Ramazan aiynda oqyrmandar tarapynan orazaǧa qatysty aluan türlı sūraq tuyndaityny belgılı. Oraza tūtqan jandardy orazaǧa niet etu, orazany būzatyn jäne būzbaityn jaǧdailar, äielderge qatysty ükımder, säresın ışu, Qadır tünın qarsy alu, tarauyq namazy, iǧtikäf, oraza tūtpauǧa üzırlı jaǧdailar jäne t.b. turaly sūraqtar tolǧandyrady. Osyǧan orai, bız är beisenbı saiyn Qazaqstan mūsylmandar dıni basqarmasynyŋ Şariǧat jäne pätua bölımınıŋ mamandarymen bırlese otyryp, «Oraza: sūraqtar men jauaptar» degen aidarmen maŋyzdy sūraqtar men olardyŋ jauaptaryn jariialaimyz.
Oraza degenımız ne?
Sūraq: Oraza degenımız ne?
Jauap: Arab tılınde oraza – saum dep atalady. Saum sözı barlyq närseden tyiylu degen maǧynany bıldıredı. Tıptı sözden tyiyludy da aŋǧartady. Alla Taǧala Qūranda: «Men Asa Meiırımdı üşın oraza tūtudy näzır etkenmın» deidı. Äbu Ubaida: «(Tıldık tūrǧyda) taǧamnan, sözden, tıptı jüruden tyiylǧan adamǧa osy saum sözı qoldanylady» deidı. Şariǧattaǧy maǧynasy – taŋ atqannan kün batqanǧa deiın oraza nietımen ışuden, jeuden jäne tösek qatynasynan tyiylu. Orazany öz därejesınde tolyq ūstau üşın şariǧatta tyiym salynǧan ısterden aulaq bolu kerek. Paiǧambarymyz (oǧan Allanyŋ salauaty men sälemı bolsyn): «Kımde-kım jalǧan söileuın ärı oǧan amal etuın doǧarmasa jäne nadandyqty (künä ıstı) tastamasa, Alla Taǧalaǧa onyŋ taǧam men susynnan bas tartqany kerek emes» degen.
Sūraq: Ramazan aiynda oraza ūstaudyŋ ükımı qandai?
Jauap: Ramazan aiynda oraza tūtu ärı qazasyn öteu – ärbır aqyl-esı bar, baliǧat jasyna jetken er men äiel mūsylmanǧa paryz. Alla Taǧala Qūran Kärımde: «Ua, iman keltırgender! Senderge būrynǧylarǧa paryz etılgendei oraza paryz boldy, bälkım, saqtanarsyŋdar» degen. Taǧy bır aiatta Alla Taǧala bylai deidı: «Senderden kım Ramazan aiynda bolsa, oraza ūstasyn». Äbu Umäma äl-Bahili: «Qoştasu qajylyǧynda Paiǧambarymyzdyŋ (oǧan Allanyŋ salauaty men sälemı bolsyn): «Rabbylaryŋa qūlşylyq etıŋder, bes uaqyt namaz oqyŋdar, Ramazan aiynda oraza ūstaŋdar, Qaǧbany ziiarat etıp qajylyq jasaŋdar jäne özderıŋ jaqsy körgen mal-mülıkterıŋnıŋ zeketın berıŋder, sonda Rabbylaryŋnyŋ jännatyna kıresıŋder» dep aitqanyn estıdım» deidı. Ümbet ǧalymdary Ramazan aiynda oraza ūstau paryz ekendıgıne, ony moiyndamaǧan adam dınnen şyǧatynyna, al orazany moiyndap jalqaulyqpen ūstamaǧany pasyq bolatynyna (künäkär) bırauyzdan kelıstı.
