«Nūr Otan» halyqtyq demokratiialyq partiiasynyŋ, QR Qorǧanys ministrlıgınıŋ, Ūlttyq gvardiianyŋ, Qazaqstan, Qyrǧyzstan jäne Reseidegı Auǧanstan soǧysy ardagerlerı qauymdastyǧynyŋ bastamasymen Ūly Otan soǧysy Jeŋısınıŋ 70 jyldyǧyna arnalǧan «Eşkım de, eşteŋe de ūmytylmaidy» atty patriottyq avtoşeru aksiiasy bügıngı ūrpaqtyŋ baqyty üşın faşizmge qarsy tūryp, oqqa ūşqan maidangerlerdıŋ erlıgıne körsetılgen qūrmettı taǧzym bolǧany aiqyn.
MÄREMIZ – MÄSKEU…
Almaty qalasyndaǧy Panfilov baǧynan 12 qyrküiekte saltanatty jaǧdaida bastau alǧan avtoşeruge qatysuşylar aldymen Bışkek qalasynda aialdady. Mūnda Ūly Otan soǧysy ardagerlerı, memleket jäne qoǧam qairatkerlerı, jauynger-internasionalister jäne jastar qatysqan miting ūiymdastyryldy. Jiylǧan jūrt patriottyq saparǧa attanǧan joryqşylarǧa aq jol tılep, şyǧaryp saldy.
Mäskeuge baǧyt alǧan avtoşeruşılerdı Astana qalasyndaǧy «Otan – Ana» monumentı aldynda elordalyqtar da qoş köŋılmen qarsy aldy. QR Parlamentı Mäjılısınıŋ deputaty, Halyq qaharmany, general-leitenant, jauynger-internasionalist Baqytjan Ertaev patriottyq aksiianyŋ maqsat-müddesın aityp, būl – Ūly Jeŋıstıŋ 70 jyldyǧyna arnalǧan igılıktı şaralardyŋ bastamasy ekenın jetkızdı. RF Qazaqstandaǧy elşısı Bocharnikov, «Nūr Otan» HDP Astana qalalyq filialy töraǧasynyŋ orynbasary Oralbai Meiramov, Astana qalalyq Ardagerler keŋesınıŋ töraǧasy Amankeldı Syzdyqov jinalǧan qauym aldynda söz söilep, avtojoryqqa qatysuşylarǧa sättı sapar tıledı. Osyndai ızgı tılekter aitylǧan şaralar Qostanai, Aqtöbe jäne Oral qalalarynda da öttı.
Auǧanstan soǧysynyŋ ardagerı, general-maior Marat Mardenov bastaǧan aksiiaǧa qatysuşylar Resei şekarasynan ötkennen keiın Samara qalasynda toqtady. Būl jerde qala basşylyǧy men jergılıktı qazaq diasporasy jyly şyraily qabyldady. Bızdıŋ qatarymyzda bolǧan Qazaq ūlttyq öner universitetınıŋ oquşysy Iliias Zaiken qazaqtyŋ qara dombyrasymen küi şertkende, qarsy aluşy köpşılık rizaşylyqpen qoşemet bıldırdı.
Üş kün jürıp, Resei astanasy Mäskeuge de keşqūrymda taban tıredık.Tynyǧyp alyp, Mäskeu tübındegı şaiqastar ötken eldı-mekenderdı aralauǧa kırıstık. Aldymen qalanyŋ şyǧys bölıgındegı «Taǧzym tauyna» («Poklonnaia gora») toqtadyq. Mūndaǧy Jeŋıs jauyngerlerınıŋ eskertkış-stellasyna gül şoqtaryn qoiyp, soǧys bozdaqtaryn bır minut ünsızdıkpen eske aldyq. Sodan keiın Ūly Otan soǧysynyŋ muzeiın aralap kördık.
