p
p
IŪzyna boiy tarihymyzda nebır qiiamet-qiyndyqtardy basymyzdan keşken; san ret qirap, san ret boi tüzegen; “tarihtyŋ taǧdyrly köşı” deitın ūzaq jolda saltanatty da ömır sürgen; handary altyn taqta da otyrǧan, altyn sarailarda da tūrǧan, ırgeles eldermen beibıt ömır süre de bılgen elmız. Tauqymettı sonşama köp keşken, taǧdyry aianyşty, ezılıp-janşylǧan, jabyǧyp-japa şekken, taryǧyp-zaryqqan halyq jer betınde ekeu bolsa, sonyŋ bıreuı – qazaq. Sonyŋ saldarynan qazaq kezınde atamekenın tastap, jan-jaqqa şaşyrap ta kettı. |
Myrzatai JOLDASBEKOV
Reseige bodan bolǧan üş ǧasyrda tarihymyz, ar-ojdanymyz tabanǧa taptaldy. Keŋpeiıl, aŋqau qazaqtyŋ mal-jany tärkılenıp, aşarşylyqqa ūşyrady. Özgenıŋ tarihyn özımızge telıp oqytty. Handarymyz ben bilerımız, bekterımız ben batyrla-rymyz – äjuaǧa, kelekege, tarihymyz – saiasattyŋ qūralyna, Alaş arystary öz halqynyŋ jauyna ainaldy. Sana, dästür küiredı. Halyq jadynan aiyryldy. Ūlt retınde jer betınen joiylyp kete jazdadyq. Qazaqtyŋ “Qarataudyŋ basynan köş keledı”, dep zarlaǧany, Qaztuǧan jyraudyŋ “Qairan da menıŋ Edılım” dep qabyrǧasy sögılgenı; Üş jüzdıŋ basyn qosa almai, qala sala almai, köşıp-qonǧan jūrtyn el ete almai Abylaidyŋ pūşaiman bolǧany; Būqar jyraudyŋ jer tırep küŋırengenı; “Edıldı kelıp alǧany – etekke qoldy salǧany, Jaiyqty kelıp alǧany – jaǧaǧa qoldy salǧany”, “Ädıra qalǧyr Üş Qiian” dep Mūrat aqynnyŋ küizelgenı; “Bas-basyna bi bolǧan öŋkei qiqym, mıneki, būzǧan joq pa eldıŋ siqyn” dep Abaidyŋ qabyrǧasy qaiysatyn osy tūs edı.
El ylaŋ, dünie topalaŋ bolǧan, jylqy ysqyrsa – jeldıkı, aidasa – jaudykı bolyp tūrǧan; qazaqtyŋ auzynan qaqpaq, basynan toqpaq ketpegen; qylyş – qynabynan, qanjar qynynan suyrylǧan; naiza beldeuden şeşılgen, bes qaruyn asynǧan; at üstınde kün körgen, aptada belın şeşpegen; pyran kiıp, pyraq mıngen; ırgeden Joŋǧar, tüstıkten Qoqan qoqaŋdaǧan, şyǧystan – Qytai, batystan Resei qyspaqtaǧan zaman edı.
Alystan orys, qytai – auyr salmaq,
Jaqynnan tynşytpaidy qalyŋ qalmaq.
Aldynda – or, artynda – kör, jan-jaǧy jau,
Daǧdarǧan Alaş endı qaida barmaq? – degende Maǧjan Jūmabaev sol bır beimaza kezeŋdı meŋzegen bolatyn.
Dalamyzdy da, özımızdı de körmegen batystyŋ ǧalymdary qazaqty jer betındegı jabaiy köşpendılerdıŋ qataryna qosty. Olar örkeniettıŋ Şyǧystan bastalǧandyǧyn, Europa qalyŋ ūiqyda jatqanda būl öŋırde saltanatty ömır salty bolǧandyǧyn bıle tūra, moiyndaǧylary kelmedı. Örkeniettıŋ tūtas bır däuırın jasaǧan ata-tegımız – ǧūndardy da, onyŋ kösemı Edıl (Attila) patşany da; kök Täŋırı men qara jerdıŋ ortasyn tügel bilegen, dünienıŋ tört būryşyn auzyna qaratqan Qaǧanat qaharmandaryn da jabaiyǧa sanady. Türık örkenietın auyzdaryna da alǧysy kelmedı.
