– Tarihi tūlǧalarmen bır sätke ǧana jüzdeskennıŋ özı mäŋgı baqi jadyŋda qalady. Onyŋ saǧan körsetken yqylasy, aitqan lebızderı küş-quat beredı eken – dep bastady äŋgımesın ardager aǧamyz Zeinolla Şaidarov.
… 1979 jyly Zekeŋ sol kezdegı Selinograd oblystyq partiia komitetınıŋ ekınşı hatşysy edı. «Mäskeuden KOKP Ortalyq Komitetınıŋ auyr maşina jasau bölımınıŋ jauapty qyzmetkerı basqarǧan arnaiy top kele jatyr» degen habar tüstı. Äuejaidan qarsy alǧan soŋ, meimandar Qazaqstan industriiasy alyptarynyŋ bırı – Temırtauǧa, odan Qaraǧandyǧa jetpek oilaryn bıldırdı. Selinograd äuejaiyna kökten tüse qalulary sebebı – Qaraǧandydaǧy aua raiy qolaisyzdanyp, dauyl soǧyp, jaŋbyr jauǧan. Zeinolla Mūhamedjanūly obkomnyŋ ekınşı hatşysy retınde qaladaǧy
«Selinauylmaş», «Qazaqauylmaş», nasos zauyty sekıldı ondaǧan önerkäsıp oryndarynyŋ jūmystaryn qadaǧalaityn. Būlarǧa qosa, oblystyŋ qarauynda Stepnogorqalasyndaǧy KSRO orta maşina jasau ministrlıgıne tıkelei baǧynatyn qorǧanys önımderın şyǧaratyn qūpiia zauyttar da bar. Bärı partiianyŋ qyraǧy nazarynda…
Qalaǧa kelısımen mäskeulık meimandar bırden Qaraǧandy oblystyq partiia komitetınıŋ ekınşı hatşysy Nūrsūltan Äbışūly Nazarbaevtyŋ kömekşısımen telefon arqyly söilestı. Bükıl keŋester odaǧyndaǧy oblys hatşylarynyŋ ışındegı erekşe alǧyrlyǧymen, tereŋ bılımımen tanyla bastaǧan jıgerlı azamat Nūrsūltan Äbışūlymen Zekeŋ osyǧan deiın betpe-bet jaqyn jüzdespegen bolatyn.
– Nūrekeŋ de sol jyldary men sekıldı Qaraǧandy oblystyq partiia komitetınıŋ ekınşı hatşysy retınde önerkäsıp salasyna jetekşılık etetın. Bıraq, täjıribesı mol, basşylyqqa öndırıstıŋ qainaǧan ortasynan kelgendıkten, salany jan-jaqty, tereŋ bıletın. Būl qasietterın Almatydaǧy jinalystarda söilegen sözderınen, respublika men odaq basşylyqtarynyŋ pıkırlerınen de aŋǧaratynbyz.
Qyzmetıme jaŋadan taǧaiyndalǧandyqtan, ol kısımen älı jete tanysyp ülgermegen edım. Endı jüzdesudıŋ sätı tüserıne ıştei quandym – deidı, sol künderdı eske alǧan Zekeŋ…
… Sodan mäskeulık qonaqtar Selinograd oblystyq partiia komitetınıŋ ekınşı hatşysy Zeinolla Şaidarovty ertıp, Qaraǧandyny betke ūstap, avtokölıktermen jolǧa şyqty. KOPK Ortalyq Komitetınıŋ jauapty qyzmetkerı bastaǧan topty oblystyŋ Qaraǧandy öŋırımen şektesetın jerınde Vişnev audanynyŋ basşysy Habibullin, sol aimaqpen qanattas jatqan Qaraǧandy oblysy Osakarovka audanynyŋ bırınşı hatşysy İvanovalar qarsy aldy.
Meimandar «Bırsuat» keŋşarynyŋ ırgesındegı aidyny şalqar köldıŋ jaǧasyna qoiylǧan vagonşaǧa aialdady. Jūrt kölıkterınen tüsıp, boilaryn jazyp ülgergenşe, Qaraǧandy oblystyq partiia komitetınıŋ ekınşı hatşysy Nūrsūltan Nazarbaev ta jettı.
Janarynan jıger oty ūşqyndaǧan, baluan tūlǧaly, otyzdy ortalap qalǧan jıgerlı hatşynyŋ qaruly qoldary amandasqan elge ısınde de, qimylynda da märttıgı basym er jıgıtpen jüzdesıp tūrǧandaryn bırden aŋǧartqandai boldy. Älgınde ǧana jüzıne qaraqoşqyl būlty üiırıle bastaǧan altyn küzdıŋ araily aspany sol sätte jadyrai aşylyp, şuaǧyn şaşa qaldy.
