Qazırgı uaqytta Qazaqstan pavilonynyŋ tūjyrymdamasy bekıtılgen. Oǧan «Bolaşaq energiiasynyŋ mūrajaiy» degen tūjyrymdama ūsynyldy. Alyp şar tärızdı ǧimarat 7 qabattan tūrady. Är qabat ǧaryş, kün, biomassa, jel, su jäne kinetikalyq energiiaǧa arnalady. Al segızınşı qabat «Astana – bolaşaqtyŋ qalasy 2050» ekspozisiiasyna arnaiy bölıngen.
Atalmyş sferanyŋ tömengı tabanyndaǧy 5 myŋ şarşy metr aumaqta Ūlttyq pavilon bolady. Pavilon «Qazaqstanmen tanysu» jäne «Jasampazdyq energiiasy» atty ekı basty aimaqqa bölınedı.
Pavilonnyŋ bırınşı bölımıne landşaft, mädeniet, tarih, Qazaqstannyŋ ötkenı men bolaşaǧy turaly qoiylady. Mamandar «Jasampazdyq energiiasy» aimaǧynyŋ kontentın qalyptastyru jūmystary Energetika ministrlıgımen bırlesıp jasalady deidı.
Körmege otandyq ǧalymdardyŋ üzdık jobalaryn, Elbasynyŋ energetika jäne qorşaǧan ortany qorǧau salalaryndaǧy bastamalaryn, «Jasyl ekonomikanyŋ» respublika aimaqtarynda jemıstı jüzege asyrylǧan jobalaryn qoiu közdelgen.
Sonymen qatar, «Bolaşaqtyŋ energiiasy» körmesın jan-jaqty tanystyrudy közdeitın 2 taqyryptyq pavilon qūrylady. Eger Qazaqstan pavilonynda körermen tabiǧattyŋ tylsym küşınen tuǧan barlyq jaŋǧyrtpaly energiia türlerımen tanysatyn bolsa, taqyryptyq pavilondarda meimandarymyz energiia evoliusiiasyn, onyŋ bügını men bolaşaǧyn tanyp tüsınuge, 21 ǧasyrdyŋ energetikalyq qiyndyqtaryn baiqauǧa, tehnologiialyq jäne ziiatkerlık jetıstıkterdı elestetuge, planetamyzǧa orasan zor äser etetın energiia tūtynu mäselesın köruge mümkındık alady.
ÜZDIK TÄJIRİBELER AIMAǦY
Üzdık täjıribeler aimaǧy pavilony körmenıŋ taqyryptyq mazmūnyn barynşa aşady. Mūnda jaŋǧyrtpaly energiia közderın öndıru, saqtau men tasymaldau salasyndaǧy 30-ǧa juyq üzdık älemdık täjıribelerı tanystyrylady.
Aldyŋǧy qatarly şeşımder men tehnologiialar 5 negızgı kategoriialarǧa bölıngen. Olar:
- Jaŋǧyrtpaly jäne balamaly energiia;
- Energiialyq tiımdılık;
- Energiiany saqtau;
- Energiiany bölu jäne tasymaldau;
- Tabiǧat bailyqtaryn ūtymdy paidalanu.
Irıkteudı halyqaralyq ırıkteu komitetı jüzege asyrady. Komitet qazırgı taŋda jasaqtalǧan, onyŋ qūramyna älemdık energetika salasynyŋ ataqty qairatkerlerı jäne körnektı ǧalymdar kırgen. Olardyŋ arasynda bırneşe Nobel syilyǧynyŋ saŋlaqtary da bar.
QOǦAMDYQ AIMAQTAR
Körme taqyrybyn aşatyn soŋǧy alaŋ «Qoǧamdyq aimaqtar» dep atalady.
Tırkeu qūjattamasyna säikes, EKSPO-2017 taqyryptyq mazmūny pavilondar aiasymen şektelmei, sonymen bırge körme keşenınıŋ aşyq aimaqtarymen tolyqtyrylu kerek.
Qoǧamdyq aimaqtar «Bolaşaq energiiasynyŋ» konseptualdy negızderıne arnalady da, sonyŋ nätijesınde EKSPO taqyrybyn odan ärı aşatyn bolady.
Körme körermenderıne arnap jaily, rekreasiialyq aimaqtar qūru josparlanǧan, onda qonaqtar tynyǧumen bırge EKSPO taqyryby boiynşa qosymşa qyzyqty aqparat alyp, taqyryptyq ekspozisiialar men qazaqstandyq jäne halyqaralyq suretşıler installiasiialaryn, interaktivtı obektılerdı köre alady.
MÄDENİ ŞARALAR MEKENI
2017 jyly Astana eldıŋ mädeni ömırınıŋ episentrı men älemnıŋ eŋ ırı alaŋdarynyŋ bırıne ainalady. Mūnda ūlttyq jäne älemdık mädeni tendensiialarǧa jarasatyn bıregeilı ärı jan-jaqty baǧdarlama ūsynylady.
Körmenıŋ mädeni-oiyn-sauyq baǧdarlamasy EKSPO-2017 mazmūnynyŋ negızıne alynǧan «Bolaşaq energiiasy» taqyrybyn qamtidy.
