Elımızde baspanasyz jastardyŋ mäselesın şeşu üşın jalǧa berıletın tūrǧyn üiler salu qolǧa alynǧany belgılı. Soŋǧy jyldarda el Ükımetı moinyna alǧan asa maŋyzdy äleumettık jobalardyŋ bırı – osy.
2012 jyly jalǧa berıletın tūrǧyn üilerdı salu üşın respublikalyq biudjetten 17 milliard teŋgeden astam qarajat bölıngen. Ökınışke qarai, jergılıktı äkımşılıkter osy maqsatqa jūmsaluǧa tiıstı qarajattyŋ 2,5 milliardyn igere almapty. Būl turaly jyl basynda Elbasy Nūrsūltan Nazarbaev mälımdegen edı. Prezidenttıŋ Baqytjan Saǧyntaevty Premer-ministrdıŋ bırınşı orynbasary – Öŋırlık damu ministrı etıp taǧaiyndau barysynda jalǧa berıletın tūrǧyn üiler qūrylysyna arnalǧan, bıraq igerılmegen qarajat mäselesın nazarǧa aludy tapsyrǧany da sondyqtan bolatyn. Sol joly Elbasy: «Qarajatty igere almasa, olardan alyp, tiısınşe igeretınderge beru kerek. Bır aimaq kelesıden ozyq boluy kerek. Būl – bükıl älem boiynşa qalypty jaǧdai. Qarajatty el igılıgı üşın kım tiımdı jūmsai alatyn bolsa, soǧan beruımız qajet» degen edı.
Būl anyǧynda jas otbasylardy baspanamen qamtamasyz etıp, aiaqtan tūrǧyzuǧa tiıs biudjet qarajatyn basqa salaǧa arnamai, naq osy qūrylysqa jūmsaudy közdeu nietınen tuǧan.
Jalpy, jalǧa berıletın baspana soŋǧy jyldarda Elbasy nazarynan tüsken emes. «Qazaqstan – 2050» strategiia-sy» atty halyqqa Joldauyn jariialaǧanda da arnaiy toqtalǧan edı.
«Qoljetımdı baspana – 2020» memlekettık baǧdarlamasy aiasynda jalǧa berıletın baspana qūrylysyn damytu üşın elımızde tūrǧyn üi qūrylys korporasiiasy qūrylatyny da sol künı mälım bolǧan. Būl bastama, ärine, atalǧan baǧytta jüielı jūmys ıstep, bırqatar jetıstıkterge qol jetkızuge mümkındık tuǧyzady.
Qazaqstan ipotekalyq kompaniialary jüiesı boiynşa, aldymyzǧa jyl saiyn 530 myŋ şarşy metrge deiın päter salu jospary qoiyldy. Tūrǧyn üi qūrylys korporasiiasy elımızdegı eŋ myqty qūrylys kompaniialarymen bırlese jūmys ısteitın boldy. «Qoljetımdı baspana – 2020» baǧdarlamasy boiynşa, mūndai päterler baǧasynyŋ mölşerı de belgılendı. Atap aitqanda, 75 şarşy metr alaŋdaǧy üilerdıŋ 1 şarşy metrı 100 myŋ teŋge, al ailyq tölemnıŋ kölemı 50 myŋ teŋge bolady.
Jas otbasylardy jalǧa berıletın baspanamen qamtu jalpy memlekettık jeŋıldıkter esebınen jürmek. Mūndai üilerdıŋ qūrylysyna jergılıktı biudjet te üles qosady. Belgılengen meje boiynşa, jergılıktı biudjetterde respublikalyq biudjettıŋ 10% kölemınde arnaiy rezerv tūruǧa tiıs. Päter baǧasy josparlanǧan mejeden asyp tüsken jaǧdaida, osy qarajat «kömekke» jūmsalatyn boldy.
Sonymen qabyldanyp otyrǧan baǧdarlama boiynşa, 2015 jylǧa qarai «Tūrǧynüiqūrylysjinaqbankı» arqyly jalǧa berıletın tūrǧyn üi qūrylysynyŋ auqymy 530 şarşy metrge jetıp, 6,5 myŋ päter jalǧa berılmek. Olardyŋ ışınde 3 myŋ päter jas otbasylarǧa arnalady.
Jalǧa berıletın päterlerdıŋ tiımdılıgı sol, päter aluşy 15 jyl boiy üidı är şarşy metrı üşın 1 myŋ teŋge kölemınde nesielık qaryzyn tölep otyrady. Kelısım boiynşa, jalǧa alu qūny tölenıp bıtken soŋ, üi jekemenşık qūqyqqa berıledı. Jalpy, jalǧa aluşy on jyldan keiın-aq üidıŋ tölenbegen qalǧan somasyn bank arqyly qūiyp tasti otyryp, üidı satyp ala alady. Qazaqstandyq ipotekalyq kompaniialar arqyly jürgızılmek mūndai qūrylys jūmystaryn memleket baqylap otyrady. Mūqtaj azamattarǧa berıluı üşın. Al qazırge deiın osy memlekettık baǧdarlamalar aiasynda 20 myŋǧa juyq azamat qazaqstandyq ipotekalyq kompaniialar arqyly päter alyp ülgergen.
Näzira SAILAUQYZY