SOǦYS JEŊIMPAZYNYŊ SARAIY
Ūly Otan soǧysynyŋ muzeiın aralap jürıp erlıkke taǧzym etu – eldıktıŋ belgısı ekenın tereŋınen tüisıne tüstım. Atşaptyrym aumaqty alyp jatqan zäulım ǧimarattyŋ ortasyndaǧy döŋgelek zalda Ūly Otan soǧysynda erlık körsetken barlyq Keŋes Odaǧy Batyrlarynyŋ esımderı altyn ärıptermen äspettelıp jazylypty. Köz jetkenşe şolyp şyqtyq. Tölegen Toqtarov, Sūltan Baimaǧanbetov, Mänşük Mämetova, Äliia Moldaǧūlova, Mälık Ǧabdullin, İvan Panfilov, Nürken Äbdırov, Vasilii Klochkov, Georgii Naumov, Saǧadat Nūrmaǧambetov, Talǧat Bigeldinov, Bauyrjan Momyşūly… esımderı közıme ottai basyldy. Tolqyp tūryp, älemdı faşizmnen qorǧap qalǧan osy batyrlardyŋ ruhyna basymdy idım. Osy alapat soǧystyŋ maidan şebınde qaza bolǧan özımnıŋ Qūrmanǧazy, Sūltanǧazy atalarymdy oiǧa aldym. Soǧystan aman-esen elge oralyp, eŋbek maidanynda da qajyrlyq tanytqan, bızge jaryq dünie körsetken Baltabek pen Jabai atalarymdy saǧynyşpen esıme tüsırdım. Ūly Otan soǧysynyŋ maidangerlerın ūlyqtap tūrǧan osynau Jeŋımpazdar saraiyn tūrǧyzǧan reseilıkterge rizaşylyq sezım paida boldy.
Bırneşe qabattan, bırneşe bölımnen qūralyp tūrǧan muzei ışınen soǧys soldattary paidalanǧan qūral-jabdyqtardy, qaru-jaraqty köruge bolady. Bärı de sol soǧystyŋ şynaiy körınısın bıldırıp tūrǧandai. Ūly Otan soǧysy turaly ädebi körkem şyǧarmalar men derektı qūjattamalar bölımınen de Jeŋıstıŋ ruhyn sezınıp şyqtyq.
«Nūr Otan» HDP Astana qalalyq filialynyŋ bölım jetekşısı, aksiiaǧa qatysuşy Qazbek Qazkenov bylai dedı: «Būl muzeidı Ūly Jeŋıske arnalǧan şynaiy belgı, mäŋgılık estelık dep esepteimın. Būl jerden ekınşı düniejüzılık soǧysqa qatysty barlyq derek pen däiektı tabuǧa bolady. Qarap jürıp ruhyŋ köterıledı. Jaŋa baiqadyq, top-top balalar men jastar jür. Olardyŋ boiynda da jeŋımpazdyq ruh paida bolatyny belgılı. Jeŋıstı äkelgen jauynger atalarymyz üşın olardyŋ maqtanatyny anyq. Sondyqtan da būl muzeidıŋ saiasi-ruhani qajettılıgı öte joǧary dep baǧalaimyn. Mūnda bızdıŋ qazaqstandyqtardyŋ erlık joly da aiqyndalyp körınıp tūr».
Osyndai köŋıl şaryqtap, atalarymyzdyŋ erlık jolyna şolu jasap şyqqannan keiın Mäskeudı jaudan qorǧaǧan qazaqstandyq jauyngerler qatysqan qiian-keskı ūrys dalalaryn betke aldyq.
JEŊISTI JAŊǦYRTQAN JER
Aldymen Volokolamsk tas jolyna tüstık. Volokolamsk qalaşyǧynyŋ basşysy Vasilii Şarov bızdıŋ delegasiiany ortalyq saiabaqta ornalasqan Ūly Otan soǧysynda qaza bolǧan Keŋes jauyngerlerı eskertkışıne bastap keldı. Qazaqstan jäne Qyrǧyz elınen kelgen avtojoryqqa qatysuşylarǧa şeksız rizaşylyǧyn jetkızıp, Ūly Otan soǧysyndaǧy Jeŋıs būl bükıl sol kezdegı Keŋes odaǧy halqynyŋ jeŋısı ekenın eske salyp, erlıkke taǧzym etuge kelgen qonaqtarǧa da, öz jerlesterıne de alǧysyn bıldırdı.
Däl osy saiabaqtyŋ kıre berısınde Bauyrjan Momyşūly men İvan Panfilovtyŋ tas müsınderı menmūndalap tūr. Ataqty jerlesterımızdıŋ ruhyna bas iıp, gül şoqtaryn qoidyq. Köŋıl taǧy marqaidy.
