Osydan bes jyl būryn, jahan daǧdarystan daǧdaryp qalyp, so bır «aty jaman» qūbylystyŋ saldarynan qūtylar joldardy ızdegen kezde, düniejüzınıŋ saiasatkerlerı men ırı biznes ökılderıne häm qarjy-qarajat mäselesındegı qūzyry olardan kem tüspeitın ekonomikadaǧy sarsüiek sarapşylar men ǧalymdarǧa «Kültöbe» bolǧan
– Astana ekonomikalyq forumy edı.
Ol – alǧaşqysy bolatyn. Bügın besınşısı bastalady. Osy aralyqta atalǧan forumnyŋ bedelı artyp, küllıälemdık ekonomikalyq tüitkılderdı tarqata taldaityn, bastysy – bükıl jahannyŋ bedelı bırazǧa belgılı ekonomika «bahadürlerı» moiyndaityn aituly oitalqy alaŋyna ainaldy.
Sol sebeptı de, būl jolǧy forumda Qazaqstannyŋ bastamasy batyl, mäselelerı maŋyzdy körınedı.
«JASYL EKONOMİKA»
V Astana ekonomikalyq forumy şeŋberındegı negızgı şaralardyŋ bırı – Jahandyq energoekologiialyq
forum bolmaq. Onda Qazaqstannyŋ ekologiialyq bastamalary da talqylanady.
BŪŪ Bas hatşysynyŋ orynbasary Şa Szukan jäne bırqatar belgılı ǧalymdar men saiasatkerler qatysady
dep kütılıp otyrǧan «Jahandyq energoekologiialyq strategiia» sessiiasy şeŋberınde älemnıŋ barlyq
elderınıŋ energetikalyq jäne basqa da tabiǧi resurstaryna sūranystaryn ekojüiege zalal keltırmei
qanaǧattandyru, osylaişa damudyŋ jaŋa satysyna aiaq basu joldary talqynatyn bolady.
Esterıŋızge sala keteiık, BŪŪ Bas Assambleiasynyŋ 66-sessiiasynda QR Prezidentı N.Ä.Nazarbaev
«Rio+20» konferensiiasyna qatysuşylardyŋ nazaryna Jahandyq energoekologiialyq strategiia men
«Jasyl köpır» auqymdy aimaqaralyq serıktestık Baǧdarlamasy siiaqty ekı qazaqstandyq bastamany
şyǧarudy ūsynǧan bolatyn.
Aimaqaralyq jahandyq maŋyzdaǧy ekojüielerdı saqtauǧa jäne qalpyna keltıruge baǧyttalǧan būl baǧdarlamalardy qoldaityn elderdıŋ geografiiasy auqymdy. Bastamaǧa Aziia men Tynyq mūhitynan bastap, Europa, AQŞ jäne Kanadaǧa deiın qyzyǧuşylyq tanytyp otyr.
Tek Qazaqstan auqymnyŋ özınde ǧana alyp qaraityn bolsaq, jahandyq energiia-ekologiialyq strategiiamen «Jasyl köpırdı» düniejüzılık jäne ūlttyq deŋgeide bır mezgılde jüzege asyru elımız üşın bırqatar mümkındıkterge jol aşady dep boljanuda.
Olardyŋ arasynda, 2030 jylǧa qarai IJÖ energiialyq syiymdylyǧyn kem degende 2 esege kemıtu, jaŋartylǧan energiia közderınıŋ ülesın älemdık orta deŋgeige deiın jetkızu, kömırqyşqyl gazynyŋ qaldyqtaryn kem degende 50% azaitu siiaqty aituly mejeler bar. Astanadaǧy forumnan bır aidan keiın Rio-de-Janeiro qalasynda ötetın «Rio+20» tūraqty damu boiynşa BŪŪ konferensiiasynda qazaqstandyq delegasiia osy ekologiialyq bastamalaryn sol şara qatysuşylarǧa tanystyrady dep josparlanyp otyr.
Tūraqty damu jäne kedeişılıkpen küres jaǧdaiynda «jasyl» ekonomikaǧa ötu jäne tūraqty damudyŋ instituttyq negızderı siiaqty basty ekı taqyrypty talqylaityn «RİO+20»-da Qazaqstannyŋ bastamalaryn köteru boiynşa AEF aiasynda «Barlyǧyna arnalǧan tūraqty energetika» toby jūmys ısteidı.
Demek, forum aiasynda oryn alatyn talqylaudy küllıälemdık prezentasiia aldyndaǧy aqyrǧy daiyndyq
dese de bolady.
Jahandyq energiia-ekologiialyq strategiia men «Jasyl köpır» «Rio+20»-nyŋ qorytyndy qūjatyna engen
jaǧdaida, 2012 jyldyŋ mausymynda ony jahandyq qarjy instituttary men halyqaralyq biznes ökılderı
bırlesıp qarjylandyrady.
BERERI MOL «BOLAŞAQ ENERGİIаSY»
Sondai-aq, forum barysynda ılgerıdegı taqyrypqa salalas Bolaşaq energiiasy jönındegı Ǧylymi kongress
ūiymdastyrylyp, onda balamaly energiia közderın damytu
mäselelerı talqylanbaq.