Zyǧyrdanyŋdy qainatatyn, pūşaiman qylyp sergeldeŋge salatyn, dosyŋ tügılı jauyŋa da tılemeitın osyndai qorlyqty, sūmdyqty basymyzdan keşken, tarihqa esesı ketken elmız.
Osynyŋ bärı esıŋe tüskende, toz-toz bolyp, bytyrap, jer betınen joiylyp ketpei, Ūly dalanyŋ tūtastyǧyn da, ūlttyŋ ūiytqysyn da saqtap, būl zamanǧa qalai jetkenbız dep qairan bolasyŋ. Qalai aitqanda da, qai zamanda da taryqqanda – jol, qamyqqanda – aqyl tapqan, eldıktıŋ tuyn jyqpaǧan, qalyŋ elınıŋ köşın bastaǧan Eltūtqalar qazaqta az bolǧan joq: Möde, Bumyn, Estemi, Elterıstei qaǧandar, Kerei, Jänıbek, Qasym, Esım, Täuke, Abylaidai handar; Tonykök, Qorqyt, Asanqaiǧy, Qaztuǧan, Şalkiız, Ümbetei, Aqtanberdı, Būhardai abyz jyraular; Maiqy, Töle, Qazybek, Äitekedei kemeŋger biler; Edıl, Kültegın, Alpamys, Qobylandy, Edıge, Qarasai, Qabanbai, Bögenbai, Nauryzbaidai daŋqty batyrlar eldıgımızdı de, keŋdıgımızdı de saqtap qalǧan asyldar edı.
Äsırese, qazaqty ūlt qylyp ūiystyryp, el qylyp qalyptastyrǧan Abylai han men Töle, Qazybek, Äiteke bilerdıŋ jönı bölek. Būlar – basyna baq qonyp, Qydyr daryǧan; kösılgende – kösem, şeşılgende – şeşen; qalyŋ eldıŋ qaiǧysyn jūtyp, qamyn jegen; qara qyldy qaq jarǧan; jūrtyna tırek, pana bolǧan; aqyly dariia ken bolǧan, qaraǧa da, hanǧa da teŋ bolǧan; elıne sözı em bolǧan, jūrtyna sözı jön bolǧan, ädıldıgımen eldı auzyna qaratqan dala danyşpandary edı; qazaq halqynyŋ tört kemeŋgerı, eldıgımızdıŋ tört qūbylasy – tört tıreuı; bilık pen şeşendıktıŋ jyǧylmaityn tört tuy edı.
Ne kerek, qazaq ony da baǧalai almady. Baq baǧalaǧannyŋ basynda ǧana tūratynyn bılmedı. Bılgısı de kelmedı. Bırın bırı tyŋdai bermeitın, bırınıŋ sözın bırı ūqqysy kele bermeitın, özderın şetınen danyşpan sanaityn qazaq odan da sabaq alǧan joq. Tört danadan keiın qazaq yryŋ-jyryŋ; basynan baǧy, astynan taǧy ūşqan, dau-damaiy qozǧan, däurenı ozǧan asa bır auyr kezeŋdı keştı.
Sovet imperiiasy tūsynda tarihymyz saiasatqa ainaldy, öz arystaryn öz halqyna jau qyldy. Bırın bırıne aidap saldy. El ışınde öştestık, alauyzdyq, jıkşıldık örttei qaulady. Jūrt kımnıŋ dos, kımnıŋ qas ekenın bıle almai sergeldeŋge tüsıp, dal boldy. El ırgesı sögıldı. Elge tūtqa bolǧandaryn itjekkenge aidatty. Söitıp, öz jaqsysyn özı qorlady. Aŋqau qazaq mūnyŋ da artynyŋ nege aparyp soǧatynyn aŋǧarmady.
«Qartaidyq, qaiǧy oiladyq, ūlǧaidy arman» degendı Abai jasy jetıp, qartaiǧandyǧynan aitqan joq. Abaidy qartaitqan da, soiylǧa jyqqan da; Şäkärımdı qūdyqqa tastaǧan da; Bırjandy kısendep bailaǧan da, İmanjüsıptı arbaǧa terıs taŋyp, aidaǧan da; Aqan serını sergeldeŋge salǧan da; Mahambettıŋ basyn kesıp alǧan da; Qūrmanǧazyny abaqtyǧa japqan da, Mädidı şaŋqai tal-tüste atqan da – qazaq, qazaqtyŋ özı.