Körme aumaǧyndaǧy mädeni-oiyn-sauyq baǧdarlama, aşylu men jabylu saltanaty, kündelıktı şeru, keşkılık körınıs jäne t.b. arnaiy şaralar ūiymdastyrylady. Sonymen bırge, baǧdarlamanyŋ baǧdarly mädeni ıs-şaralary – akademiialyq, ūlttyq öner oilastyrylǧan.
ŪLTTYQ KÜNDERDI QALAI ŪLYQTAIMYZ?
EKSPO-2017 körmesıne qatysatyn kez kelgen memleketke ūlttyq künder, mädeni ıs-şaralar, şou ötkızu mümkındıgı berıledı. Ūlttyq künderdı EKSPO plazada ötkızu josparlanǧan.
Is-şaralar halyqaralyq qatynastar men mädeni almasuǧa jaǧdai jasau üşın ikemdelıp ötedı. Ūlttyq künder baǧdarlamasyna kelesıdei räsımderdı engızu ūsynyluda: ūlttyq tudy köteru jäne memlekettık änūrandy oryndau, resmi tūlǧalardyŋ baiandamalaryn tyŋdau, suretke tüsu, qonaqtar kıtabyna tırkeu.
Şaranyŋ şaryqtau şegınde qatysuşy-memlekettıŋ mädenietı tanystyrylady. Ūlttyq muzykalyq konsertter, qatysuşy-memlekettıŋ ūlttyq bi önerın körsetetın baǧdarlamalar, körınıster, şou, t.b. qoiylady.
Qatysuşylarǧa sonymen bırge ataqty ärtıster men basqa öner ökılderın şaqyru ūsynylady. Mūndai jaǧdaida ıs-şaralardyŋ türı men auqymyna bailanysty olar Amfiteatr, Energiia holy, Kongress nemese Önerler ortalyǧynda ötedı.
Jalpy, barlyq ıs-şaralar 6 alaŋda: Kongress ortalyq, Energiia holy, Önerler ortalyǧy, Ūlttyq kün sahnasy jäne Körme aumaǧynda ötedı. Küllı alaŋdar joǧary tehnikalyq deŋgeide jaraqtalǧandyqtan, keiıngı tehnologiialardy paidalanyp, bıregei jäne tartymdy körınıs ūiymdastyruǧa bolady.
Is-şaralardan basqa, negızgı konsert alaŋdarynda körermen üşın düniejüzıne äigılı Diu Solei sirkınıŋ qoiylymdaryn tamaşalauǧa, Luna-saiabaqqa baruǧa, şeteldık qonaqtarǧa etno-qalaşyqta tūrmyspen, qoldanbaly önermen, ūlttyq oiyndar jäne ädet-ǧūryppen tanysuǧa, ūlttyq dämnen auyz tiiuge mümkındık berıledı.
KEREK DEREK
- Amfiteatr – resmi, ırı konserttık jäne teatrlanǧan mädeni-būqaralyq ıs-şaralardy ötkızuge arnalǧan aşyq alaŋ. Syiymdylyǧy – 12 myŋ adamǧa deiın, onyŋ ışınde 2,5 myŋ otyratyn oryndar.
- Kongress ortalyq – Körme aumaǧynan tys jerde ornalasqan, bıraq jaiau jürgenge jaqyn jabuly keşen. Ol konferensiia, forum, seminar, konserttık şou ötkızuge arnalǧan. Syiymdylyǧy – 3 myŋ adamdyq zal.
- Energiia holy – myŋ adam syiatyn konsert zaly. Qazırgı oryndau önerınıŋ barlyq türlerın (djaz, qazırgı balet, kameraly öner) körsetuge arnalǧan.
- Önerler ortalyǧy – körme körermenderınıŋ dästürlı jäne qazırgı zamanǧy üzdık körkem mädeniet ülgılerımen tanysatyn, Qazaqstannyŋ qoldanbaly jäne beineleu önerınıŋ; qazırgı qazaqstandyq jäne halyqaralyq suretşılerdıŋ körmesı; taqyryptyq oqytu master-klastary; kino körsetılımı men teatr qoiylymy; sonymen bırge körkem salanyŋ jetekşı ökılderımen şyǧarmaşylyq kezdesuler men leksiialar josparlanǧan oryn.
- Ūlttyq kün sahnasy (EKSPO plaza) – resmi qatysuşylardyŋ ūlttyq künderı, oblystar men Astana, Almaty qalalarynyŋ mädeniet künderı aiasynda konsert ötkızuge arnalǧan töbesı jabyq, jeŋıl jiylatyn sahna. Syiymdylyǧy – 500 otyratyn oryn.
- Qoǧamdyq köşe aimaǧy – mädeni-oiyn-sauyq (köşe teatrlary), mädeni-bılım beru (balalar men eresekterge arnalǧan interaktivtı master-klastar).
- EKSPO aumaǧy – būqaralyq baǧdarlamalardy: köşe körınısterın, kündelıktı şeru men qatysuşy-elderdıŋ ıs-şaralaryn ötkızuge arnalǧan körme aumaǧy.
Gülmira AIMAǦANBET
