Osy jyldyŋ mausym aiynda Qazaqstannyŋ Halyq aǧartu salasyn ūzaq uaqyt basqarǧan ūstaz, memleket jäne qoǧam qairatkerı Qajahmet Balahmetovtıŋ tuǧanyna 90 jyl tolady.
Ol 1926 jyly Kökşetau uezınıŋ Ortaqşyl bolysynda düniege kelgen. Eŋbek jolyn Ūly Otan soǧysy jyldary auyl şaruaşylyǧynyŋ ärtürlı salalarynda jūmys ısteuden bastaidy. Tarih pänınıŋ mūǧalımı mamandyǧy boiynşa joǧary oqu ornyn aiaqtaǧan soŋ 1948 jyly qazırgı Syrymbet orta mektebıne ornalasady. Ūstazdyq qyzmet etkenıne tört jyl ötısımen oblystyq bılım bölımı meŋgeruşısınıŋ orynbasarlyǧyna taǧaiyndalady. Osy kezderı Qajahmet Balahmetov auyldyq, qalalyq, oblystyq Keŋesterdıŋ deputaty bola jürıp, halyqqa bılım beru ısın örkendetuge eleulı üles qosty. Şeber ūstaz, jaqsy ūiymdastyruşy, ärı saiasi-qoǧamdyq qūbylystardyŋ betalysyn saralai bıletın maman retınde ol Ortalyq partiia komitetınıŋ ǧylym jäne oqu oryndary bölım meŋgeruşısınıŋ orynbasarlyǧyna qyzmetke alynady.
1974 jyldyŋ 14 tamyzynda Qajahmet Balahmetov Qazaq SSR Joǧarǧy Keŋesı Prezidiumynyŋ Jarlyǧymen Respublikanyŋ Halyq aǧartu ministrı bolyp taǧaiyndalady. Jauapkerşılıgı mol osynau qyzmettı on üş jyl boiy abyroimen atqardy.
Elımızdıŋ pedagogikasyn ǧylymnyŋ jetıstıkterımen, bılım berudı ūiymdastyrudyŋ ozyq täjıribelerımen baiytuǧa ministr retınde Qajaǧaŋ köp eŋbek sıŋırdı. Äsırese, ūstazdardyŋ bılıktılıgın köterudıŋ naqty şaralary jüzege asyryldy. Orta bılım berudıŋ berık ırgetasyna ainalǧan jüzden astam ädıstemelık nūsqaulyqtar men kıtaptar jyl saiyn «Mektep» baspasynan jaryq körıp otyrdy.
Keŋester Odaǧynyŋ imperialdyq saiasatynyŋ myqtap jürgızılgen kezeŋınde syŋarjaq saiasattan jol tauyp, mümkındıgınşe qazaq mektepterın saqtap qaluǧa, mektepterde qazaq tılı men ädebietınıŋ jürgızıluıne, qazaq tılınde kıtaptar men oqulyqtar şyǧaruǧa, «Qazaqstan mektebı», «Qazaq tılı men ädebietı» jurnaldaryn şyǧaruǧa igı yqpal ettı. Ş.Uälihanov atyndaǧy Kökşetau pedagogikalyq institutynda qazaq filologiiasy bölımınıŋ aşyluyna jol bastap, institut ūstazy Jaǧypar Musin bastaǧan ūstazdar ötınışın qoldap, alǧaş bölım aşqyzdy.
Qajahmet Balahmetov – qazaq halqynyŋ bılımge degen erekşe qabıletın maqtan tūtqan ūstaz retınde tanylǧan tūlǧa. Ol matematika, informatika, fizika, himiia, jaratylystanu siiaqty ǧylymdardy älemdık bailanysta oqyp üirenu kerektıgın iaǧni, däl bügıngı özektı mäselenı aitqan.
Qazaqstannyŋ bılım salasynda özınıŋ jaŋaşyldyq qasietterımen erekşelengen ūstazdyŋ aitqandary älı de maŋyzyn joǧaltqan joq. Mäselen, aitarlyqtai rölı joq, aluan türlı mäjılıster men keŋester, köptegen adamdardy qatystyrumen ötkızıletın basqa da şaralardyŋ ornyna ūiymdastyruşylyq jūmystaryn jandandyru äldeqaida tiımdı. Basqaşa aitqanda, negızgı kemşılık – formalizm. Esepter men informasiialardy jinaumen şektelu bır mäsele boiynşa būiryqtar men şeşımderdıŋ qaitalanyp qabyldanuyna alyp keledı.
Halyqqa bılım beru salasyna aitarlyqtai üles qosqan, aǧartu ısınıŋ şyn şeberı Qajahmet Balahmetov tek oqu prosesıne ǧana emes, tärbie jūmysyna da köp köŋıl böldı. Öitkenı, tärbie – mekteptıŋ ülesınde. Adamnyŋ dünietanymy men mınez-qūlqy da mektepte qalyptasady. Sondyqtan da bolar, özınıŋ sanaly ǧūmyryn bala oqytu men ony tärbieleu ısıne arnaǧan ūlaǧatty ūstaz zeinetke şyqqan soŋ Qazaqstan balalar qorynyŋ töraǧasy bolyp jūmysyn jalǧastyrǧan edı.
Şara BATTALǦAZİEVA
