Jaldamaly jūmys älde jeke käsıp? Bıreuge qyzmet etkıŋız kelmese, şeşım oŋai – öz ısıŋdı aşu. Al, biznes bastauşylarǧa elımızde qoldau köp. Memleket jeke käsıpkerlerdıŋ jolyn aşyp, biznes alaŋda erkın jüruıne bar jaǧdaidy jasap keledı: aqparattyq kömek, qūjattardy kedergısız räsımdeu, jeŋıldetılgen nesie… «Būl järdemge kımder laiyq? Biznestı qalai bastau kerek?» degen sūraqtarǧa jauap ızdep kördık.
Aldymen biznes-ideia kerek
Kez kelgen käsıptı aşuǧa, eŋ aldymen, biznes-ideia kerek. Jobaŋyzdyŋ qoljetımdılıgın baǧalau üşın salaǧa qatysty jan-jaqty aqparat jinaŋyz, tıldesu arqyly käsıpkerlerdıŋ täjıribesıne köz jügırtıŋız. Naryqtyŋ qajettılıkterın saralaŋyz. Äzırge būl biznes aşsam degen niet qana. Ony jüzege asyru qolyŋyzdaǧy mümkındıkterge bailanysty. Iаǧni, qarajat somasy. Şaǧyn biznes ülken aqşany qajet etpeidı. Alǧaşqy salymǧa jaǧdaiyŋyz jetıŋkıremese şe? Būl jaǧdaida käsıpkerler bankterdıŋ kömegıne jügınetını belgılı. Biznes-jospar arqyly bankke jobaŋyzdyŋ tiımdılıgın däleldeu kerek. Alaida nesienıŋ paiyzdyq körsetkışı öte joǧary, ony töleuge endı ǧana ısın aşqaly otyrǧan käsıpkerdıŋ qaltasy kötere bermeidı. Kepıldık beru mäselesı taǧy bar. Osy rette «Biznestıŋ jol kartasy – 2020» baǧdarlamasy käsıpkerlerdıŋ eŋsesın tıktep, qadamyn nyqtai tüsedı. Biznestı qoldau men damytudyŋ būl bıryŋǧai baǧdarlamasy Elbasy Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ «Jaŋa onjyldyq – jaŋa ekonomikalyq örleu – Qazaqstannyŋ jaŋa mümkındıkterı» atty Joldauy men Qazaqstannyŋ 2020 jylǧa deiıngı jalpyūlttyq damu josparyn ıske asyru üşın äzırlengen bolatyn.
Käsıpkerler palatasy baǧdar beredı
Atalmyş baǧdarlama aiasynda elordada aqparattandyru, qarjylandyru siiaqty qoldaudyŋ tür-türı qarastyrylǧan auqymdy jūmystar atqarylady. Sonyŋ bırqataryn ūiymdastyratyn Astana qalasy Käsıpkerler palatasyna jol tarttyq.
«Biznes bastaǧysy keletın azamattar üşın Käsıpkerlerge qyzmet körsetu ortalyǧy tegın jūmys ısteidı. Byltyr 2 myŋǧa juyq astanalyqqa kömek körsetılse, jyl basynan berı 1300-dei adam kelıp ülgerdı. Ūsynatyn qyzmetter är aluan: biznes-jospar qūru, buhgalterlık kömek, veb-sait aşu, qūqyqtyq qyzmet körsetu» deidı Astana qalasy Käsıpkerler palatasynyŋ ekonomikalyq sūraqtar boiynşa direktor orynbasary Almat Jünısov. Onyŋ aituynşa, bügınde elımızdıŋ kez kelgen öŋırındegı käsıpkerlıktıŋ damu deŋgeiı men investisiia tartuǧa bolatyn maŋyzdy salany anyqtauǧa mümkındık beretın Käsıpkerlıktı damytudyŋ öŋırlık kartasy belsendı jūmys ıstep tūr. Ol jerden Qazaqstannyŋ 14 oblysy men respublikalyq maŋyzy bar ekı qala – Astana men Almatynyŋ ekonomikalyq äleuetı, tabiǧi mineraldyq resurstary, logistikalyq mümkındıgı, önımdı ötkızu naryǧy turaly tolyqqandy aqparat aluǧa bolady.
Kırıs-şyǧys esepteledı
– «Biznes aşqym keledı. Bıraq nemen ainalysatynymdy bılmeimın. Maǧan jospar jazyp berıŋızşı» deitın adamdar sirek kezdesedı. Ädette mūnda naqty bır ideiasy bar, süiıktı ısın tabysqa ainaldyrudy qalaityn azamattar keledı. Sapaly biznes-jobany jazuǧa mūndaǧy marketingpen ainalysatyn mamandar kömektesedı. Al, jazuǧa, esepteuge kırıspes būryn käsıpkerdıŋ qolynda bıraz mälımet bolu kerek. Ne aşqaly jatyr? Qai jerden? Qandai qūrylǧylar, materialdar kerek? Özınıŋ tabysyn qalai elestetedı? Al, bızdıŋ qyzmetkerler būl ıstıŋ kırıs-şyǧysyn esepteidı. Mäselen, eger būl sauda bolsa, tabysqa jetu üşın künıne qanşa tauar satu kerektıgın, memleket būl biznesten qanşalyqty paida köretının, nesiege berıletın aqşany dūrys jūmsau syzbasyn, taǧy da basqa köptegen maŋyzdy mäselelerdı anyqtap beredıö, – deidı Almat Jünısov.
