Astana qalasy ǧalamşardaǧy «TOP – 21» aqyldy qalalar tızımıne endı. Älemdegı qalalardyŋ damu baǧdaryn ünemı baqylap, qorytyndy jasaityn AQŞ-taǧy intellektualdyq qauymdastyq forumnyŋ baǧasy – būl. Endı elorda kelesı jyldan bastap «TOP-7» aqyldy qalalardyŋ qataryna enuge ūmtylmaq. Būl turaly keşe «Astana Innovations» AQ ūiymdastyruymen ötken «Smart Astana 2014» IV konferensiiasy aiasynda aityldy. Alqaly jiynǧa QR premer-ministrı Kärım Mäsımov jäne Astana qalasynyŋ äkımı Ädılbek Jaqsybekov qatysyp, söz söiledı.
Qalalardy damytu – bırınşı kezekte
Elordada 2011 jyldan berı qolǧa alynǧan «Smart Astana» jobasy qala tırşılıgın qamtamasyz etetın jüielerdı zamanaui tehnologiialarmen jabdyqtau, tūrǧyndardyŋ qauıpsızdıgın, jaily ömırın qamtamasyz etuımen erekşelenıp keledı. Bas qalanyŋ bet-beinesın naǧyz astanalyq deŋgeige jetkızu, sol arqyly älemdegı üzdık megapolisterdıŋ bırıne qosyludy niet etken tyŋ jobalar alaŋy biyl da jaŋa bastamalarǧa, ūsynys-pıkırlerge toly boldy. Konferensiianyŋ aşylu saltanatynda söz söilegen Ükımet basşysy Kärım Mäsımov Astanany jer şaryndaǧy üzdık şaharlardyŋ bırıne ainaldyru elorda qalyptasqaly Elbasy qoiyp otyrǧan basty talap ekenın atap öttı.
– Bügıngı taŋda älemde qalalardy damytu mäselesı aldyŋǧy qatarda tūr. Aitalyq, HIH ǧasyr imperiia ǧasyry boldy. Ol kezeŋde imperiia bükıl ǧalamşardyŋ damu baǧdaryn aiqyndady. Al HH ǧasyr ūlttyq memleket ǧasyryna ainaldy. Būl kezeŋde ūlttyq memlekettıŋ damuy bırınşı kezekte edı. Endı HHI ǧasyr, özımız körıp otyrǧandai, qalalar däuırı bolyp otyr. Iаǧni, älem şaharlary bır-bırımen jarysuda. Osynau köşten Astana da qalmai, bäsekege qabılettı boluǧa ūmtylyp otyr, – dedı Premer-ministr.
Irgelı jobalar
Qala äkımı Ädılbek Jaqsybekov Astana älemnıŋ intellektualdy, innovasiialyq qalalarynyŋ bırıne ainalatynyna senım bıldırdı. Äkımnıŋ aituynşa, jas elordanyŋ būǧan mümkındıgı köp. Ärı osyǧan bailanysty köptegen keşendı şaralar qolǧa alynyp, qajettı resurstar da qalyptasqan. Ädılbek Jaqsybekov Astanany innovasiialyq baǧytta damytu maqsatynda ekı ırgelı joba jüzege asyrylyp jatqanyn atap körsettı. «Būl jobalar qala tırşılıgıne zamanaui reŋk berudı közdeidı. Eŋ bastysy, elordaǧa engızılıp jatqan tyŋ jobalar är tūrǧynǧa qoljetımdı bolady, olardyŋ ömır süru jailylyǧyn qamtamasyz etedı» dedı Ädılbek Ryskeldıūly.
Qolǧa alynǧan jobalardyŋ bırı – intellektualdyq kölıktık jüie. Onyŋ maqsaty – qalanyŋ tırşılıktı qamtamasyz etu jüielerı men qūrylymdarynyŋ jūmysyn tiımdı üilestırudıŋ zamanaui tetıgın qūru, qoǧamdyq tärtıptı saqtaudyŋ tiımdı şaralaryn ūiymdastyru jäne tötenşe jaǧdailar kezınde şūǧyl şeşım qabyldau. Bügınde būl jüie qalanyŋ 6 köşesınde engızılgen.
Ekınşı ırgelı joba «Qauıpsız qala» dep atalady. Osy jobanyŋ aiasynda Astana köşelerınde 1 myŋnan astam beinekamera, 10-nan astam «aqyldy baǧdarşam» ornatylǧan. Äkımnıŋ aituynşa, būl joba kölık keptelısın azaituǧa yqpal etken.
Sondai-aq, Ädılbek Ryskeldıūly Astana qalasy ǧalamşardaǧy «TOP – 21» aqyldy qalalardyŋ tızımıne engenıne toqtalyp, būl reitingte Kanadanyŋ Toronto qalasy bırınşı orynda ekenın jetkızdı. Memleket basşysy Nūrsūltan Nazarbaev Astanany älemdık deŋgeidegı barlyq talaptarǧa sai keletın aqyldy qala retınde damytudy tapsyrǧanyn eske alǧan äkım Astana keleşekte būl tızımdegı alǧaşqy oryndardy Toronto qalasymen bölısuge ümıttı ekendıgıne senım bıldırdı.
