Belgılı qalamger, etnograf ǧalym, qazaqtyŋ maŋdaiyna bıtken bırtuar tūlǧa Aqseleu Seidımbektıŋ ūlt ruhaniiatyna qosqan ülesı ūşan-teŋız. Tuǧan halqynyŋ joǧyn bütındep, kemın tügendep ömırden ozǧan ūltjandy azamattyŋ osy ölşeusız eŋbegıne şynaiy baǧa berıp, ony jan-jaqty zerdeleu – bügıngı ūrpaqqa amanat. Astanadaǧy L.N.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetı Aqseleu älemın igeruge alǧaşqy qadamdy bastap, «Aqseleu Seidımbek: ǧylymi mūrasy jäne täuelsızdık (auyzşa tarih mäselelerı)» atty halyqaralyq ǧylymi-teoriialyq konferensiia ötkızdı.
«Qazaq dese, qabyrǧam qaiysady» dep Aqaŋnyŋ özı aitpaqşy, bügınde Aqseleu dese, är qazaqtyŋ qabyrǧasy qaiysady. Orny älı künge deiın oisyrap tūr qazaq üşın. Özınıŋ bırtuar asylyn älı künge deiın ajalǧa qimaidy halqy. Qimaityny – Aqseleudei dara bolmysty tektı tūlǧasyn airyqşa äspettep, erekşe ardaq tūtatyndyǧy. Köŋılge demeu bolatyny, ūly azamattyŋ ūltynyŋ igılıgıne arnaǧan, sol üşın bar küş-jıgerın, qarym-qabıletın sarp etken baǧa jetpes eŋbekterı. Aqseleu Seidımbektıŋ tuǧanyna 70 jyl toluyna orai ūiymdastyrylǧan konferensiianyŋ maqsaty da sol, qarymdy qalamgerdıŋ şoqtyǧy biık tuyndylaryn tereŋ zerttep, keŋınen nasihattau.
Alqaly jiyndy aşqan universitet prorektory, professor Dihan Qamzabek ūlty üşın baryn salǧan arqaly azamattyŋ adamgerşılık bıtım-bolmysy men ūltyna sıŋırgen ūlan-ǧaiyr eŋbegı jönınde aita kelıp, Aqaŋnyŋ Euraziia ūlttyq universitetınıŋ qalyptasuy men damuyndaǧy orny da erekşe ekendıgın eske aldy. Bılım ordasynyŋ ūjymy onyŋ jarqyn beinesın ärqaşan jadynda ūstap, tuǧan künı men ömırden ozǧan künıne orai köptegen ruhani ıs-şaralar ötkızudı dästürge engızgen.
Konferensiiada belgılı tūlǧanyŋ ǧylymi eŋbekterı turaly kelelı äŋgıme örbıtken halyq jazuşysy, memleket jäne qoǧam qairatkerı Äbış Kekılbaev körnektı ǧalymnyŋ aqyrǧy sübelı tuyndysy «Qazaqtyŋ auyzşa tarihyna» «älı igerılıp bolmaǧan älemdık deŋgeidegı ülken eŋbek» degen baǧa berdı.
– Aqaŋnyŋ alty tomynan da eşqandai mın, eşqandai kemşılık körgen joqpyn. Bastan-aiaq tamsana oqyp şyqtym. Qysqasy, bız Aqseleudı jaŋa-jaŋa oqyp, jaŋadan tanysyp ülgerdık. Endı Aqseleudı meŋgeru, igeru bastalady. Ūltjandy tūlǧanyŋ ūly mūrasyn şyndap baǧalaudyŋ zamany tudy. Aqseleu – şyn mänınde ūly oişyl, ūly jazuşy. Oǧan bükıl ömırı, är aitqan sözı, är jazyp qaldyrǧan söilemı kuä bola alady. Men qazaq halqyna Aqseleudı bergenı üşın rizamyn. Qazaq qandai boldy dese, mynadai boldy dep
Aqseleudı körseter edım, qazaq ūlty keleşekte qandai boluy kerek dese, mynadai bolady dep, taǧy sol Aqseleudı körseter edım. Aqseleu Seidımbektı bügınde ärbır qazaq balasy ūmtylatyn etalony, ärbır qazaq balasy pır tūtatyn idealy dep tüsınemın, – dep tebırendı jazuşy.
Al Halyqaralyq türkı akademiiasynyŋ prezidentı, filologiia ǧylymynyŋ doktory, professor Şäkır Ybyraev üzeŋgıles ärıptesınıŋ būryn zerttelmegen qazaqtyŋ qara öleŋı men küi aŋyzdaryn alǧaş ret ruhani ainalymǧa tüsırgenıne ekpın tüsıre kele «qazaqty qazaq retınde mınezdeitın erekşelıgı osy qara öleŋde jatqandyǧyn Aqaŋ aşyp berdı. Mıne, qazaqtyŋ özınıŋ tabiǧatynan şyǧu degennıŋ ülken körınısı – osy. Jetımdık körıp, qazaqtyŋ ūlttyq bolmysynan oryn ala almai jürgen küi aŋyzy janryn da öz ornyna qondyrdy», – dedı.
«Euraziianyŋ auyz ädebietı dästürı men köşpendıler tarihy», «Köşpendılerdıŋ ruhani mūrasy men dünietanymy», «Qazaq ädebiettanu ǧylymy men jurnalistika. Aqseleu Seidımbek jäne ūlttyq müdde» degen ülken tarmaqtardy qamtyǧan konferensiiaǧa Başqūrtstan, Türkiia, Özbekstan elderınıŋ ǧalym-zertteuşılerı de kelıp, oi bölıskenın atap ötken läzım.
Jiynǧa qatysuşylar jyl saiyn estelıkter men zertteu jūmystarynan qūralǧan «Qazaqtyŋ auyzşa tarihy» atty jinaq şyǧaryp otyrudy josparǧa engızdı. Sondai-aq, Aqseleu aǧamyzdyŋ artynda qalǧan öşpes mol mūralaryn nasihattauǧa arnalǧan arnaiy sait aşudy qolǧa almaq.
Qymbat NŪRǦALİ
