋ, – دەيدى زاڭگەر.
سونىمەن, كەيىنگى كەزدەگى نورماتيۆتىك قۇقىقتىق قۇجاتتارعا سۇيەنە كەلىپ, زاڭگەر ينسپەكتوردىڭ قاتەلەسىپ تۇرعانىن دالەلدەيدى.
ءسال-ءپال كەرەعارلىق
ال قازاقستان رەسپۋبليكاسى ىشكى ىستەر مينيسترلىگى جول كوميتەتىنىڭ رەسمي وكىلى يرينا لۋكيانينانىڭ ايتۋىنشا, باسقا بىرەۋدىڭ كولىگىن جۇرگىزىپ جۇرگەن ادامعا ساقتاندىرۋ ءپوليسىنىڭ كەرەگى جوق. جول پوليتسياسى قىزمەتكەرى جۇرگىزۋشىدەن اۆتوكولىك جۇرگىزۋگە سەنىمحات تا تالاپ ەتە المايدى. رۋلدە كولىك يەسى بولماي, باسقا بىرەۋ وتىرسا, جول پوليتسياسىنا تەك ءوزىنىڭ جۇرگىزۋشى كۋالىگى مەن كولىك قۇرالىنىڭ تەحنيكالىق قۇجاتىن جانە كولىك يەسىنىڭ مەملەكەتتىك ساقتاندىرۋ ءپوليسىن كورسەتسە, جەتىپ جاتىر.
ال زاڭگەر ءابدىرايىم ايتباەۆ وسىعان بايلانىستى ءوز ويىن بىلاي بىلدىرەدى.
«مەن بۇل ماسەلەنى كوپتەن بەرى باقىلاپ ءجۇرمىن. 2014 جىلدىڭ 7 قاڭتارىنان باستاپ كۇشىنە ەنگەن «جولدى ءجۇرۋ ەرەجەسىنىڭ» ءبىر بابىندا باسقانىڭ كولىگىن جۇرگىزگەن كەزدە جۇرگىزۋشىگە سەنىمحات كەرەك ەكەنى جازىلعان. ال «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى كاسىپكەرلىك قىزمەتتىڭ شارتتارىن تۇبەگەيلى جاقسارتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدىق اكتىلەرىنە كەيبىر وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» 2015 جىلعى كۇشىنە ەنگەن زاڭدا «مىندەتتى تىركەلگەنى جونىندە سەنىمحات نەگىزىندە كولىك قۇرالىن پايدالانۋ قۇقىعىن راستايتىن قۇجاتتىڭ جۇرگىزۋشىنىڭ قولىندا بولۋى تۋرالى 54-باپتاعى 3-تارماعىنىڭ 1-تارماقشاسى الىنىپ تاستالعان. كوپشىلىكتى شاتاستىرىپ جۇرگەن, نەگىزىنەن, وسى جايلار. كەيبىرەۋلەر جول ءجۇرۋ ەرەجەسىنە سۇيەنىپ, سەنىمحات تالاپ ەتسە, جۇرگىزۋشىلەر كەيىنگى زاڭعا ارقا سۇيەپ, «ول مىندەتتى ەمەس» دەپ ءۋاج ايتادى. ايتۋ كەرەك, جاقىندا بۇل ءسال-ءپال كەرەعارلىق جويىلادى. قازىر قازاقستان ۇكىمەتىندە وسىعان بايلانىستى ارنايى قاۋلى دايىندالىپ جاتىر. ول جاڭا جىلدان كەيىن كۇشىنە ەنەدى» دەدى زاڭگەر.
قاۋىپسىزدىك بەلدىگى نە ءۇشىن كەرەك؟
وتكەن اپتادا استانا قالاسىندا قاۋىپسىزدىك بەلدىگىن تاقپاعانى ءۇشىن سەكسەن جەتى جۇرگىزۋشى جازالانىپتى.
جومارت ابدەنوۆ – تاجىريبەلى جۇرگىزۋشى. ءوزىنىڭ جەكەمەنشىك كولىك يەمدەنگەنىنە جيىرما جىلدان اسىپتى. جول ەرەجەسىن قاتاڭ ساقتاۋعا تىرىسادى. بىراق جاقىندا ويلاماعان جەردەن جول پوليتسياسى قىزمەتكەرى توقتاتىپ, قاۋىپسىزدىك بەلدىگىن تاقپاعانى ءۇشىن ايىپپۇل جازىپ بەردى.
– تۇراتىن ءۇيىم مەن گاراجىمنىڭ اراسى – بار-جوعى ءۇش ءجۇز مەتر. جاقىن جەر عوي دەپ قاۋىپسىزدىك بەلدىگىن تاعا قويماپ ەدىم, – دەپ ول جول ينسپەكتورىنا كەلىسپەۋشىلىك ءبىلدىرىپ ەدى.
– جوق, ەلۋ مەتر جەر جۇرسەڭىز دە, ءسىز كولىككە وتىرعان بويدا قاۋىپسىزدىك بەلدىگىن تاعۋعا مىندەتتىسىز. سوندىقتان قاۋىپسىزدىك بەلدىگىن تاقپاۋ ءۇشىن ءتۇرلى سىلتاۋ ىزدەۋدىڭ قاجەتى جوق, – دەدى ينسپەكتور.
بىرىنشىدەن, ءار اۆتوكولىكتە قاۋىپسىزدىك كوپشىگى بولادى. ەگەر قاۋىپسىزدىك بەلدىگىن تاقپاساڭىز, اپاتتى جاعدايدا كوپشىك ىسكە قوسىلمايدى. ەكىنشىدەن, جول-كولىك وقيعاسى كەز كەلگەن جەردە ورىن الۋى مۇمكىن. وسى كەزدە جۇرگىزۋشىلەردىڭ ءومىرىن ساقتاپ قالاتىن – تەك قاۋىپسىزدىك بەلدىگى. اسىرەسە, كولىك اۋدارىلعان جاعدايدا جولاۋشىنى تەك قاۋىپسىزدىك بەلدىگى عانا قۇتقارا الادى. مىنە, وسى جايلار جۇرگىزۋشىلەردى ويلاندىرسا دەيمىز.
