Är adamnyŋ aty-jönınıŋ dūrys jazyluy da jai ǧana sauattylyq dep oilaimyz. Alaida esımıŋdı qazaqşa dūrys jazu – ana tılıŋe, öz elıŋ men jerıŋe degen qūrmet.
Keibır adamdar bala tuǧan soŋ perzenthanada esımın qoiady. Sol kezde alǧaşqy toltyrylatyn qaǧazǧa öz balasynyŋ aty-jönın qazaqşalap, qatesız jazyp beruge nazar audara bermeitını ras. Sonyŋ kesırınen Gülım – Gulim, Älıbek – Alibek, Sansyzbai – Sansizbai, Ädılet – Adlet bolyp jazylyp ketedı. Ärine, būl ıske balanyŋ esımın jazdyrǧan anasy nemese äkesı kınälı. Keiınırek ol qatenı tüzetu oŋai. Ony da qiyndatyp jüretın adamdardyŋ özı.
Sabaq üstınde keibır mūǧalımder oquşylardyŋ aty-jönın orysşa habarlap: «Bektemirov, Eskendirov» dep şaqyrady. Sebebı sol balalardyŋ tuu turaly kuälıgınde aty-jönı solai jazylǧan. Būl dūrys pa, būrys pa? Menıŋşe, adamnyŋ aty-jönı taza qazaq tılınde jazylyp, ataluy qajet. Taqtaǧa oquşyny şaqyrǧanda Estemirov Sultan dep habarlaidy. «Nege būlai?» dep sūrasaŋ, tuu turaly kuälıgınde solai jazylyp tūr deidı. Būǧan ne deimız?
Qazaqta adamnyŋ aty-jönı bırınşı aitylady. Mysaly, Sūltan Estemırov dep şaqyruy kerek. Al orysşada İvanov Petr dep familiiasy bırınşı jazylady. Qazır qazaq tılınde aty-jönımızdı osylai qate jazyp jürgenımız ūiat. Mysaly, tüiındemenı jazǧanda da: «Aspandiiarova Moldir Kajymuratovna» dep qatege ūrynamyz. Al dūrysy «Möldır Qajymūratqyzy Aspandiiarova» bolyp jazylady. Ūlty qazaq azamattarǧa 1996 jyldan berı zaŋ jüzınde tegi men äkesiniŋ atyn qazaqşa jazuǧa rūqsat etıldı. Kez kelgen jerdegı äkımdıkke baryp, AHAJ bölımıne ötınış berıp, Moldir, Gulim degen esımderdı Möldır, Gülım dep özgertuge bolady. Ūlttyŋ sauatty boluy är adamnyŋ esımın dūrys jazuynan bastalady. Būl jerde eŋ bastysy niet kerek.
Ötkende bır jiynda qazaqtyŋ qyzy özınıŋ «Qojyqova» degen tegın «Kojikova» dep nege jazbadyŋ dep şu şyǧardy. Söitsek, orysşa söileu sänge ainalǧan zamanda öz aty-jönın qazaq ärpımen aituǧa arlanatyn adamdar da bar siiaqty. Ökınışke qarai, būl – qoǧamdyq dert, sanamyzdaǧy auru. Bala künınen şūraily, bai ana tılımen susyndap öspegen, memlekettık tıldıŋ qadır-qasietın tüsınbegen jandar osyndai äreketke barady. Qazaq esımderı – halqymyzdyŋ ūlttyq kody, tölqūjaty. Ony būrmalap, töl bolmysynan alşaqtatsaq, ūlttyq qasietınen aiyrylady. Menıŋ oiymşa, ūlttyq esımder de mädeni bır mūramyz retınde qorǧaluy qajet. Ükımet qūjattaǧy adam esımınıŋ dūrys jazyluyna airyqşa nazar audaratyn uaqyt keldı. Qūldyq psihologiiadan arylyp, öz elımızge, ūltymyzǧa degen süiıspenşılıgımızdı, patriottyq sezımımızdı esımdı dūrys jazu arqyly da körsetuge, özgelerge ülgı etuge bolady.
Gülnaz RAHMATILDÄ,
J.Jabaev atyndaǧy №4 mektep-gimnaziianyŋ 11 «A» synyp oquşysy