Köl maŋy sairaǧan qūstardyŋ ünderımen terbelıp-aq tūr. Jaidary didarynan adamdarǧa degen jaqyndyqtyŋ, aşyqtyqtyŋ, adaldyqtyŋ lebı esken Nūrsūltan Äbışūlyn alǧaş körıp tūrǧan Zekeŋ: «Nūrsūltan dese, Nūrsūltan eken, sırä, jany da nūrly jıgıt bolar» dep, ıştei oi tüiıp ülgerdı.
Qatar jatqan ekı oblystyŋ önerkäsıp salasyn qadaǧalap, basşylyq jasap otyrǧan qos hatşy osydan soŋ tıkelei telefon jelısı arqyly aqyldasyp, kürmeuı qiyn ısterdı tıze qosa şeşetın boldy. Zekeŋnıŋ aituyna qaraǧanda, özınıŋ önerkäsıptegı jolyn domna peşınen bastaǧan Nūrsūltan Äbışūlynyŋ salany tereŋ bıletını, qandai da bır jailardyŋ aldyn boljai alatyndyǧy, boljap qana qoimai, ony şeşudıŋ oŋtaily ädısterın taba ketetındıgı ärıptesterıne köp järdemdesken. Kömektesuge kelgende, eş aianyp qalmaityn, Nūrsūltan Äbışūlynyŋ adamgerşılıgı qaşannan da atqan taŋdai şuaq şaşyp tūruşy edı…
– Şynymdy aitsam, būl kısınıŋ bılımı, ıskerlıgı, alǧyrlyǧy Qazaqstandaǧy ǧana emes, bükıl KSRO respublikalarynyŋ oblystary men ölkelerındegı partiianyŋ önerkäsıp jönındegı hatşylarynyŋ qai-qaisysynan da köş ılgerılıgı, äsırese, Mäskeuge jinalǧanymyzda aiqyn sezılıp tūratyn. Aramyzda osyndai tamaşa bılıktı jannyŋ bolǧanyn bızder, qazaqstandyqtar, oryndy maqtan etetınbız. Tübınde, Nūrekeŋnıŋ oblystyq aiadan da joǧary samǧaryna kümän keltırmeitınbız – deidı, Zekeŋ tolǧanyp…
…Endı bırde Selinograd oblystyq partiia komitetınıŋ önerkäsıp jönındegı hatşysy Zeinolla Şaidarov ädettegıdei kabinetınde jūmys ıstep otyrǧan.. Oŋ qaptalyndaǧy ışkı telefon baiau syŋǧyrlai qaldy. Obkomnyŋ ideologiia jönındegı hatşysy Maǧauiia Esmaǧambetova eken.
– Zeke, älgınde Qaraǧandy oblystyq partiia komitetınıŋ hatşysy telefon soqty. Boran soǧyp ketuıne bailanysty Mäskeuden kele jatqan ūşaq Qaraǧandyǧa emes,
Selinogradqa qonady eken. Işınde Nūrsūltan Äbışūly bar körınedı. Sol kısını aeroporttan qarsy aluymyzdy ötındı, – dedı.
– Ärine Nūrekedei asyl azamattyŋ aldynan şyǧyp, qoldan keler qūrmet-qoşemetterımızdı körsetu paryzymyz emes pe!.. – dedı Zekeŋ. Ūstaz, aqylşy, tälımgerdei bolyp jürgen Nūrsūltan Äbışūlymen taǧy da bır didarlasudyŋ sätı kelgelı tūrǧanyna şyn quandy. Traptan nyq basyp tüsıp kele jatqan Nūrsūltan Äbışūly qarsy alyp tūrǧandarǧa ıltipatpen amandasyp, «nege äure boldyŋyzdar, obkomdaryŋdy özım-aq tauyp baratyn edım ǧoi» dep jatyr jarqyldap.
Būdan soŋ obkom basşylary sol kezdegı Selinograd aeroportyndaǧy deputattar bölmesıne şaǧyn dastarhan jaiyp, qonaqqa qūrmet körsettı. Qarsy aluşy ärıptesterınıŋ kökeilerınde Mäskeu sapary jaily saual tūrǧanyn jüzderınen aŋǧarǧandai bolǧan sezımtal Nūrsūltan Äbışūly endı bır sätterde äŋgımenı özı bastady.
– Özımızdıŋ Ortalyq Komitettıŋ hatşylyǧyna kelısımımdı berıp, Mäskeuden bekıp kele jatqan jäi bar, jıgıtter. Respublikamyzdyŋ önerkäsıp salasynyŋ örkenın endı sızdermen bılek bırıktıre, bırge köteruge küş jūmsaityn bolamyz, solai emes pe,Zeke, – dedı Nūrekeŋ otyrǧandardyŋ ışınen Zeinolla Şaidarovty janarymen ızdep, tauyp alyp.
…Sodan Nūrsūltan Äbışūly Qazaqstan Kompartiiasy Ortalyq Komitetınıŋ önerkäsıp jönındegı hatşysy qyzmetın jemıstı atqara bastady.
