Bizge ertegi siiaqty… Auyldaǧy ata-apalarymyz bozbala, boijetken şaqtaryndaǧy oinaǧan oiyndaryn maiyn tamyzyp otyryp aitqanda, «Osy ötirik pe, ras pa?» deitinbiz. Saǧyna eske alatyn. Tamsana äŋgimeleitin. Sosyn bir kürsinip, «Beu, ötkinşi dünie-ai!» dep, tūŋǧiyq oiǧa berile ketetin-di. Äjim qaptaǧan jüzderine qarap, «Būlar da bir zamandarda bizderdei jas boldy-au» dep qalamyz. Biraq, bügingi äŋgime törkini – ömirdiŋ ötkinşiligi emes, ūlttyq oiyndarymyzdyŋ önegesi haqynda. İä, bizdiŋ toqtalmaǧymyz – ūlttyq oiyndar. Äz Nauryzda oinalatyn…
Atam qazaq būl küni oinalatyn oiyndardy «nauryznama» dep atapty. San ǧasyrlyq bodandyǧymyzdyŋ tas qūrsauy qatty batsa kerek, «nauryz-nama» sanamyzdan äldeqaşan ūmytylypty ǧoi. Endi būl qasirettiŋ obalyn arqalauşyny kinälap, san soǧudan keler paida şamaly. Ūrpaq maqsaty – egemendigimiz arqalap kelgen eldigimizdi paidalanyp, ūlt-tyǧymyzdy däripteu, basqasymen qatar, oiyndarymyzdy da tiriltu. «Ūmytylypty» desek te, ūrpaq sanasynda ūlttyǧymyzdyŋ izi bary anyq. Öz oiyndarymyzdy jarytyp oinamasaq ta, olardyŋ atyn, şartyn bilemiz. Mäselen, eki jetige deiin sozylatyn Nauryz toiynda qazaq babam «Qyz quu», «Arqan tartys», «Audaryspaq» oinaǧan. Aily tündi saz ben äuenge bölep, «Altybaqan» tepken. Aldyŋǧy oiyndar äli de auyldyq aimaqtarymyzda körkin tauyp, köŋil qyzuyn köterip keledi. Oǧan quanamyz. Al, «Altybaqandy» ainalşyqtaityndar – joqtyŋ qasy. Nauryzda bastalatyn būl oiyndy qazaq balasy keŋ dala tösinde sona-au qara küzdiŋ reŋi baiqalǧanşa jalǧastyrypty. Köbine jazdygüni auyl syrtynda oinapty. Sonymen qatar, «Saqina salu», «Toǧyzqūmalaq», «Aqsüiek» syndy ūlttyq oiyndarymyz da jastarymyzdyŋ köŋildi dumanyn arttyrǧany ras. «Selt etkizer», «Ūiqyaşar» degen oiynǧa ūqsas saltymyz da büginde būlyŋǧyr tartqan. Basqa da önege men tärbieni, ibalyq pen inabattylyqty ülgi eter oiyndar jeterlik. Bizdiki olardyŋ şartyn sapyryp, köp sözdi kölgirsitu emes. Tek qazaq qauymyna qazaqy oiyndaryn qaita qauyştyrsaq degen oi.
Ras, elimizdiŋ jer-jerinde, äsirese, auyldyq mekenderde ūlttyq oiyn-dardy aragidik jaŋǧyrtyp jatady. Birneşe jyldan beri elordasy Astananyŋ özinde asyq atudan turnir dästürli ūiymdastyrylyp jür. Endi älgi aty atalǧan, qala jastarynyŋ yŋǧaiyna keletin öz oiyndarymyzdy türlendirsek. Basşylyq tarapynan qoldau bolsa!
Tüiindep aitqanda, ūlttyǧymyzdy däriptep, öz oiynymyzdy oinaimyz desek, eşkim qarsylyq tanyta qoimas. Aitysymyz memleket qoldauyna ie bolyp, IýNESKO-nyŋ demeuşiligin tapty. Qazaq küresimizden älem chempionaty ötetin boldy. Endigi mäsele, at üstindegi tartysty, basqa da qyzyqty, önegeli oiyndarymyzdy jaŋǧyrtu, türlendiru. Ūmyt bola bastaǧan salt-dästürlerimizdi sanamyzǧa qaita siŋiru. At salysyŋyz, aǧaiyn!
Ashat RAIQŪL
