Астана қаласы Тілдерді дамыту және архив ісі басқармасының қолдауымен елордада «Bilimmen bolis» атты жобаның басталғанын өткен нөмірлеріміздің бірінде жазған едік. Соның аясында жақында елімізге белгілі қоғам қайраткері, Астанадағы Мемлекеттік қызмет саласындағы өңірлік хабтың басқарушы комитеті төрағасы Әлихан Байменов дәріс оқыды.
«Мемлекетті басқару мен футболдың ұқсас жағы бар. Әлемдегі миллиардтаған адам өзі футбол ойнамаса да, үйінде отырып алып футболшыларды сынайды. «Ана жерде пас беруі керек еді, мынаны қорғаныстан гөрі шабуылға қоймай ма?!» деп. Мемлекетті басқару ісі туралы да көп кісі осылай пікір айта алады. Яғни екеуі де – қоғамда үлкен толқу тудыратын нәрселер» деп сөзін бастаған спикер мемлекеттік басқаруға қатысты пайым-парасатын ортаға салды.
– Біз әл-Фарабиді танығанмен, оның еңбектерін онша оқымаймыз. Осыдан он жеті жылдай бұрын Испанияның Қазақстандағы сол кездегі елшісі менен «Сіздер әл-Фарабидің суретін теңгелеріңіздің бетіне шығардыңыздар. Әл-Фараби атындағы университеттеріңіз бар. Ал қанша қазақ соның еңбегін оқыды?» деп сұрады. Оның бұлай сұрауының мәні, Батыста әл-Фарабидің еңбегін көп адам біледі. Жалпы, мемлекеттік басқаруды, саясаттануды, әлеуметтануды оқығысы келетін адам әл-Фарабидің еңбектерімен танысуы тиіс. Ол қайырымды басшының бойында болуы керек он екі қасиет жайлы жан-жақты жазған. Бұдан бөлек, Жүсіп Баласағұнның «Құтты білігінде» де мемлекетті басқару ісіндегі маңызды тұлғалардың міндеттері туралы өте терең талданады, – деген Ә.Байменов бұдан соң неліктен кейінгі уақыттары елімізде мемлекеттік басқару туралы зерттеулердің толастап қалғанын сөз қылды.
– Бұл мәселеде біздің ұзақ жылдар бойы кеңес үкіметінің қол астында болуымыз қатты әсер етті. Кеңес үкіметі қорғанысқа қатысы жоқ салалардың түгелге жуығында әлемдік үдерістен оқшауланып қалды. Сол шақта ең беделді саналатын оқу орындарының бірі Мәскеудегі автомобиль-жол институтының өзінде докторлық жұмыстарын қорғап жатқандардың ғылыми жаңалықтарын «Мерседес», «Тойота» сияқты компаниялар 20-30 жыл бұрын ашып қойған. Бірақ сонда да оларға комиссия мүшелері «Ей, сен бұрын біреудің жасап кеткен нәрсесін несіне айтып тұрсың?» деп сөйлемейді. Өйткені шетелмен қарым-қатынас орнатпағандықтан, өздеріне де ол таныс емес. Мұндай проблема мемлекеттік басқару саласында да болды. «Мемлекетті басқару ісінің мамандарын дайындау – ғылымның емес, партияның ісі» деп түсінген Орталық комитеттегілер менеджмент сияқты мамандықтардың ашылуына, бұл бағыттағы ғылыми зерттеулердің жазылуына қатты қарсылық білдірді, – деп баяндап берді.
Жиын барысында Ә.Байменов Қытай, АҚШ, Ұлыбритания, Швейцария елдерінің мемлекеттік басқару тәжірибелеріне де тоқталды. «АҚШ-тың екінші президенті туралы «Джон Адамс» атты телесериал көрдім. Отандық телевизия пайдасыз сериалдардың орнына осындай дүниелерді көрсетсе, халықтың қазіргі қажеттілігін өтер еді» деген ұсынысын да айтты. Бұдан кейін спикер Қазақстандағы мемлекеттік басқарудың бүгінгі жай-күйі мен проблемаларын сипаттады. Оның айтуынша, елімізде кадрларды іріктеу бойынша әділдікке әлі де баса назар аудару қажет.
Еске сала кетсек, мұндай дәрістерді тыңдағысы келген кез келген кісі шараға тегін қатыса алады. Ал қандай да себеппен келе алмай қалғандар үшін лекцияның бейненұсқасы YouTube желісіне жүктеледі.
Ботагөз МАРАТҚЫЗЫ
