Säuır aiy ortasynan auyp, jazdyŋ jaidary künderıne iek artamyz degende, elorda omby qardyŋ ortasynda qaldy. Tabiǧattyŋ tosyn mınezın qazaqy tanym-tüsınıktegı «besqonaqqa» balasaq ta, tötenşe jaǧdai qala kommunaldyq qyzmetıne ülken mındet jüktedı. 16 säuırden 17 säuırge qaraǧan tünde qaladan 23 myŋ tekşe metr qar şyǧaryldy. Būl jūmystarǧa myŋdaǧan tehnika men 2,2 myŋnan astam qar tazalauşy jūmyldyryldy.
«Besqonaq» demekşı, ony qazaq «Ot amaly» dep te ataǧan. Onyŋ şyǧu tarihy turaly da aŋyz bar. Baiaǧyda bes adam jaz şyqty dep jeŋıl kiınıp, kelesı auylǧa qonaqqa attanǧan. Jolda aiaq astynan qarly boran soǧyp, kün suytyp ketedı. Sol jolda kele jatqan bes qonaqtyŋ beseuı de adasyp mert bolady. Osy oqiǧadan keiın būl künderdı «besqonaq» dep atap ketken eken-mys. Al kei derek közderınde būl söz «bes qonaqtyq jer» degen maǧynany bıldıredı. Atpen jürgende, bes täulıkte bülkıl aiaŋmen jetesıŋ, iaǧni bes täulıkke sozylatyn kün raiy. Qazır jauyp jatqan qar men jaŋbyr osy «besqonaqtyŋ» kelgenın bıldıredı. Bastalu uaqyty är öŋırde ärtürlı. Bır aimaqta būl qūbylys 17-23 säuırde bolsa, basqa bır öŋırde säuırdıŋ 8-ı kırıp, 18-ı şyǧady dep boljaǧan. Al batys aimaqta 13-18 säuır aralyǧynda bolady. «Besqonaq» kelgende kün suytyp, qys qaita bastalǧandai dala borap, jaŋbyrlatyp, tıptı qar da jauady. Būl künderı qazaq saparǧa şyqpaǧan, maldy da alys jerge jaimaǧan. Sebebı osy aralyqta aua raiyn boljau qiyn.
Osy qūbylysty «Qazgidromet» sinoptikterı de boljap, 15 säuırde elordada köşpelı būlt şyǧyp, keide qar, azdap boran, köktaiǧaq bolatynyn künı būryn habarlaǧan. Jel oŋtüstık-batystan soltüstık-şyǧysqa auysyp, ekpını sekundyna 23 metrge deiın jettı. Tünde jäne kündız aua temperaturasy -5-7 gradusqa deiın kürt tömendedı. Sol künı, iaǧni senbıde qar qatty jaua bastaǧanda, taŋerteŋ elordanyŋ köşelerı men joldaryn qardan tazartuǧa 2000-nan astam jol jūmysşy men 1000-ǧa juyq arnaiy tehnika jūmyldyryldy.
Töpep-töpep jauǧan qardy toqtamas pa dep edık, düisenbı kün şaidai aşylyp, aua raiy qalpyna keldı. Alaida osy 2-3 künde elordada 1,5 aida tüsetın qar jauǧany belgılı boldy. Ädette, bır aida jauatyn qardyŋ biıktıgı 22 sm-ge jetse, üş kündegı qardyŋ biıktıgı 38-40 sm-ge bır-aq jetken. Sondyqtan qar tüskennen bastap tötenşe jaǧdai rejimınde, iaǧni küşeitılgen tärtıpte qar tazalauǧa şyqqan «Astana Tazalyq» JŞS qyzmetkerlerı üş auysymda jūmys ısteuge köştı.
– Qalanyŋ baiyrǧy tūrǧyndarynyŋ aituynşa, elordada säuırdıŋ ortasynda mūndai qalyŋ qar tüsken jaǧdai soŋǧy ret 1996 jyly bolǧan eken. Sodan 27 jyl ötkende köktemdegı omby qar jauuy bırınşı ret qaitalanyp otyr. Qazırgı taŋda bızdıŋ mekemeden qar tazalau jäne şyǧaru jūmysyna kün saiyn 1000-nan astam tehnika men 2200 jol jūmyskerı jūmyldyryluda. Bükıl kommunaldyq mekemeler kezekşılıkke şyqty. Olar tötenşe jaǧdai rejimınde jūmys ısteude. 16 säuırden 17 säuırge qaraǧan tünde qaladan 1700 tehnika, iaǧni 23 myŋ kub metr qar şyǧaryldy. Qys mezgılınıŋ basynan berı kommunaldyq qyzmetter qaladan 315 myŋǧa juyq jük kölıgın şyǧardy, būl şamamen 4 mln tekşe metr, – deidı «Astana Tazalyq» JŞS direktorynyŋ orynbasary Erlan Rysbekov.
