Esıl audany Astananyŋ halyq sany jaǧynan eŋ ülken aumaǧy sanalady. Tūrǧyndary köp audannyŋ şeşılmei jatqan mäselesı de az emes. Atalmyş audan jūrtşylyǧymen ötken kezdesude qala äkımı Jeŋıs Qasymbek olardyŋ barlyq talap-tılegın tyŋdap, estıp qana qoimai, alaŋdatyp jürgen kökeitestı sūraqtaryna jauap berdı.
Aldymen Esıl audanynyŋ äkımı Asylbek Esenbaev jinalǧandardy aimaqtyŋ damu barysymen tanystyrdy. Artynşa kezdesuge kelgen tūrǧyndar kezekpen mikrofondy alyp, mazalap jürgen mäselesın alǧa tartty. Solardyŋ ışınde tūrǧyn üi keşenderın jaŋǧyrtu, qūrylysy ūzaqqa sozylǧan nysandardy aiaqtau, äleumettık nysandar salu, tyǧyz qūrylystar, sumen jabdyqtau, joldar men trotuarlar, nöser kärızın salu, avtobustardy ıske qosu, aulalar men qoǧamdyq keŋıstıkterdı abattandyru mäselelerı keŋınen talqylandy.
Şahar basşysymen jüzdesuge jinalǧandar qarasy köp boldy. Bes saǧatqa sozylǧan basqosu barysynda bıraz mäsele qozǧaldy.
Qoǧamdyq kölık qyzmetı – baqylauda
Alǧaşqylardyŋ bırı bolyp söz alǧan Ürker eldı mekenınıŋ tūrǧyny būl jaqqa qatynaityn avtobustardyŋ jaiyn söz ettı. Ol äsırese №45 baǧyttaǧy avtobustyŋ marşrutyn ūlǧaitudy ötındı. Būl rette qala basşysy biyl elorda äkımdıgı jaŋa kölıkter alatynyn, şılde aiynda Astanaǧa 90 jaŋa avtobus jetkızıletının atap öttı.
– Jazda qalaǧa alǧaşqy avtobustar keledı dep josparlap otyrmyz. 300-ge juyq avtobusty tek bırınşı avtobus parkı satyp alady, būl – jaŋa avtobustar. Olardyŋ 90-y şılde aiynda keledı, bız marşrut sanyn köbeitıp, olardy ūzartudy josparlap otyrmyz, – dedı Jeŋıs Qasymbek.
Astana avtoparkterındegı avtobustardyŋ 75 paiyzy – osydan 10 jyldan astam uaqyt būryn satyp alynǧan eskı kölıkter. Qoǧamdyq kölıkterdıŋ sany da az. Elordanyŋ myŋ tūrǧynyna tek bes avtobustan keledı. Osyǧan orai, qala basşysy aldaǧy uaqytta avtobustardyŋ baǧyttar sany ūlǧaitylatynyn, al №45 avtobustyŋ, jalpy qoǧamdyq kölık qyzmetınıŋ qaşanda baqylauda bolatynyn mälım ettı.
Üleskerler ümıtı aqtalady
Qalada bırneşe jyldan berı qūrylysy bıtpegen tūrǧyn üilerdıŋ mäselesı asa özektı ekenı belgılı. Esıl audany tūrǧyndarynyŋ köbı elorda äkımımen kezdesude osy mäselenı alǧa tartty. Mäselen, «Femida» tūrǧyn üi keşenıne qatysty mäsele tez arada şeşudı qajet etıp otyr. Üleskerler özıne tiesılı päterdıŋ qūjatyn alu mūŋǧa ainalǧanyn aityp şaǧymdandy. Būl rette Jeŋıs Qasymbek biyl qalada ülestık qūrylystyŋ barlyq problemalyq nysandary tapsyryluy tiıs ekenın jetkızdı.
– Bügınde osy sanattaǧy 150 köppäterlı üilerdıŋ 120-sy aiaqtalyp, 12 myŋ adamǧa köpten kütken baspananyŋ kıltı tabystaldy. Jyl soŋyna deiın qalǧan 30 üidıŋ qūrylysy aiaqtalmaq. Qazır jalpy üleskerlerdıŋ üşten ekı bölıgı öz päterıne qonystandy. Osy jyly qalǧan 3600 ülesker jaŋa üiıne köşedı. Biyl bız ülestık qūrylystyŋ barlyq nysanyn tapsyruǧa mındettımız. Bıraq qūrylysy ūzaqqa sozylǧan nysandar tūrǧyndar olardy qabyldai alatyndai küide boluy kerek, – dedı Astana äkımı.
