Денис МАЦУЕВ:
Өнерде шекара жоқ. Осыған көз жеткізе түскендей, соңғы күндері бар өнерін Астана тұрғындары алдында паш ету үшін әлемнің түкпір-түкпірінен жас пианистер жиналған.
Бұл – еліміздің мәдени өміріндегі бір құбылыс деуге болады. Дүние жүзіне танымал пианист Денис Мацуевтің жетекшілігімен тұңғыш рет «Astana Piano Passion» жас пианистердің І халықаралық фестиваль-байқауы мәресіне таяды.
Өнер мен руханият саласына шуағын шашар бұл ізгі шара өткен жылғы «Астана Аккордтары» (Accordi di Astana) классикалық музыкасының алғашқы халықаралық фестивалінен бастау алған. Классикалық өнердің қазақ жерінде тамыр жая түсуі үшін бұл бастамаға қала әкімі Иманғали Тасмағамбетов тікелей бастамашы болған еді.
Әуелі айта кетейік, бүгінгі күні әлем тыңдармандары асыға күтетін ресейлік пианист Денис Мацуев өнер көгінде 1998 жылдан бері жарқырап көріне бастаған. Сол жылы Мәскеуде өткен П.И.Чайковский атындағы ХІ Халықаралық байқауда жас таланттың жұлдызы жанған еді.
Ол түймешелері шашақша таралған күйсандықтың құдіретін аша түскендей болды. Сиқырлы саусақтарымен әдеттегі аспаптан небір жан тебірентер күй төгілдіріп, әсем музыка тудыра білді.
Өнерге өз ерекшелігімен келген тұлғаны музыкасүйер қауым байқамай қалған жоқ. Оның талантына шын ықылас танытып, ілтипатын білдірді. Төрінен орын берді. Соның арқасында санаулы жылдар ішінде Мацуев Эдинбург фестивалі (Ұлыбритания), «Festspielhaus» Баден-Баден, «Schleswig-Holstein» және «Rheingau» (Германия), Вербьедегі музыкалық фестиваль (Швейцария), «Ravinia» және «Hollywood Bowl» (АҚШ), Санкт-Петербордағы (Ресей) «Жарық түндегі жұлдыздар» сынды беделді фестивальдерге қатысып, биіктей берді. Мәскеу консерваториясының Үлкен залынан бастап, Еуропаның әйгілі залдары – Амстердамның «Concertgebouw», Париждің «Salle Pleyel», Венаның «Konzerthaus», тағы басқа сахналарда жеке концертін қойды. Ресейдің, Еуропаның, Солтүстік Американың және Азия елдерінің жетекші симфониялық оркестрлерінің тұрақты серіктесіне айналды.
Осыдан бірнеше жыл бұрын Астана күніне келгеннен кейін музыкант қазақтың бас қаласына ынтызарлық танытқан. Тіпті, бір сәттерде елордамыздың Лас-Вегасқа ұқсап қалатынын айтып, таңданғанын да жасырмаған еді.
Бүгінгі күні Ресейдегі пианино мектебінің белді өкіліне айналған тұлғаның бұл ықыласын қазақ мәдениетінің қарыштап алға дамуын қалайтын азаматтар да құр жіберген жоқ. «Astana Piano Passion» жас пианистердің халықаралық фестивалі осылай дүниеге келді…
Сонымен, 9 бен 18 жас аралығындағы жас пианистер байқауына қатысуға ниеттілер өткен наурыз айында алғашқы тыңдаудан өткен еді. Оған әлемнің 20 шақты елінен Денис Мацуевтің өнерін үлгі тұтқан 130 жас өнерпаз қатысқан болатын.
Қазақстан, Ресей, Украина, АҚШ, Италия, Дания, Сингапур, Корея, Австралия, Қытай және Жапония елдерінен қатысып отырған жас пианистердің қай-қайсысының да бір арманы – сиқырлы саусақтардың иесі – Денис Мацуевтің мектебін көру екені анық еді. Ал Мацуевтің өзі осы байқауда аты озғандардың бағалы сыйлықтарға ие болып қана қоймай, өзімен бірге үлкен сахналарға да көтерілуге мүмкіндік алатынын айтқан.
Енді, міне, жас пианистерден іріктеліп алынған 30 үміткер үшін сын сағат басталды. Қуантатыны, бағдарламаға Ғ.Жұбанова, А.Нұралиева, Ө.Несіпханов, А.Толыпқаев, Б.Баяхунов, тағы басқа қазақ композиторларының туындылары да енген.