Kelesı apta qaitadan kün jylyp, aua temperaturasy +15 gradusqa deiın jetedı dep boljanuda. Būl mynadai qalyŋ qardyŋ soŋyn qarǧyn suǧa ūlastyrary sözsız. Sondyqtan «Astana Tazalyq» mekemesınıŋ qyzmetkerlerı kürdelı jaǧdaidy tezdetıp şeşuı tiıs.
– Bır jarym ailyq normadaǧy qardy 2-3 künde tazalap tastau mümkın emes. Sol üşın qoldan kelgenşe künı-tünı 2-3 auysymmen jūmys ıstep jatyrmyz. Bırınşı kezekte negızgı joldardy, sosyn adam köp jüretın oryndar – mektepter men auruhanalar, aialdamalar, trotuarlardy tazartuǧa küş salynuda. Erejege säikes, joldarda keptelıs bolmas üşın eŋ aldymen qarqyny joǧary köşeler, sondai-aq ortaşa qarqyndy uchaskeler – alaŋdar, vokzal maŋy aumaqtary, trotuarlar, äleumettık nysandarǧa kırme joldar jäne t. b. qardan tazartylady. Osy eseppen negızgı magistraldy 3 künde, qalǧan qala boiynşa qardy bır aptada tazalap bolamyz dep josparlap otyrmyz. Kelesı apta kün jylyǧanǧa deiın bır jūmanyŋ ışınde köbın şyǧaryp tastauǧa tyrysamyz, – deidı «Astana Tazalyq» Esıl audany boiynşa atqaruşy direktory Darhan Mūsabekov.
Qardyŋ qalyŋ tüsuıne bailanysty şahardaǧy kommunaldyq sala qyzmetkerlerı men arnaiy tehnikalar küşeitılgen rejimde qar tazalau jūmysyna jūmyldyryldy. Mäselen, Baiqoŋyr audanynda 16 säuırden 17 säuırge qaraǧan tünı 3500-ge juyq tekşe metr qar aumaqtan şyǧaryldy. Sol künı taŋnan bastap qar tazalau jūmysyna 150-den astam arnaiy tehnika men 50-ge tarta jol jūmysşysy şyqty. Esıl audany boiynşa qar tazalau jūmysyna barlyq kommunaldyq şaruaşylyǧy mekemelerı küşeitılgen jūmys rejimıne köşırılıp, 283 arnaiy tehnika, 700-den astam jol jūmysşysy jūmyldyrylǧan. Almaty audanynda 112 arnaiy tehnika men 595 jol jūmysşysy joldar men trotuarlardy tiıstı jäne eŋ bastysy qauıpsız küige keltıruge tyrysyp, eŋbek etude.
Qalanyŋ kommunaldyq qyzmetterı keşkı jäne tüngı uaqytta küşeitılgen tärtıpte qar tazalau jūmysyn jürgızıp jatyr. Olarmen bırge qalanyŋ tärtıp saqşylary da aua raiynyŋ qolaisyzdyǧyna bailanysty jaiau jürgınşılerdı köşede saq jüruge şaqyryp otyr. Sondai-aq polisiia tūrǧyndarǧa Astana aumaǧynan tys jerge şyqpauǧa keŋes beredı. Sebebı ötken jeksenbı künı astana köşelerınde 144 jol-kölık oqiǧasy tırkelgen. Jol-kölık oqiǧasy jürgızuşılerdıŋ köktaiǧaq jaǧdaiyn eskermei, qozǧalys jyldamdyǧyn, aralyq interval men qaşyqtyqty saqtamauynan tuyndaǧan. Sondyqtan kölık jürgızuşılerınen saq jürıp, qoǧamdyq kölık pen qar tazalaityn tehnikanyŋ qozǧalysyna kedergı keltırmeu üşın jol jiegıne kölık qaŋtarmauy sūraldy. Sondai-aq polisiia ökılderı qar basyp qalǧan joldaǧy syzyqtardy körmei ereje būzǧan jaǧdaida, jürgızuşılerge aiyppūl salynbaitynyn aitty.
Mamandardyŋ aituynşa, qar tazalau jūmysyn tez atqaruǧa köbıne keptelıs uaqyty kedergı keltıredı. Äsırese Esıl audanyndaǧy kölıkter köp jüretın köşe qiylystaryndaǧy qar tazalau jūmysyn sondai sätte toqtatuǧa tura keledı. Sondai-aq tar köşelerdegı qardy şyǧaru da qiyndyq tudyrady eken. Sol sebeptı qardy tez tazalap, köktaiǧaqtyŋ aldyn alu üşın olar köşelerge tūz qosylǧan qūm şaşuda. Kölık köp tūratyn avtotūraqtardy olar ekınşı auysymda, iaǧni tünde eşkımge kedergı keltırmei tazalaidy. Qardy erımei tūryp, qala syrtyna jyldam şyǧaru üşın qazır qala äkımdıgınıŋ qoldauymen atalǧan serıktestıkten tys jan-jaqtan qar atatyn, qar üiındısın şyǧaratyn KamAZ-dardy tartu mäselesı de qarastyryluda.
