Keide osy ärıptesterıme qairan qalamyn. Jyl saiyn küzde öŋır basşylary kezekpen elordaǧa kelıp, jyldy qorytyndylap, atqarǧan qyzmetı turaly köl-kösır esep beredı. Sol sala-qūlaş eseptıŋ soŋyna qarai saualdar qoiylady. Solardyŋ arasyndaǧy eŋ «ötkırı» – äkımnıŋ jalaqysy turaly sūraq. Bır emes, ekı emes, barşa basşyǧa qoiylatyn dästürlı saualǧa ainalǧan soŋ ba, būl özı el ışınde kelekege ainala bastaǧandai. Oipyrmai, jüregı daualap qalai qoidy eken deitındei, jetı qūlyp salyp jasyratyndai qūpiia derek emes.
Memlekettık qyzmetkerler men ırılı-ūsaqty lauazym ielengen tūlǧalardyŋ barlyǧy jalaqy, syiaqy alady. Olardyŋ da bala-şaǧasy bar. Belgılengen tärtıppen, eŋbek ötılıne qarai qoiylady jalaqy. Ony özderı belgılemeidı, joǧarydan arnaiy qūjatpen bekıtılgen. Oblys äkımderı de memlekettık qyzmettegı eŋbek ötılıne säikes 1,5-2 million teŋge şamasynda jalaqy alady eken. Ne degen kölemdı jalaqy dep keiidı ärıptester. Ūlttyq kompaniia basşylyǧy äkımderden ekı-üş ese köp jalaqy alady ärı jyl soŋynda berıletın qyruar bonus taǧy bar. Bır öŋırdıŋ taǧdyryna, damuyna, örkendeuıne tıkelei jauapty bolyp, kündız-tünı at üstınde jürse, sol jūmysynan oŋ nätije şyǧarsa nege almasyn ondai jalaqy? Eşteŋege alaŋdamai, jemıstı jūmys ısteu üşın jaqsy jalaqy alǧany jön. Bıraq sol jūmysynyŋ qaitarymy qandai? Jaqsy jalaqyǧa, ülken senımge sai jūmys jürgızıp otyr ma, nätije bar ma degen mäsele maqalanyŋ özegıne ainalsa qaneki… Älde menıŋ ärıptesterım özderı 100-200 myŋ teŋge jalaqymen näpaqasyn aiyryp, bır ailyqty kelesıge jalǧau üşın qaryzdanyp-qauǧalanyp küneltıp jatqan soŋ ıştegı qyjylmen «jalaqy jyryn» üdetıp jür me degen oi ūşqyndaǧan soŋ būl taqyrypty qozǧamai-aq jyly jauyp qoia salyp edık.
Aityp-aitpai ne kerek, lauazymdy tūlǧalardyŋ barlyǧy bırdei jalǧyz jalaqymen ǧana kün körıp, tırşılıgın jalǧap jürse, eldegı jemqorlyq dertı de asqynbas edı-au degenbız ıştei. Künı keşe osy taqyrypty eldıŋ bas ideology – Prezident Äkımşılıgı basşysynyŋ bırınşı orynbasary Däuren Abaev ta qozǧapty. «Jurnalistıŋ ministr nemese äkımnen jalaqysy turaly «maŋyzdy jurnalistık zertteu» jürgızgendei sūraq qoiuy külkılı körınedı. Al Ükımettegı jäne äkımdıktegı ärıptesterıme qyzarmai, ırkılmei, şynaiy türde jalaqysy turaly aituǧa keŋes berer edım» deptı Abaev «Aşyq dialog» baǧdarlamasynda. İä, jurnalister ejıktep sūrasa, äkımder men ministrler ailyǧy, qyzmettık kölıgı, qalta telefony, saǧaty qanşa tūrady degen saualdarǧa jauap tabady. Būlar közge körınıp tūr, jasyrudyŋ qajetı de joq. Al aidyŋ arǧy betınde ne