Bügınde elımızdıŋ düken sörelerınen sapaly tauar men tabiǧi azyq-tülık önımderın tabu qiyn bolyp barady. Öitkenı, saqtau merzımı ötıp ketken qūs etı men zeŋdengen makarondar, ışek taiaqşalarynyŋ bakteriialary bar mai jäne konditer önımderınıŋ satylu faktılerı jiı kezdesıp qalatyn qūbylys bolyp aldy.
Üstımızdegı jyldyŋ ötken alty aiynyŋ özınde ǧana elımızdıŋ är tükpırındegı düken sörelerınen talapqa sai emes, iaǧni, adam densaulyǧyna qauıptı dep tabylǧan 12 myŋ tonna tauar tärkılengen (!). Onyŋ 64 paiyzy – azyq-tülık önımderı. Olardan ışek taiaqşasy, salmonella syndy qauıptı virustar tabylǧan. «Synamalar barysynda būl önımderden patogendı mikrofloralar tabyldy. Iаǧni, ışek taiaqşalary, aşytqy jäne zeŋ saŋyrauqūlaqtary kezdestı. Sapasyz önımderdıŋ basym bölıgı – Resei, Belorussiia elderınen importtalǧan tauarlar. Işınde otandyq önımder de kezdesedı. Tauarlar joiylyp, düken ielerıne aiyppūl salyndy» deidı Tūtynuşylar qūqyǧyn qorǧau komitetınıŋ basqarma jetekşısınıŋ mındetın atqaruşy Hamit Qūdretullaev.
Saqtyqta qorlyq joq…
Būl derekterden-aq kez kelgen adamnyŋ sapasyz ärı adam densaulyǧyna asa qauıptı azyq-tülık türlerıne ūrynyp qaluy mümkın ekendıgın baiqauǧa bolady. Iаǧni, kündelıktı baqylauda delıngen düken sörelerındegı jaǧdai būl. Al sanitarlyq talaptar saqtalmaityn aşyq bazarlar men jol jiekterındegı jabaiy sauda oryndaryndaǧy jaǧdaidy aitpai-aq qoialyq. Resmi derekterge süiensek adam densaulyǧyna eŋ köp qauıp töndıretın önımder et jäne konditerlık önımder eken. Et önımderı tez būzylady. Ärı kMAFAnM sekıldı himiialyq tūraqtandyrǧyştar şamadan tys mölşerde qoldanylady.
Al aluan türlı qoraptar men köz tartarlyq paket oramalarǧa salynǧan konditerlık önımder ūzaq uaqyt tūryp qalady. Adamnyŋ saulyǧynan görı qaltasynyŋ qalyŋdyǧyn oilaǧan sauda ielerı ailap-jyldap qoimada saqtap qoiyp sata beredı. Jasyratyny joq, tūtynuşylardyŋ köbı saqtau şaralary men merzımıne qarap ta jatpaidy. Syrtqy qoraby bütın eken dep satyp ala beredı. Nätijesınde neşe türlı aurular jūqtyryp alyp jatady. Oǧan mysal retınde osydan şamaly būryn Aqmola, Qaraǧandy, Qyzylorda oblystarynyŋ sauda nüktelerınen satylyp jatqan ışek taiaqşalarynyŋ bakteriia-lary bar jäne kögerıp ketken 5 türlı konditer önımderı tärkılengenın mysal etuge bolady. Tıpten ötken jyly Pavlodar qalasyndaǧy dükenderdıŋ bırınde qūrttap ketken «Assorti» qoraptaǧy şokolady tabylǧanyn jūrt älı de ūmyta qoiǧan joq.
Qazaqstanda 1990-2011 jyldar aralyǧynda jürgızılgen taldauǧa süiensek, tırkelgen jūqpa aurular men tamaqtan ulanu jaǧdailarynyŋ 41 paiyzy osy konditerlık önımder iaǧni tort, pirojnyilardan bolady eken. Būl jaǧdailardyŋ basym bölıgınen salmonella jäne patogendı stafilakokk virusy tabylǧan.