Özıne de, özgege de ädıl talap qoia bıletın qairatker azamat oblystardan telefon şalyp, aqyl- keŋes sūrap jatatyndarǧa: «nege mazalai beresıŋder» demeitın. Qaita, ne jaily bılgıŋ kelse de, jan-jaqty baiandap, qai mäselenıŋ de tamyryna üŋıltıp, tıptı, şeşıler joldaryna deiın aityp jön sılteitın.
…Bırde obkomnyŋ ekınşı hatşysynyŋ kabinetındegı telefondardyŋ bırı syŋǧyr ettı. Almatydan, Nūrekeŋnıŋ kömekşısı eken. Arǧy jaqtan Nūrsūltan Äbışūlynyŋ jūmsaq ünı estıldı..
– Zeke, jolǧa daiyndala berıŋız. Amandyq bolsa, Şymkentte respublika oblystarynyŋ auyr önerkäsıp jönındegı hatşylaryn jinamaqpyz. Özderıŋızdegı ırı zauyttardyŋ basşylary men jetekşı mamandarynan 10-15 adamdy ırıktep, ala keletın bolyŋyz, – dedı Nūrekeŋ.
Būl – 1982 jyldyŋ mausym aiy edı. Kök jelegı qūlpyryp, aspanynyŋ nılı tūnǧan jer jannaty Şymkentke selinogradtyqtar «An-24» ūşaǧymen qondy. Obkomnyŋ bırınşı hatşysy ol jyldary qazaqtyŋ maŋdaiy jarqyraǧan asyl azamattarynyŋ bırı – Asanbai Asqarov bolatyn.
Nūrsūltan Äbışūly bastap, Asanbai Asqarov pen oblatkomnyŋ töraǧasy Jamalbek Şaimerdenovter qostap, respublikanyŋ barlyq oblystarynan obkom hatşylarynyŋ jetekşılıgımen kelgen delegasiialardyŋ müşelerı qalanyŋ oŋtüstık ölkesınıŋ ırı önerkäsıp oşaqtarymen tanysyp, asyqpai aralady. Oŋ täjıribelerın közben körıp, qolymen ūstap, köŋılderıne de tüidı. Üş kündık täjıribe almasu saparynyŋ soŋynda Şymkentte ülken jinalys ötıp, onda respublika önerkäsıbınıŋ aldyndaǧy kelelı mındetter men tolǧaqty jailardyŋ şeşer joldaryn saralap Qazaqstan Kompartiiasy Ortalyq Komitetınıŋ hatşysy Nūrsūltan Äbışūly Nazarbaev söz söiledı. Qazaqstan önerkäsıpşılerı sol saparlarynan jūmystaryna serpın berer, arqau bolar baǧyt-baǧdarlar alyp qaitty…
Aitpaqşy, Şymkentten attanarda bır qyzyq jäi bolǧan.. Aimaqtaryna ūşar künı öŋırlerden kelgen azamattar qalanyŋ ortalyq saiabaǧynda aǧaştar otyrǧyzdy. Nege ekenı belgısız, Nūrsūltan Äbışūlyna äjeptäuır jetılıp qalǧan, ülkendeu tal köşetı tiıptı.. Sony körgen Nūrekeŋ Asanbai Asqarovqa:
– Aseke, maǧan osynşalyq biıgın būiyrtqanyŋyz qalai? Älde, auyrlau bolsyn dep, Ortalyq Komitettıŋ hatşysyna ädeiı ülkenın berıp tūrsyz ba? – dedı äzıldep.. Sonda qazaqtyŋ asyl azamaty Asanbai Asqarov Nūrekeŋnıŋ qolyna älgı jelegı jaiqalyp, äjeptäuır ösıp qalǧan köşettı ūstatyp tūryp:
– Nūrsūltan, ainalaiyn, sızdıŋ keleşekte būdan ülken biıkterden körınerıŋızge senemın. Myna özıŋız otyrǧyzatyn aǧaşyŋyz sol biıkterge jetkenıŋızde mäuelı bäiterek bolaryna kümän joq, – dedı. Köşettıŋ öskeleŋdıgıne qaraǧanda, onyŋ bäiterek bolyp jetıluıne de köp jyldar qalmasyn el sezdı de, Asanbai Asqarovtyŋ da osyny meŋzep, tılek etıp tūrǧanyn aŋǧarysyp, ıştei riza bolysty.
…– Söz tüiını yŋǧaiynda, aqsaqal retınde aitarym, bügıngıdei ǧalamdyq daǧdarys qaupı älı seiılmei tūrǧan kezde Elbasymyzdyŋ maŋyna būrynǧydan da tyǧyz toptasyp, bılek bırıktıre eŋbek etuımız kerek. Osyndai köşbasşymyz barda, halyqtyŋ baqadyry baiandy bolary anyq – dep, estelıgın tämämdady Zeinolla Şaidarov aǧamyz.
Smaǧūl RAHYMBEK