Būdan keiın qala äkımı mektep oquşylary arasynda ötken «Smart Astana balalary» atty saiystyŋ jeŋımpazdaryn marapattady.
Tūrǧyndarǧa tiımdı jüie
Konferensiia barysynda «Smart Astana» – damudyŋ keleşegı men betalysy», «Qauıpsız Astana», «EKSPO-2017» – tiımdı innovasiialyq infraqūrylym jäne «Astana – joǧary tehnologiialar qalasy» atty tört taqyryp talqylandy. Jiynǧa alys-jaqyn şetelderden at arytqan qonaqtar innovasiialyq tehnologiialar men «Aqyldy qala» jobalary jönındegı oi-pıkırlerın ortaǧa saldy. İspaniianyŋ Saragosa qalasy merınıŋ orynbasary Djeronimo Blasko 2008 jyly öz elderınde ötken «EKSPO» körmesı jönınde äŋgımeledı. İspaniiada ötken halyqaralyq şaraǧa 5 millionnan astam adam qatysqan eken. Märtebelı meiman EKSPO körmesı öz elderıne tolaǧai tabys äkelgenın jetkızdı. «Ärine, älemdık ırı şara bolǧandyqtan kemşılıkterımız de boldy. Astana bız jıbergen qatelıkterdı qaitalamas üşın täjıribemızben bölısuge daiynbyz. Körme barysynda, äsırese, pavilondarǧa airyqşa nazar audarudy ūsynar edık. Şara aiaqtalǧannan keiın būl pavilondar kädege jaraityn keşenge ainaluy tiıs. Osy mäselenı qazırden oilastyru qajet» dedı ol.
Būdan keiın «Pricewaterhouse Coopers» keŋestık-auditorlyq jelıler konsaltingı basqarmasynyŋ basşysy Rahul Gupta älemdegı «aqyldy qalalardy» damytu qaǧidattary jönınde aitty.
Al «Astana Innovations» AQ basqarma töraǧasy Talǧat Äşım «Aqyldy Astana» boiynşa elordada atqarylǧan şaralarǧa keŋınen toqtaldy. Onyŋ aituynşa, «Aqyldy Astana» jobasy şeŋberınde qolǧa alynǧan jūmystar aldymen tūrǧyndarǧa tiımdı. Mysaly, joba aiasynda alǧaşynda №54,64 mektepterde synaqtan ötken «Bolaşaqtyŋ mektebı» ata-analarǧa balalary turaly qajettı aqparatty aluǧa, mektepke qaşan kırıp-şyqqanyn bıluge mümkındık berdı. Bügınde būl joba 17 mekteptı qamtyǧan. Būl – 38 myŋ oquşy degen söz.
Sondai-aq, «Aqyldy Astana» aiasynda qoldanysqa engen «E-jedel järdem» jobasy medisinalyq kölıkterdı zamanaui aqparattyq-navigasiialyq keşendermen jabdyqtap qana qoimai, jedel järdem qyzmetınıŋ uaqytyn ünemdep, şaqyrǧan jerge jetkızetın qysqa joldy anyqtap beruge jol aşty. Taǧy bır joba – «Open Wi-Fi» elorda jūrtşylyǧy men qonaqtaryn tegın internet jelısımen qamtyǧan bolatyn.
Älemdegı «aqyldy qalalardyŋ» damu modelımen innovasiialyq bolaşaqqa qadam basqan Astana keleşekte de jaŋaşyldyq baǧytyndaǧy jobalardy köbeite tüsetın bolady.
SÜBELI SÖZ
Ädılbek Jaqsybekov, Astana qalasynyŋ äkımı:
– Qolǧa alynǧan mūndai şaralar, äsırese, 2017 jyly ötetın EKSPO körmesınıŋ qarsaŋynda maŋyzdy bolyp tūr.
Osy jahandyq şaranyŋ taqyryby «Bolaşaqtyŋ energiiasy» ekenı belgılı. Onyŋ üş baǧyty aqyldy Astananyŋ adymdaryn aişyqtai tüspek. Bırınşı, «Astana green city» – energetikalyq tiımdılıktı qalyptastyru salasyndaǧy mäselelerdı şeşudıŋ joldaryn qarastyrsa, ekınşı, «Astana mobility» qalanyŋ kölık jäne logistika salasyn damytudy közdeidı. Al üşınşı baǧyt – «Welcome to Astana» qyzmet körsetudıŋ sapasyn arttyryp, jaily ömır sürudıŋ jaŋa tetıkterıne jol aşpaq.
Qymbat TOQTAMŪRAT