Sovettık Sosialistık Respublikalar Odaǧy deitūǧyn elde “Qazaqpyn” dep te, “Menıŋ ana tılım – qazaq tılı” dep te aita almadyq, aitqyzbady. Tıl de, dın de, tarih ta, mädeniet te, salt-dästür de, ädet-ǧūryp ta, ata joly da – bärı de küiredı, mansūq boldy. Eldıŋ eŋsesı tüstı. Qatygezdık, samarqaulyq, jalqaulyq, nemqūraidylyq, jaǧympazdyq, ekıjüzdılık etek aldy. Köbı ötırık küldı, jalǧan söiledı. Qazaqtyŋ aqyly men sanasyn tügel abaqtyǧa japty. Qaisybırı tuǧan jer, ösken eldı tastap ketuge mäjbür boldy. Qazaq halqynyŋ kösemderı men igı jaqsylary osylai ädıletsızdıktıŋ, qatygezdıktıŋ qūrbany boldy.
Maǧjan Jūmabaev Parijdegı Mūstafa Şoqaiǧa arnap «Alystaǧy bauyryma» deitın öleŋ jazady.
Alysta auyr azap şekken bauyrym,
Quarǧan bäişeşektei kepken bauyrym.
Qaptaǧan qalyŋ jaudyŋ ortasynda,
Köl qylyp közdıŋ jasyn tökken bauyrym.
Aldyŋdy auyr qaiǧy japqan bauyrym,
Jazyqsyz japa körgen jattan bauyrym.
Tüksigen jüregı tas jauyz jandar,
Tırıdei jerıŋdı tonap jatqan bauyrym.
Bauyrym, sen o jaqta, men bū jaqta,
Qaiǧydan qan jūtamyz ekı jaqta.
Laiyq pa qūl bop tūru? Kel, ketelık,
Altaiǧa – ata qonys altyn taqqa!
Osyndai et bauyry eljıregen, halqymyzdyŋ ūly aqyny, asyl Maǧjan aǧa özı de ädıletsızdıktıŋ qūrbany bolyp, atylar aldynda soŋǧy öleŋın jazady:
Ne körsem de Alaş üşın körgenım,
Maǧan ataq ūltym üşın ölgenım.
Men ölsem de Alaş ölmes, körkeier,
Istei bersın qoldarynan kelgenın.
Aşşy mynau qaraŋǧylyq saraiyn,
Boi jazaiyn, bostandyqqa baraiyn.
Qaida menıŋ erkın ösken keŋ dalam,
Köz jıberıp biık şyŋnan qaraiyn.
Qairan aqyn aqtyq demıne deiın sarǧaiyp elın saǧyndy, osy kündı – elınıŋ täuelsızdıgın aŋsady. Sol üşın kürestı. Sol üşın arpalysty. Amal ne, bıraq, jete almady.
Töle, Qazybek, Äitekedei säuegeiler osyndai sūmdyqtyŋ bolatynyn; elınıŋ de, jerınıŋ de talauǧa tüsetının, söitıp, eldıŋ şyrqy būzylatynyn sezbedı, boljamady deimısız?! Sezdı de. Boljady da. Bıraq amal ne, qazaq sol danalardyŋ da sözıne qūlaq asa qoiǧan joq.
II
«Däuır almasyp jatqanda ömır sürme» deidı eken qytailar. Bügıngı ūrpaqtyŋ ömırı däuır men däuır, ǧasyr men ǧasyr almasyp, zaman özgerıp jatqan tūsqa tura keldı. Bız osy künge aryp-aşyp, jadap-jüdep, şarşap-şaldyǧyp, talyqsyp, seŋdei soǧylysyp, tentek qoidai teŋselıp, aqylymyzdan, jadymyzdan, sanamyzdan aiyryla jazdap jettık.
Qūdaiǧa şükır, Alla jasymyzdy kördı, tılegımızdı berdı; basymyzdan baq taiǧan, qan jylaǧan zar zamanymyz artta qalyp, jaŋa däuırdıŋ, jaŋa zamannyŋ esıgın aştyq.
İä, taǧdyr, zaman solai boldy. Täuelsızdıkke kemeŋger üş bi de, ūly Abylai han da, basyn bäigege tıkken bahadürler de jete almady. Bız jettık.