Aita ketelık, «Bolaşaq energiiasy» – Qazaqstannyŋ Astanada «EKSPO- 2017» körmesın ötkızuge ūsynyp otyrǧan taqyryby. Osy oraida, forum aiasynda «Bolaşaq energiiasy» atty körme taqyrybyna arnalǧan sessiia ötkızu de közdelıp otyr. QR Ekonomikalyq damu jäne sauda ministrlıgı Sauda komitetınıŋ töraǧasy Aidar Qazybaevtyŋ aituynşa, atalǧan sessiiada, ekonomikadan 2005 jylǧy Nobel syilyǧynyŋ iegerı Robert Aumann, özge de spikerler jäne osy salada jūmys ısteitın basqa da ǧalymdar, halyqaralyq ūiym ökılderı baiandama jasaityn bolady josparlanyp otyr.
QAZAQ-TÜRIK BİZNES FORUMY
Astana ekonomikalyq forumyna qatysady dep kütılıp otyrǧan märtebelı qonaqtar arasynda Türkiia premer-ministrı Redjep Erdoǧan da bar. Bauyrlas el basşysynyŋ negızgı maqsattarynyŋ bırı – AEF aiasynda ötetın Qazaq-türık biznes forumyna qatysu.
Qazaqstan men Türkiia arasyndaǧy sauda jäne investisiialyq qarym qatynasty damytudy maqsat etken forumda, ekı el Prezdientterınıŋ tapsyrmasymen qolǧa alynyp jatqan «Jaŋa Sinergiia» bırlesken ekonomikalyq damu baǧdarlamasy aiasynda, 2015 jylǧa deiın ekı el arasyndaǧy tauar ainalymyn 10 milliard dollarǧa jetkızu jäne investisiia kölemın 500 million dollarǧa şyǧaru közdelgen.
Negızgı salalar retınde metallurgiia men maşina qūrylysy, tekstil men kölık logistikasy jäne auylşaruaşylyǧyn qamtityn jaŋa baǧdarlama boiynşa forum şeŋberınde ekı eldıŋ käsıpkerlerı jäne käsıpkerlık ūiymdary arasynda 17 memorandumǧa qol qoiylady dep kütılıp otyr.
«Eger atalǧan memorandumdardyŋ barlyǧyna qol qoiylatyn bolsa, būl kelısımderdıŋ soma kölemı 900 million dollardan asady dep kütıp otyrmyz»,– deidı «Kaxnex Invest» eksport jäne investisiialar ūlttyq agenttıgı» AQ-nyŋ Europa elderı boiynşa aimaqtyq direksiia qyzmetınıŋ menedjerı Bekjan Tolybai.
Mamannyŋ aituynşa, soŋǧy kezderı Türkiianyŋ ırı biznes ökılderı men elımızdıŋ qūrylys salasynda jūmys ıstep kelgen ırı kompaniialar öndırıs salasyna investisiia saluǧa bet būrysy baiqalady.
Sondai-aq, Türkiia memleketı de Qazaqstandy investisiia saluǧa şaqyryp otyr. Bırneşe ırı investisiialyq jobalaryn ūsynyp ta ülgergen.
G-20-ǦA 5 ŪSYNYS
Forum qorytyndysy retınde «Ekonomikalyq ösım men jūmyspen qamtamasyz etudıŋ negızı retındegı
qūrylymdyq reforma men ekonomikalyq tūraqtylyq», «Ekonomikalyq ösımge yqpaldasu maqsatyndaǧy qarjylyq integrasiiany damytu jäne qarjy jüiesın nyǧaitu», «Jahandanu jaǧdaiynda halyqaralyq qarjy arhitekturasyn jaqsartu», «Azyq-tülık qauıpsızdıgın nyǧaitu jäne tauar baǧasynyŋ qūbylmalyǧyn retteu», «Klimat özgerısımen küres jäne jasyl ösımnıŋ tūraqty damuyna yqpaldasu» sekıldı negızgı bes baǧyt boiynşa qabyldanatyn ūsynystar Meksikanyŋ töraǧalyǧymen mausym aiynda Los-Kabos qalasynda ötetın G-20 Sammitınıŋ hatşylyǧyna jıberıletın bolady.
Sonymen bırge, forumnyŋ ūsynystary ülken jiyrmalyq – G-20 elderınıŋ basşylarymen qatar, G-8, Halyqaralyq valiuta qory, Düniejüzılık bank, BŪŪ, Ekonomikalyq yntymaqtastyq jäne damu ūiymynyŋ ūiymdastyru komitetterıne joldanady.
Atalǧan qūjatty äzırleuge älemnıŋ 40 elınen 70-ten astam sarapşy qatysty.
Osy qūjattyŋ mūnşalyqty keŋ kölemde talqylanyp, auqymdy masştabta äzırlenuıne G-Global sūhbat alaŋynyŋ qūryluy mümkındık berdı.
Qazaqstan Prezidentı N.Nazarbaevtyŋ jüzege asqan älemdık daǧdarysqa qarsy şeşımderdı ızdeude qatysuşylardyŋ sanyn keŋeitu jäne osy oraida arnaiy sūhbat alaŋyn qūru ideiasynyŋ jūmys alaŋy retınde Astana ekonomikalyq forumy belgılengen bolatyn.
Elbasynyŋ bükılälemdık daǧdarysqa qarsy jospary jönındegı bastamasyn jüzege asyru üşın «Älemdık qarjy jüiesı men valiutany damytu keleşekterı» taqyrybynda sessiia ötkızu de josparlanyp otyr.
Nūrbergen MAQYM