bar, būǧan üŋıluge jurnalisterdıŋ qauqary, bılıktılıgı, täuekelı, batyldyǧy, mümkındıgı jete me? Būl – ülken mäsele. Būl – tek jurnalister qauymyn ǧana emes, barşa qoǧamdy tolǧandyryp otyrǧan kökeitestı mäsele. Sondyqtan da Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev osy jylǧy 18 qaraşa künı Qazaqstan Respublikasynyŋ keibır zaŋnamalyq aktılerıne qylmystyq jolmen alynǧan kırısterdı zaŋdastyruǧa (jylystatuǧa) qarsy ıs-qimyl mäselelerı boiynşa özgerıster men tolyqtyrular engızu turaly Qazaqstan Respublikasynyŋ zaŋyna qol qoidy. Osy zaŋǧa säikes, ūlttyq jariia lauazymdy tūlǧalar degen ūǧym paida bolyp, olardyŋ arnaiy tızımı bekıtılıp, tekseru şaralary belgılenetın boldy. Būl – qoǧamdy sauyqtyruǧa, jemqorlyqpen kürestı jandandyruǧa jasalǧan batyl qadam. Lauazymdy tūlǧalarǧa zaŋsyz tapqan qarjysy men dünie-mülkın, bailyǧyn jylystatuǧa, jasyruǧa, bürkeuge mümkındık bermeu üşın endı olardyŋ barlyq tuystyq jäne özge de bailanystary tübegeilı tekserıletın bolady. Osy jaŋa zaŋ qauqaryna mıner bolsa, endı olardyŋ qūdasy, enesı boluǧa talpynatyndar qatary kürt kemitın şyǧar…
Bız «Astana aqşamy» gazetınıŋ 2021 jylǧy 13 qaraşa küngı nömırınde jariialanǧan «Qūmdaǧy ız» degen maqalamyzda elımızde 9 aidyŋ ışınde jemqorlyq äreketı boiynşa 2140 tūlǧa qūryqtalsa, sonyŋ 34-ı – respublikalyq, 72-sı – oblystyq, al 89-y qala men audandyq deŋgeidegı lauazym ielerı ekenın aitqanbyz. Elımız sybailas jemqorlyq deŋgeiı boiynşa 180 eldıŋ ışınde 94-orynǧa jaiǧasqanyna qynjylǧanbyz. «Qoǧamdy ızgılendıremız, sauyqtyramyz, aşyqtyqty arttyramyz, qolynda bilıgı barlar «para» dep aitpaidy, «parasat» dep söileidı degen ızgı maqsat jolyndaǧy joryǧymyz da maltyǧyp, nätije bermei, qūmǧa tüsken ızdei tez joǧalyp jatyr» dep nalyǧanbyz. Sonan soŋ köp ūzamai, araǧa apta salmai Memleket basşysynyŋ jaŋa zaŋǧa qol qoiuyn jaqsy nyşanǧa jorydyq. Būl – memleket pen onyŋ basşysynyŋ qoǧamdy sauyqtyru jolyndaǧy naqty qadamy, al lauazymdy tūlǧalar üşın – ülken mındet, alapat jauapkerşılık. Jaŋa, betbūrysty kezeŋ qarsaŋynda tūrmyz…
Keşelı berı äleumettık jelı 4,5 million teŋge para almaq boldy dep küdıkke ılıngen Atyrau oblysy äkımı orynbasary – būrynǧy belsendı deputat turaly pıkırge tolyp qaldy. Osynyŋ aldynda ǧana äkımnıŋ bırınşı orynbasary 182 million teŋge para aldy dep ūstalǧan eken, al auyl şaruaşylyǧy basqarmasy basşysy 80 million teŋge jymqyrdy degen küdıkpen qamauǧa alynǧan. Būl özı bır oblysta ainalasy jarty jyl ışınde ǧana oryn alǧan oqiǧalar. Al sız äkımnen jalaqyŋ qanşa dep sūrap otyrsyz…