Biznes-jospardy daiyndau ūzaqtyǧy är käsıptıŋ erekşelıgıne, jeke käsıpkerdıŋ ızdenımpazdyǧyna bailanysty. Eŋ köbı – bır ai uaqytty alady eken.
Nazgül käsıbın qalai döŋgelettı?
Bızge künı keşe Astana qalasy äkımdıgınıŋ janyndaǧy Astana qalasynyŋ üdemelı industrialyq damuy boiynşa Öŋırlık üilestıru keŋesınıŋ oŋ şeşımıne ie bolǧan jas käsıpker Nazgül Äjıbaevamen tıldesudıŋ sätı tüstı.
Nazgül Käsıpkerlerge qyzmet körsetu ortalyǧynda äzırlengen biznes-josparyn sättı qorǧap, käsıbın döŋgeletu üşın «Damu» qory arqyly bankten 5 jylǧa 10 million teŋge kölemındegı nesienı alyp otyr.
Tüsınık üşın maŋyzdy derektı eske tüsırelık. «Biznestıŋ jol kartasy – 2020» baǧdarlamasy boiynşa ısın jaŋa bastaǧan jas käsıpkerge 20 mln teŋgege deiın kredit berıledı. Būl jerdegı ülken qoldau – kredit somasynyŋ 85 paiyzdyq kepıldık mölşerın memleket özı töleidı. Jastardyŋ käsıpkerlıgın qoldau baǧytynda, jastardy bizneske köbırek tartu maqsatynda Astana qalasy äkımdıgı men «Damu» qory ıske qosqan «Astana – ZhasStart» baǧdarlamasyna 29 jasqa deiıngı jas käsıpkerler qatysa alady. Taǧy bır artyqşylyǧy – käsıpker bar-joǧy 7 paiyzdyq jyldyq mölşerleme kölemınde nesie ala alady eken. Būl baǧdarlama franşiza tartuǧa, riteildık jelılerdı (supermarketter, gipermarketter), qoǧamdyq tamaqtanu punktterın damytuǧa jäne modernizasiialauǧa arnalǧan jobalardy qarjylandyruǧa baǧyttalǧan. Bıraq eşqandai salalyq şekteuler de qarastyrylmaǧan.
Mūndai ülken jeŋıldıkterge ie bolǧan astanalyq Nazgül Äjıbaevanyŋ quanyşynda şek joq. Jas käsıpker komissiia aldynda konditerlık dämhana aşu jönındegı jobasyn tanystyrǧan. Būdan üş ai būryn būl bastamasy – pısıp jetılmegen ideia edı, qazır bolaşaǧy bar jeke käsıpkerlık.
Biznes hobbiden bastalǧan. Dämdı dastarqan daiyndaudy jany süietın Nazgül byltyr konditerlık kursynan ötıp, türlı tättını äzırleudıŋ syryn meŋgergen. Būl önerın körşılerı joǧary baǧalap, tort, tättı bälışterge tapsyrys bere bastaǧan. Keiınnen keiıpkerımız «İnstagram» äleumettık jelısıne tırkelıp, onda öz önımın jarnamalaidy. Tapsyrystyŋ köbeigenı sonşa, Nazgül bärın bır özı jasauǧa ülgermeidı. Sodan oǧan kulinariia aşu turaly oi keledı. «Bır künı teledidardan «Biznestıŋ jol kartasy – 2020» baǧdarlamasy ūsynatyn jeŋıldetılgen nesie turaly roliktı körıp qaldym. «Qai jerde salamyn dep ǧimaratty jalǧa almaimyz. Bos päterım bar. Soǧan remont jasap, kafe eteiık» degen ūsynys aittym otbasy jinalysynda» deidı ol. Käsıpkerlerge qyzmet körsetu ortalyǧyna baryp, ideiasyn tüsındırgen soŋ, mamandarmen biznes-jospar jazuǧa köşedı.
– Biznes-joba boiynşa jetekşım Nazgül Qaraşaş bes jyldyq salyǧymdy eseptep berdı. Şyǧynǧa batpas üşın künıne 73 bälış satu kerektıgın aitty. Qūrylysşylardy şaqyrtyp, jöndeu jūmystarynyŋ qanşaǧa şyǧatynyn bıldım. Özıme kerek as jabdyqtaryn da tauyp, baǧasy jönınde kelıstık. Nätijesınde konditerlık käsıporyn aşuyma 10 million teŋge kerektıgı mälım boldy, – deidı Nazgül.
Būl biznestı otbasylyq deuge de bolady. Käsıpkerlıktıŋ iesı 29 jasqa tolmaǧan ınısı Jalǧas Äjıbaev eken. Ol tuǧan äpkesınıŋ bastamasyna senıp, qoldau körsetken. Biznes-jospardy «Damu» qory maqūldap, kepıldık beruge kelısken soŋ, bank käsıpkerge nesie beru şarttary turaly hat joldaidy. Soŋǧy ärı şeşuşı sät – Öŋırlık üilestıru keŋesınıŋ kelısımı.
Jas käsıpkerler qalalyq äkımdıktegı Öŋırlık üilestıru keŋesınde kapkeikke digustasiia ötkızdı. Jobanyŋ tiımdılıgın däleldep, oŋ şeşımge qol jetkızdı.
Mädina JAQYP
Amansyzdar men Şygys Kazakstan Zaisan kplasynan.ozimnin şagyn biznesim bar aşyk bazarda sauda satam.1jyl 6 ai boldy.magan akşa kerek (kredit) ozim kara tizimdemin.ary karai damytsam deimin kobeitsem tauarymdy brak eş bir bank bermeidi magan kredit kalai ısteuıme bolady.