Söitıp, köz aldymyzda jer de, el de, adam da, qoǧam da, zaman da demde özgerdı. Kül-talqany şyǧyp, byt-şyt bolyp qiraǧan öndırıs oşaqtary qaita jandandy. El esın jidy, etegın japty, eŋsesın köterdı. Halyqtyŋ köŋılı ornyǧyp, jaŋa zamannyŋ käsıp-tırşılıgıne köştı. Yzy-qiqy, mehnat-qiyndyqtar ūmyt bola bastady.
Nebary jiyrma jyldyŋ ışınde bütındei jaŋa memleket – Täuelsız Qazaqstan elı köş tüzedı. Ūly köştı N.Ä. Nazarbaev bastady.
N.Nazarbaev el tızgının qolyna almaǧaiyp, aumaly-tökpelı, qiyn kezeŋde aldy. Babalarymyz miras etken sara joldan taiǧan joq, el bırlıgın täuelsızdıgımızdıŋ tuy etıp köterdı. Tarihtyŋ da, taǧdyrdyŋ da synynan abyroimen ötıp, halqyn da qyl köpırden, janyp tūrǧan örtten aman alyp şyqty.
N.Nazarbaev – tüp atasynan, arǧy tegınen batyrlyq, şeşendık üzılmegen tektılerdıŋ ūrpaǧy. Babasy – eŋsegei boily Esımhannyŋ tuyn ūstaǧan qolbasşy Qarasai batyr, atasy – Nazarbai bi. Äkesı Äbış pen anasy Äljan Sūltanyn äuliege tünep jürıp, Qūdaidan tılep alǧan.
Bolaşaq Prezidenttı men alǧaş 1958 jyly körgen edım. Qaskeleŋdegı Abai atyndaǧy qazaq orta mektebınde pedpraktikadan ötkenımde Nūrsūltan onynşy klastyŋ oquşysy edı. Jüzı jainap, ekı közı ottai janyp, jarq-jūrq etıp, ai maŋdaiy jarqyrap, bäige atyndai typyrşyp otyratyn. Sol kezdıŋ özınde-aq esımı eldıŋ auzynda bolatyn.
«Besıktegı balanyŋ bek bolaryn kım bıledı,
Qaryndaǧy balanyŋ han bolaryn kım bıledı» degendei, ol kezde Nūrsūltannyŋ prezident bolaryn kım boljady deisız. Bıraq tabiǧatynan jalyndap tūrǧan jıgıttıŋ tübı jaryp şyǧatynyn jūrt sezetın edı.
Eldıŋ tılegımen, halqynyŋ qoldauymen Nūrsūltan Nazarbaev 1991 jyldyŋ bırınşı jeltoqsanynda Täuelsız Qazaqstannyŋ tūŋǧyş prezidentı bolyp sailandy. Täuelsız memleket ornatu, ony baiandy etu qiynnyŋ qiyny edı. Osy jauapkerşılıktı qalyŋ eldıŋ ışınen suyrylyp şyǧyp, moinyna aldy, öz taǧdyryn elınıŋ taǧdyrymen jalǧady, söitıp halqynyŋ üzılgen ümıtın, şyraǧyn jaqty.
Täuelsızdık alǧan jyldary dauryǧysyp, qalpaǧymyzdy aspanǧa laqtyryp, quanystyq. Quanǧan da, qoryqqan da bır degendei, esı şyqqan el ne ısterın bılmei şeruge de şyqty. Şeruge ne üşın şyqqandaryn bılgen de joq.
Täueldılıkten arylyp, täuelsızdıkpen qauyşqan tūsta, yzy-qiqy kezeŋde, N.Nazarbaevtyŋ elı üşın tün ūiqysyn tört bölgen mazasyz künderınıŋ, ūiqysyz tünderınıŋ kuäsı bolǧan, jan tebırenısın de, küizelısın de körgen; bi qūldyŋ sözın söilep, bit balaqqa şyqqan kezeŋde janynda bolǧan; qolǧabys tigızgen kısınıŋ bırımın.
Almaǧaiyp zamanda, ekı dünie, ekı däuır arpalysqa tüsken şaqta N.Nazarbaev: «Men halqymnyŋ täuekelıne sendım. Öz halqymnyŋ jolynda basymdy bäigege tıkken adammyn. Maǧan osyndai tektı halyqqa, menı töbesıne kötergen halyqqa, arǧy-bergıdegı qazaq balasynyŋ bır de bırınıŋ peşenesıne būiyrmaǧan baqytty – täuelsız memleket qūrudyŋ baqytyn būiyrtqan halyqqa qyzmet etuden artyq baqyt joq, osy jolda men bar qairat-qabıletımdı, bılım-bılıgımdı aiamai jūmsaimyn, qandai da täuekelge baramyn…» dep jürdı.