1941 jyldyŋ 26 jeltoqsanyna deiın Nara özenınıŋ ekı jaǧynda tūryp alyp 66 kün boiy toqtausyz jalǧasqan alapat atystan keiın nemısterdıŋ şegıngenın tarih oqulyǧynan bıletın edık. Būl joly sol jerdıŋ topyraǧyn bız de basyp tūrdyq. Qazır būl jerde Naro-Fominsk qalasy tūr. Mäskeuge bet alǧan nemısterdı toqtatqan osy jerde Almaty qalasynda qūrylǧan İvan Panfilov basqaratyn 316 diviziia jauyngerlerı qasyq qandary qalǧanşa şaiqasqany belgılı. Sondai-aq, Mäskeu maŋyndaǧy qiian-keskı ūrystarda Aqmola jäne Semei qalalarynda qūrylǧan 312 jäne 238 diviziia jauyngerlerı de erlıkpen soǧysqanyn bılemız. Mıne, osylaişa, Ūly Otan soǧysynyŋ şeşuşı kezeŋınde erlıktıŋ ülgısın körsetken otandastarymyzdyŋ batyrlyǧy men qaisarlyǧyna bır jaǧynan maqtansaq, kötergen beinetterı üşın qamyǧyp ta qoidyq. Tolqyp tūryp, atalarymyzdyŋ qany tögılgen qasiettı jerden arnaiy alyp barǧan kapsulaǧa delegasiia qūramyndaǧy Armiia generaly S.Nūrmaǧambetov atyndaǧy «Jas ūlan» respublikalyq mektebınıŋ kursanty Mädi Ryspaevqa bır uys topyraq saldyrtyp aldyq.
Naro-Fominsk tūrǧyny Ūly Otan soǧysynyŋ ardagerı Viktor Alekseevich Baryşnikov: «Būl jer – atalarymyzdyŋ qanymen juylǧan jer. Faşisterdıŋ betı osy jerden qaitqan. Qazaqstannan kelgen jauyngerler naǧyz erlık körsettı. Al sızderdıŋ osynda kelıp sol soǧystyŋ jeŋısın bastaǧan maidangerlerdıŋ ruhyna taǧzym jasaularyŋyz öte igılıktı ıs der edım. Rahmet, bärıŋe. Dostyǧymyz jalǧasa bersın!» dep aǧynan jaryldy.
Dubosekovo dalasynda aq tastan tūrǧyzylǧan «Belgısız jeŋımpaz soldattar» eskertkışterı de qaisarlyqtyŋ ruhyn bıldırıp tūrady eken. Eŋsesı biık eskertkış-tūlǧalar şynymen de eren erlıkke berılgen baǧa sekıldı.
Astana qalasynyŋ Auǧanstan soǧysy mügedekterı men ardagerlerı odaǧynyŋ basqarma müşesı, aksiiaǧa qatysuşy Quanyş Maitqanov «Ūly Otan soǧysyndaǧy Jeŋıs sol kezdegı Keŋes odaǧynda bolǧan respublikalardyŋ ortaq jeŋısı. Mäskeu tübındegı qiian-keskı ūrystardy qanşama qazaqstandyqtar qaza boldy. Bız sol maidanger atalarymyzdyŋ erlıgın eşqaşan ūmytpauǧa tiıspız. Endı soǧysty boldyrmau üşın barlyq jaǧdaidy jasauymyz kerek. Bızdıŋ osy saparymyz da sondai maqsatpen oryndalyp otyr. Bız taǧzym etuge keldık. Osy aksiia arqyly elder arasyndaǧy dostyqty da nyǧaita tüssek deimız» dedı Naro-Fominsk qalasynda ötken miting kezınde.
BAUYRJAN MOMYŞŪLY MEKTEBI
Mäskeu tübındegı Zelenograd qalasyndaǧy Bauyrjan Momyşūly atyndaǧy mektepke arnaiy bas būrdyq. Şaǧyn qalanyŋ däl ortasynda ornalasqan mektepte 600-den asa oquşy bılım alsa, mektep janyndaǧy balabaqşa keşenınde 300-den asa bala tärbielenıp jür.
Qazaqstannan arnaiy kelgenımızge şynaiy quanyp, qūşaq jaia qarsy alǧan mektep direktory Svetlana Vladimirovna aldyn ala äzırlenıp qoiǧan däm-tūzynan auyz tiiuge şaqyrdy. Sodan keiın mektep ışındegı Bauyrjan Momyşūly muzeiın tamaşaladyq. 11-synyp oquşysy Daria Romanova qazaq batyrynyŋ ömır jolyn egjei-tegjeilı baiandap berdı.
RİZAMYN QAZAQSTANDYQTARǦA!