Bas qalada baqylau küştı
Al endı Astana dükenderındegı konditerlık önımder qanşalyqty qauıpsız, qala tūrǧyndary sapasyz azyq türlerınen bolatyn aurulardan qanşalyqty alys deŋgeide degen saualdarǧa jauap ızdep körelık. Ūlttyq ekonomika ministrlıgıne qarasty Tūtynuşylardyŋ qūqyqtaryn qorǧau komitetınıŋ Astana qalasy boiynşa tūtynuşylardyŋ qūqyqtaryn qorǧau departamentı mamandarynyŋ aituynşa, bas qaladaǧy sanitarlyq jaǧdai men epidemiologiialyq baqylau jaqsy jolǧa qoiylǧandyqtan, şahar tūrǧyndarynyŋ alaŋdauyna eş negız joq. «Astana qalasyndaǧy azyq-tülıktıŋ sapasy turaly öz tarapymyzdan aitatyn bolsaq, qazırgı kezde bız tūtynyp jürgen taǧamdardyŋ sapasyn öndıruşı käsıporyndarda azyq-tülıktıŋ sapasy men qauıpsızdıgın, qalypqa säikestıgın rastaityn – deklarasiia, sapa sertifikaty nemese veterinarlyq-sanitarlyq saraptama zerthanalarynyŋ, fitosanitarlyq qaita eksporttauǧa arnalǧan anyqtamalary bolady. Barlyq taǧam önımderı Keden odaǧynyŋ «Taǧam önımderınıŋ qauıpsızdıgı turaly» 021/2011 tehnikalyq reglamentı boiynşa qadaǧalanady. Tekseruler barysynda azyq-tülıktıŋ sapasy men qauıpsızdıgın rastaityn qūjattaryn, saqtalu merzımın, jaǧdaiyn, tasymaldanuyn jıtı tekseremız» deidı Astana qalasynyŋ tūtynuşylardyŋ qūqyqtaryn qorǧau departamentı basşysynyŋ orynbasary Sarhat Beisenova.
Onyŋ aituynşa, biylǧy jyldyŋ basynan bastap josparsyz – 36, erekşe tärtıppen taǧy 92 tekseru jürgızılıp, qūramynda nitrattyŋ bar-joǧyn anyqtau maqsatynda 250 synama alynǧan. Barlyǧy 486 türlı zerthanalyq synamalar alynyp, nätijesınde 12 synama boiynşa talaptarǧa säikes kelmeitın azyq-tülık türlerı satylymnan alynǧan. Iаǧni, bas qaladaǧy sanitarlyq jaǧdai jıtı baqylauda ūstalady. Osyndai jūmystardyŋ nätijesınde Astana qalasynda taǧam türlerıne tıkelei bailanysty auru-syrqau jäne ulanu jaǧdailary azaiyp keledı. Biyl jyl basynan berı sapasyz, merzımı ötken konditerlık önımderden ulanu jaǧdaiy tırkelgen joq. Jalpy tamaqtan ulanuǧa qatysty 17 oqiǧa boldy. Ötken jyly osy merzım ışınde 23 jaǧdai bolǧan. Tūrǧyndar azyq-tülık satyp aluda saqtalu merzımıne, jaǧdaiyna, taŋbalanuyndaǧy aqparatty oqyp jäne zaŋsyz jerlerde satylatyn önımderdı satyp almaǧan jön» deidı Astana qalasynyŋ tūtynuşylardyŋ qūqyqtaryn qorǧau departamentı basşysynyŋ orynbasary.
Tūtynuşylar qūqyǧyn qorǧau departamentı qyzmetkerlerınıŋ pıkırın SES mamandary da rastap otyr. «Astanada azyq-tülık salasy öte jaqsy baqylanady. Ulanu oqiǧalary köbınese uaqyty ötıp ketken nemese saqtau talaptary saqtalmaǧan azyq-tülık paidalanudan bolyp jatady. Osynyŋ kesırınen kei jaǧdailarda stafilakokk, salmonellez virusy jūǧuy mümkın. Alaida Astanada adam densaulyǧyna tıkelei ziiany bar nemese küdıktı önımder joqtyŋ qasy. Ondai jaǧdailar müldem tırkelmeidı deuge bolady» deidı SES-tıŋ epidemiologiialyq baqylau bölımınıŋ mamany Almagül Zulkafilqyzy.
Bürkıt NŪRASYL