Sodan berı Elbasy ünemı halqyna senıp, halqyna arqa süiep keledı. Prezidenttı qoltyǧynan demegen de, demeitın de, qoldaǧan da, qoldaityn da – tuǧan halqy.
Elbasy saiasatynyŋ altyn arqauy, basty özegı – el bırlıgı, eldıŋ yntymaǧy.
Memleket ornatu üşın bızge eŋ aldymen yntymaq, bırlık, eldıŋ tynyştyǧy kerek edı. Yryŋ-jyryŋǧa jol bermeu kerek edı. Osy joldan Elbasy eşqaşan taiǧan emes.
Odaq taraǧannan keiın būrynǧy odaqtas respublikalardyŋ bärı de daǧdarysqa ūşyrady. Qalyptasqan kolhoz-sovhozdar ydyrady, zauyt-fabrikalar küiredı, balabaqşalar, mektepter, mädeniet oşaqtary talan-tarajǧa tüstı, ekonomika qūldyrady, el küizelıp, jūrtty ürei biledı. Auyl äbırjıp, jūrt qaljyrap, ziialylyr jautaŋdap, jastar sandalyp qaldy; maskünemdık, naşaqorlyq, jezökşelık, özge de ındet etek aldy.
Neşe türlı arandatuşylar şyqty, jūrtty äbırjıttı, el ışıne ırıtkı saldy. Eldıŋ esı şyqty. Şeruler köbeidı. Türlı qozǧalystar paida boldy. Adamnyŋ aqylyna syimaityn mitingıler qaptady. Nebır “şeşender” şyqty suyrylyp. Neşe türlı gazetter şyǧa bastady. Qysqasy, jūrt betımen kettı. Solardyŋ köbı jaŋa ǧana täi-täi basyp, qaz-qaz tūryp, tılersegı dırıldep, qūlaǧy qalqaiyp kele jatqan täuelsızdıkke demeu boludyŋ ornyna bögeu boldy, kesırın tigızdı. Köbınıŋ auzynan aq it kırıp, kök it şyqty. Eldı bülıkke de şaqyrdy. Elbasyn balaǧattap ta jatty. Söitıp jürıp “Demokratiia qaida?!” dep aiqai saldy. Osylai eldıŋ de, erdıŋ de taǧdyry synǧa tüstı.
Elbasy osynyŋ bärıne şydady. “Mūratymyzǧa jetu üşın bız qiyn joldardan da ötuımız kerek, tözımdı boluymyz kerek” dep jürdı. “Tılı bailanǧan, qol-aiaǧy kısendelgen el edık. Jūrt endı erkın söileudı de üirensın” dedı. Keŋşılık jasady.
Jūrt erkımen jürdı, erkımen söiledı, degenın ıstedı. Bıraq, demokratiia auzyna kelgendı ottau, oiyna kelgendı ısteu emes ekendıgın, demokratiia degenımız intellektualdy aqyldyŋ bilıgı ekendıgın bärı bırdei tüsıne bermedı. Sol bır almaǧaiyp kezeŋde Elbasy halyqtyŋ ortasynan şyqqan naǧyz intellektual ekendıgın, saiasatta salqynqandylyq, tözımdılık kerek ekendıgın şeber däleldedı. Kemeŋgerlıkke tän mınez tanytty. El senımın aqtady. Qūdaiǧa şükır, sonyŋ arqasynda Täuelsızdıktıŋ kök bairaǧy jelbırep, azattyqtyŋ aq taŋy atty. Qalanyŋ da, dalanyŋ da ajary kırdı. Jaŋa qoǧam, jaŋa zaman, jaŋa adam keldı. Oi-sana, tūrmys-tırşılık özgerdı. Tarih, ädet-ǧūryp, dästür qaita jaŋǧyrdy. Mylqau eldıŋ tılı şyqty. El jaŋardy, jer tüledı. Memlekettılıgımız bekıdı, baiandy ışkı, syrtqy saiasat ornyqty.
Bız būryn memleket ornatpaǧan, tu tıkpegen, Astana salmaǧan, Orda tūrǧyzbaǧan el edık. Elordaly, Aqordaly, Elbasyly el boldyq. Elordamyz bügınde halyqaralyq qatynastardyŋ da, yntymaq pen bırlıktıŋ de astanasyna ainaldy.