Maiia Panfilova, aqyn; Mäskeudı qorǧauda erlık körsetken diviziia komandirı, Keŋes Odaǧynyŋ batyry, general İvan Panfilovtyŋ qyzy:
Ūly Otan soǧysynyŋ 70 jyldyǧyna arnalǧan halyqaralyq patriottyq aksiiaǧa qatysuşylardyŋ bärıne alǧysymdy bıldıremın. Menıŋ osy soǧysta erlık körsetken keŋes jauyngerlerınıŋ ruhyna taǧzym etuşılerge rizaşylyǧym şeksız. Qazırgı beibıt künımız üşın jaumen şaiqasqan batyrlardyŋ qatarynda öz äkemnıŋ, general Panfilovtyŋ bolǧanyn da maqtan etemın.
Ūly Otan soǧysynyŋ maidangerlerın ardaqtau, erlıgın qasterleu, olardyŋ jaǧdaiyn jaqsartu jaǧynan aitqanda, men Qazaqstan Prezidentı Nūrsūltan Äbışūly Nazarbaevqa airyqşa rizaşylyǧymdy bıldıremın. Öz batyrlaryn kötere bılgen eldıŋ ūrpaǧy da erjürek ärı sanaly bolady dep oilaimyn. Sızdermen kezdesuge şaqyrǧan Qazaqstannyŋ Resei Federasiiasyndaǧy elşılıgıne rahmetımdı aita otyryp, barşa qazaqstandyqtardy aldaǧy kele jatqan Ūly Jeŋıstıŋ 70 jyldyǧymen qūttyqtaǧym keledı. Jeŋıske bırge qol jetkızgen būrynǧy Keŋes odaǧynyŋ barlyq halyqtary arasyndaǧy dostyq jalǧasa bersın dep tıleimın.
– Būl muzeidı Resei Federasiiasyndaǧy elşılıgı jasap bergen edı. Işındegı zattardy jan-jaqtan jinastyrdyq. Osynda kelgen adamdar özderımen bırge ala keletın zattary bolady. Solardyŋ bärın ūqyptylyqpen kädege jaratyp otyrmyz. Sızderdıŋ missiialaryŋyz öte oryndy eken. Ūly Otan soǧysyndaǧy Jeŋıs – sol kezdegı Keŋes odaǧy halyqtarynyŋ ortaq jeŋısı ǧoi. Sol maidanda erlık tanytyp, elımızdı faşizmnen qorǧap qalǧan jauyngerler ruhyna taǧzym etulerıŋız naǧyz önege. Bızdıŋ mektepke esımı berılgen Bauyrjan Momyşūlyn bız de erekşe qasterleimız. Jas ūrpaqqa otandyq patriotizmnıŋ män-maŋyzyn osyndai aksiialar arqyly körsetu kerek. Sol üşın de sızderge rizaşylyq bıldıremız. Qazaqstan men Reseidıŋ dostyǧy osylaişa jalǧasa bersın demekpın, – dedı mektep basşysy S.Kniazeva.
Muzeidı aralap bolǧan soŋ ülken zalda ūiymdastyrylǧan kezdesuge qatystyq. Mektepke ala kelgen syi-syiapatymyzdy berdık. Jyly jüzben qarsy alǧandary üşın alǧysymyzdy aittyq. Oquşylar men mūǧalımder tarapynan berılgen saualdarǧa jauap berıp, olardyŋ aq tılekterın tyŋdadyq.
Tüptep aitqanda, Bauyrjan Momyşūly atyndaǧy mektepten eŋsemız köterılıp şyqty. Keudemızdı maqtanyş sezımı kernedı.
Osyndai äserlı kezdesu Mäskeu qalasynda Äliia Moldaǧūlova atyndaǧy mektepte de boldy.
Sonymen, Almaty-Bışkek-Astana-Qostanai-Aqtöbe-Oral-Samara-Riazan-Mäskeu baǧytymen ötken Halyqaralyq patriottyq avtojoryq ta öz märesıne jettı. Ūly Otan soǧysynyŋ 70 jyldyǧyna arnalǧan osy aksiianyŋ basty maqsaty – Qazaqstan-Resei- Qyrǧyzstan elderı arasyndaǧy dostyqty nyǧaitu, soǧys kezındegı otandastarymyzdyŋ erlıgın nasihattau arqyly jas ūrpaqqa patriottyq tärbie darytu ideiasy jüzege asyrylǧany sözsız.
Ǧalym QOJABEKOV,
Almaty – Bışkek – Astana – Mäskeu
