Qar erıp, jylǧalar suǧa tolǧanda qalalyq kommunaldyq şaruaşylyqta köktemgı qarbalas bastalady. Bügıngı taŋda su tasqynyna qarsy jūmystardyŋ jospary pysyqtalyp, barlyq tehnika küşterı maŋyzdy şaraǧa tolyq daiyn.
Tasqynǧa – tosqyn
Arnaiy su soratyn mäşineler, su aidaityn qondyrǧylar, ülken tiegışter men jük mäşinelerı, traktorlar mazasyz mausymǧa saqadai-sai tūr. Qala aumaǧyn tazalau jūmystary qarqyn alyp, aryqtar men qūbyrlar, su jinaqtalatyn kollektorlar tazartyldy. Qajet bolǧanda jerdı qūrǧatyp, sudyŋ jolyn bögeitın inerttı materialdar jetkılıktı. Qoldanystaǧy gidrotehnikalyq qūrylǧylardyŋ jaiy da oidaǧydai. Qalalyq Tötenşe jaǧdailar departamentı baspasöz qyzmetı köŋılge medeu bolatyndai osyndai jaǧymdy jaŋalyqtan habardar ettı.
Qazır qala boiynşa 600 arnauly tehnikanyŋ kömegımen täulık boiyna tynym tappastan qar tazartu jūmystary jürgızılude. Jalpy kölemı 8 mln şarşy metrdei qala ışı men 700 şaqyrym köşe joldarynyŋ qary küreldı. Qys tüskelı berı 1 mln 620 myŋ 382 tekşe metr qar şyǧarylǧan. Sonymen qatar, Esıl özenındegı mūz köbesınıŋ sögıluın gidrologiialyq beketter qadaǧalap otyr. Yldily nemese oipaŋ jerde salynǧan tūrǧyn üi alaptaryn qarǧyn basyp qalmauynyŋ aldyn alu şaralary ūiymdastyryldy. Kün kürt jylynyp, qyzyl su jürgen jaǧdaida sudy sorǧymen aidap şyǧaryp, şalşyq jinalatyn tūstarǧa biıktetıp qūm tögıledı. Ondai maqsatqa 4800 dana qapşyq, 5000 tonnaǧa juyq qūm-kül siiaqty inerttı materialdar daiyndalǧan.
Tabiǧattyŋ tosyn mınezınen saqtanuda jeke sektorda tūratyn tūrǧyndardyŋ da belsendılıgı ülken röl oinaidy. Auladaǧy jinalyp qalǧan qardy şyǧaryp, tehnika jetetın jerge tökse, jolşybai tasyp alyp ketuge qolaily bolar edı. Būl rette tūrǧyndar arasynda tüsındıru jūmystary jürgızılgen.
– Erıgen qardyŋ suy qala tūrǧyndaryna qolaisyzdyq tudyratyn anyq. Almaty audany äkımdıgı su tasqynyna qarsy baǧyttalǧan şaralardy bekıttı. Audan aumaǧynyŋ jer bederlerı turaly mälımetterdı alyp, monitoring jürgızdı. Sonyŋ barysynda erıgen sudyŋ jinaluy yqtimal jerler anyqtaldy. «Su arnasyn tabady» demekşı, qardyŋ suy biıkten yldiǧa qarai qūiylatyny belgılı. Mūndai jerlerdı belgılep, sudyŋ jinalmauyn qadaǧalaityn bolamyz. Eŋ aldymen qar kürelıp, şyǧaryluy kerek. Osy nauqanǧa qolda bar barlyq tehnika men adam küşterı jūmyldyryluda. Būl künde 35-ten asa mekeme kürelgen qardy poligondarǧa şyǧaruda, – deidı Almaty audany Tötenşe jaǧdailar basqarmasynyŋ basşysy Marǧūlan Amanbai.
ESILDEN KELER QAUIP JOQ
Köktemnıŋ alǧaşqy şuaǧy mūzdyŋ köbesın sögıp, Esıl özenı äp-sätte suǧa tolǧan şaradai, aidyn kölge ainalady. Esıl tau suyndai biıkten qūlap, jolynda kezdesken tas bıtkendı şaiyp jıberetın tasyr mınezı joq, baiau aǧatyn özen desek te, tabiǧat qūbylysyn juas deuge bolmas. Osy oraida Esıl basseinı inspeksiiasynyŋ bölım bastyǧy Serık Uatqanǧa jolyǧyp, qatysty tasqynǧa tosqyn qoiuǧa qatysty şaralar jaiynda sūrap bıldık.
– Qar eruınıŋ özındık erekşelıkterı bolady. Eger, köktem erte şyǧyp, kün qatty qyzyp, qar tez erıse, onda jylǧalarǧa su tolyp, sol ekpınımen arnasyn tauyp Esılge qūiady. Al, qar kündız erıp, tünde qatqan jaǧdaida erıgen qar suy jinalmastan, jylǧa toltyryp ülgermei, jerge sıŋedı. Onyŋ mysaly, Qarasu saǧasy Esılge qosylmai jatqanyna mınekei, üş jyldai boldy. Al, qala aumaǧyndaǧy Aqbūlaq, Sarybūlaq jylda özennıŋ arnasyna qosylady. Esıldıŋ suy elordamyzdyŋ özegı, närı deuge bolady. Astana su qoimasy jalpy kölemı 410,9 mln. tekşe metr su jinaidy. Bügınge deiın 281,450 mln tekşe metr su jinaqtalǧan. Iаǧni, 69 paiyzy ǧana tolyp tūr. Būl Esıldıŋ suy arnasynan asyp, tasuy mümkın emes degen söz. Özennıŋ qalany qaq jara ötetın bölıgı abattandyrylyp, gidrologiialyq qondyrǧylarmen retteluı būl qaterdıŋ yqtimaldyǧyn joidy deuge bolady, – deidı Serık Uatqan.
Aigül UAISOVA