«Tymaq – töbesınen, el töresınen tozady» deidı halyq. Qūdaiǧa şükır, qazaqtyŋ bügınde tymaǧy bütın, töresı törınde otyr.
«Babalary batyr, analary dana halqym bar; taǧdyrdyŋ talai tauqymetın keşırgen tözımdı halqym bar; ūlt pen ūlystarǧa pana bola bılgen märt halqym bar; jüregı jomart, aqyly dariia, köŋılı kırşıksız aqköŋıl halqym bar; jerın jauǧa bermei aman alyp qalǧan batyr halqym bar; danyşpan-danalardy, kemeŋger ǧalymdardy, alyp batyrlardy, sūŋǧyla şeşenderdı, tura bilerdı düniege keltırgen dana halqym bar. Jomart halqymnan, dana halqymnan ainaldym» dep tebırene jazady Prezident N.Nazarbaev.
Elbasy ünemı elım dep emırenıp, tuǧan halqyna aianbai qyzmet etıp keledı. Ne körse de elımen bırge körıp, bırge jasasyp keledı.
“Qatty jerge qaq tūrar, yntymaqty elde baq tūrar” degen söz bar babalarymyzdan qalǧan. Bilıkke talasyp, baqqa talasyp, taqqa jarmasatyn taqqūmarlardyŋ ne oilaitynyn qaidam, halyq eldıŋ tynyştyǧyn, jerdıŋ bütındıgın tılep otyr. Elbasynyŋ da künı-tünı oilaityny, Alladan tıleitını osy. Onyŋ halqymen qany da, jany da, jüregı de, tılegı de bır.
Aumaly-tökpelı zamanda bırazymyz Nūrsūltannyŋ janynan tabyldyq. Bızdıŋ basymyzdy jaŋa memleket ornatu ideiasy bırıktırdı. Esı şyqqan elge demeu bolyp, tıze qosyp, jan aiamai ūltqa qyzmet jasadyq. Mūnymyzdyŋ uaqyt üşın de, ūlt üşın de paidasy az bolǧan joq. Ahualdyŋ ornyǧuyna, jas memlekettıŋ ırgesınıŋ berık qalanuyna şama-şarqymyzşa üles qostyq.
Memleket ornatu, ony qalyptastyru, baiandy etu, älemge tanytu deitın kürdelı proseske qatysudy Alla kez kelgen kısınıŋ peşenesıne jaza bermeidı. Men sol tūsta bes jyl boiy memleketımızdıŋ ruhaniiat salasyn – ideologiiasyn basqardym. Halyq, memleket aldyndaǧy auyr da jauapty mındettı abyroimen atqardym dep oilaimyn.
1991 jyldyŋ 1 jeltoqsanynda Tūŋǧyş Prezident sailauyn ötkızdık. Sailaudyŋ ştabyn basqaru da, Prezidenttıŋ inagurasiiasyn – taqqa otyru räsımın ötkızu de maǧan jükteldı. Mūny da abyroimen ötkızdık. Ony qazaq halqy da, tarih ta ūmytpaidy dep oilaimyn.
Han tūsynda qan şaşylmasyn dep aqsarbas şaldyq. Bozdaqtar aman bolsyn dep bozqasqa şaldyq. Prezidenttıŋ basyna mūraq kigızıp, iyǧyna şapan japtyq; üş jüzdıŋ taŋbasyn saldyryp, belıne kıse soqtyrdyq. Aq kiızdıŋ üstıne tūrǧyzyp ant bergızdık. Alataudan otyz ret zeŋbırek atyp, täuelsızdıgımızdı älemge paş ettık.
2004 jyly Aqordanyŋ aşylu saltanatynda da qalyŋ eldı qūttyqtap, Elbasyna bata beru menıŋ enşıme tigen edı. Äbış Kekılbaev, Aqseleu Seidımbek üşeuımız baryp, halyqtyŋ atynan bata bergen edım.
Mūny da tarih ūmytpaidy dep senemın.
“Süier ūlyŋ bolsa, sen süi” dep Abai aitqandai, Nūrsūltan Nazarbaev qolpaştauǧa da, qoldauǧa da, qoşemetteuge de tūratyn; qalai maqtauǧa da syiatyn kısı, ortasynan oiy ozǧan, qatarynan qalpy ozǧan azamat.