Бәйгеге әлемнің бірнеше елінен шақырылған өнер майталмандары қазылық жасады. Атап айтқанда, қазылар алқасы қатарынан Құрманғазы атындағы қазақ консерваториясының ректоры, профессор Жәния Әубәкірова, «Астана-Опера» опера және балет театрының директоры, композитор Төлеген Мұхамеджанов, Мәскеу консерваториясының профессоры Валерий Пясецкий, Мәскеу консерваториясы мен Бостон университетінің профессоры Павел Нерсесьян, Ирландия королевалық музыка академиясының профессоры Джон О’Коннор және АҚШ, Жапония, Бразилия іргелі өнер мектептерінің ең үздік ұстаздары көрінді. Ал Денис Мацуев «Astana Piano Passion» пианистер байқауының көркемдік жетекшісі әрі қазылар құрамының құрметті мүшесі болды.
Бірнеше күнге созылған байқау 14 мамыр күні жас өнерпаздардың «Қазақстан» орталық концерт залындағы концертімен жалғасты. Концертті Астана қалалық филармониясының Мемлекеттік симфониялық оркестрі сүйемелдеді. Оған Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Ержан Дәуітов дирижерлік жасады. Кеш барысында фестивальдің көркемдік жетекшісі Денис Мацуев ізбасарларының аяқ алысына сүйсінгенін жасырмады. «Мені бұл кештер сөзбен айтып жекізе алмастай керемет әсерге бөлеп отыр. Астанадағы бұл оқиғаны сенсация деуге болады, басқаша айту мүмкін емес. Жоқ, сенсация ғана емес, бұл – халықаралық «бомба»! Байқау өте жоғары деңгейде өтіп жатыр. Оны тамашалап отырғандардың да, әділ қазылардың да әсері күшті, бәрі риза. Ал балалар жан-тәнімен музыканы терең сезініп, еркін әрі ересек адамдар сияқты орындап отыр» деді.
Түстен кейін жасына қарай іріктеліп алынған орта топтың өнерпаздары өнер көрсетті. Ал кеше сыннан іріктеліп алынғандар оркестрмен бірге шығармалар орындап, тағы бір қырынан көрінді.
Айта кететін жайт, бұл байқау арнайы сайт арқылы тікелей трансляциямен таралып отырған. Әрбір концертті әлемнің түкпір-түкпірінен мың жарым адам тамашалап отырды. Олар тікелей көрсетілім арқылы концертті ғана емес, Қазақстан астанасының даму жағдайын, ең үлкен, салтанатты концерт залының мүмкіндігін де көріп, хабардар болды. Жалпы, Денис Мацуевтің жетекшілігімен алғаш рет өтіп отырған бұл байқаудың жер жүзіндегі өнер сүйер қауымды қызықтыра түскені анық. Оған, әрине, жиырмаға тарта елден ең таңдаулы жастардың келгені себеп болды.
Бұл байқаудың бір сыйы – осынау үлкен шараның басы-қасында жүрген атақты музыкант Денис Мацуевтің өзінің концерті деуге болады. Ол 14 мамыр күні «Қазақстан» залында байқаудың жартылай финалистерімен бірге өнер көрсеткен еді. Кеш тосын сыйлар мен өнер шашуларымен таң қалдырды. Ресейдің халық әртісі Денис Мацуев алғашқы бөлімді өзінің төлқұжатына айналған П.И.Чайковскийдің «Аңызға айналған уақыт» атты он екі пьесасын орындаумен бастады. Екінші бөлімде жартылай финалға шыққан байқау қатысушыларына кезек берілді. Олар да атақты әртістерден кем болған жоқ. Өздерін жеке-жеке таныстырып, шығарып жатқан әлемге әйгілі өнер жұлдызының сенімін ақтайық дегендей, шығармаларын барынша ықыласпен орындады. Соңынан қатысушыларға Денис Мацуев Астана қаласының әкімі Иманғали Тасмағамбетовтың атынан сыйлықтар табыстады.
Бір аптаға созылған байқаудың қорытындысы бүгін жарияланбақ. Жеңімпаздарды марапаттауға арналған гала-концерт «Қазақстан» концерт залында өтетін болады.
Нәзира САЙЛАУҚЫЗЫ