Prezident N. Nazarbaev – halqyn san myŋ jyldar ızdegen mūratyna jetkızgen, memlekettıgımızdı ornatyp, ony damytyp, älemge tanytqan asa daryndy tūlǧa.
N.Nazarbaev – halqynyŋ bar qadır-qasietın boiyna jiǧan, tılın, tarihyn, mädenietın, ädet-ǧūrpyn, salt-dästürın jetık bıletın, ūltyn jan-tänımen süietın, halqynyŋ ümıtın, senımın aqtap kele jatqan qalyŋ eldıŋ mūŋdasy, taǧdyrlasy; elınıŋ esıktegı basyn törge şyǧarǧan, älemge keŋınen tanylǧan, ırgelı elderdıŋ basşylarymen söileskende sözı asatyn, egeskende eŋsesın basatyn, eldeskende meiırın şaşatyn auzy uälı, sözı dualy saiasatker.
Nūrsūltan Nazarbaev – daryndy ūiymdastyruşy, jūrtty sendıre de, ilandyra da alatyn, «öz elım menıŋ – özegım» deitın qairatker.
N.Nazarbaev – adamzat tarihyn tereŋ bıletın, zamana aǧymyn jıtı oilaityn, älemnıŋ ozyq täjıribesın ūtymdy paidalanyp, ata-babadan qalǧan asyl önegemen ädemı ūştastyryp kele jatqan strateg, täuelsızdık zamanynyŋ bırneşe ūrpaǧyn ösırıp kele jatqan tälımger.
N. Nazarbaev – älem moiyndaǧan, ataǧy alysqa ketken, jer jahanǧa sözı ötıp, aitqanyn ıstetıp otyrǧan bügıngı zamannyŋ liderı; tumysynan kie daryǧan qairatker; tabandy küresker; gumanist, tuǧan halqynyŋ Bäiteregı, Kösemı, Kemeŋgerı.
Kök türıktıŋ kındıgınen jaralǧandardyŋ ışınen ozyp tuǧany da – N.Nazarbaev.
Bärımız jaqsy bıletın Nūrsūltan Nazarbaev, mıne, osyndai adam.
Bız yqylym zamandardan berı Ūly dala tösınde san qily taǧdyrdy basynan keşken, osy kündı armandaǧan el edık. Saq Ata däuırınde de, Qaǧanat, Handyq zamanynda da, Äz Jänıbektıŋ, Er Abylaidyŋ tūsynda da eş ūrpaq mūnşalyqty baqytty, mūnşalyqty däulettı körgen joq. Arǧy-bergı zamanda Ūly dalada Nazarbaevtai memleket ornatqan, jer jüzıne daŋqy asqan tūlǧa tuǧan joq. Nebary 20 jyldyŋ ışınde älem sanasatyn elge ainaldyq. Osynyŋ bärıne kuä bolyp otyrǧan, osyndai elde ömır sürıp jatqan bärımız de baqyttymyz.
Bır kezde jyǧylǧan Ordany qaita tıgu, qūlaǧan tudy qaita tıkteu, eldıŋ elınıŋ ǧana, erdıŋ erınıŋ ǧana qolynan keletın ıs edı. Şükır, bügınde yntymaǧy jarasqan, egemendı Elımız bar, qūlan jortsa, tūiaǧy tozatyn, qyran ūşsa, qanaty talatyn ūlan-baitaq Jerımız bar; Abylaidyŋ da amanatyn oryndaǧan Erımız bar.
Eldıŋ aty – Qazaqstan, erdıŋ aty – Nūrsūltan. Qazaqstan, Astana, Nazarbaev bügınde bır-bırınen bölınbeitın tūtas ūǧymǧa ainaldy.
Bız endı täuelsızdıgımızdı saqtau üşın, ony baiandy etu üşın ömır süruımız kerek. El qamy üşın peiışke de, tozaqqa da bırge kıruge tiıspız. Babalar qaldyryp ketken Ūly dala aldyndaǧy jauapkerşılık bızdı bügın osyǧan şaqyryp otyr. Tarihqa esesı ketken halqymyzdyŋ bügıngı taǧdyry bızden osyny qajet etıp otyr.
Tuǧan Otanymyz qaryştai bersın! Asqaqtai bersın azattyqtyŋ Astanasy. Täuelsızdıgımız baiandy bolsyn!