Jeŋıs Qasymbek,
Astana qalasynyŋ äkımı:
Astanada köptegen tūrǧyn üi ışkı parkingsız salynǧan. Biyldan bastap japsarlas salynǧan parkingı joq kez kelgen köppäterlı, köpqabatty üidıŋ qūrylysyna rūqsat berılmeidı. Eger jabyq parking qarastyrylmaǧan bolsa, mūndai üiler biyldan bastap salynbaidy
Jalpy osydan üş jyl būryn qalada 16 myŋdai ülesker bolǧan. Qazır onyŋ üşten ekısı päter kıltın aldy. Ökınışke qarai, «Femida» tūrǧyn üi keşenı siiaqty zaŋdy qūjattary tolyq berılmegen nysandar bar. Äkım būl mäselege jauapty tūlǧalarǧa üleskerler mäselesın jyl soŋyna deiın şeşudı tapsyrdy.
– Osy jyl aiaǧyna deiın üleskerlerdıŋ bärınıŋ üiın salyp bıtırıp, kıltın tabystauymyz kerek, – dedı Jeŋıs Qasymbek.
Kommunaldyq mäseleler maŋyzdy
Kezdesuge kelgen adamdardyŋ köpşılıgı qala basşysyna tūrǧyn üi keşenınıŋ kommunaldyq-şaruaşylyq mäselesıne qatysty özderın mazalaǧan sūraqtardy qoidy. Mäselen, audan tūrǧyndarymen kezdesu barysynda elordalyqtardyŋ bırı «Jetı böşke» tūrǧyn üi keşenınıŋ syrtyn qaptau mäselesınıŋ qanşa jyldan berı şeşılmei kele jatqanyn alǧa tartty. Äsırese qalada qatty jel tūryp, aua raiy tosyn mınez tanytqan kezde plitalar ūşyp, adamdardy edäuır äbıgerge salady. Sapasyz jürgızılgen jūmystyŋ nätijesınde tıptı talai tūrǧynnyŋ jäne keibıreulerınıŋ mülkınıŋ zaqymdalǧanyn jasyrmady.
Tūrǧyndar būǧan deiın de talai ret üidıŋ sapasyz qaptaluyna bailanysty şaǧymdanǧan bolatyn. Ötken jyldyŋ jazynda Tūrǧyn üi jäne tūrǧyn üi inspeksiiasy basqarmasy osy üidıŋ qasbetın apatty dep tanyǧan.
«Biudjetten qarajattyŋ jartysyn bölemız, ekınşı jartysyn osy keşennıŋ janynda ornalasqan «Aziia Park» sauda, oiyn-sauyq ortalyǧynyŋ äkımşılıgı böledı» dedı Jeŋıs Qasymbek.
Elorda äkımı būl mäselege qatysty qalanyŋ audandyq biudjetınde üidıŋ qaptamasyna şamamen 15 mln teŋge bölıngenın habarlady.
Qaladaǧy eŋ äsem tūrǧyn üidıŋ bırı sanalatyn «Nūrsaia-2» tūrǧyn üi keşenı tūrǧyndaryn da tolǧandyrǧan mäsele köp. Soŋǧy kezde būl maŋǧa kölık qoiudyŋ özı qiiametke ainalǧan. Osyǧan orai, elorda basşysy Esıl audanynyŋ äkımı Asylbek Esenbaevqa düisenbı künı osy tūrǧyn üidı basqaruşy kompaniia ökılderın şaqyryp, mäselenı sol jerde şeşudı tapsyrdy.
Sondai-aq äkım biyl äleumettık kezekte tūrǧan 6 myŋdai tūrǧynǧa jaŋa päter berıletının aitty. Onyŋ 200-ı mamyr aiynda tabystalady.
Jabyq parking mäselesı de audan tūrǧyndarynyŋ nazarynan tys qalmady.
Qala äkımınıŋ aituynşa, Astanada köptegen tūrǧyn üi ışkı parkingsız salynǧan. Biyldan bastap japsarlas salynǧan parkingı joq kez kelgen köppäterlı, köpqabatty üidıŋ qūrylysyna rūqsat berılmeidı. Eger jabyq parking qarastyrylmaǧan bolsa, mūndai üiler biyldan bastap salynbaidy.
– İnjenerlık infraqūrylym qūrylysyna toqtalar bolsam, biyl da tırşılıktı qamtamasyz etu jüielerıne qatysty bırqatar nysannyŋ qūrylysyn aiaqtaudy josparlap otyrmyz. Olar qalaǧa jylu, su, elektr jäne t. b. boiynşa qosymşa küş beredı, – dedı J.Qasymbek.
4 mektep salynyp jatyr
Astanada jyl saiyn 25 myŋnan astam bala mektep tabaldyryǧyn attaidy. Esıl audany tūrǧyndarynyŋ sany da jyl saiyn köbeiıp keledı. Sondyqtan atalmyş audanǧa jaŋa mektepter qajet. Audan tūrǧyndarynyŋ taǧy bır tılegı osyǧan saiady.
Jeŋıs Qasymbek aldaǧy üş jylda elordada 40 mektep salu josparda bar ekenın mälımdedı.
«Qazır bız 14 mektep salyp jatyrmyz. Onyŋ 11-ın biyl aiaqtaimyz. Esıl audanynda 4 mektep tūrǧyzylady. Memleket basşysynyŋ tapsyrmasy boiynşa «Jaily mektep» ūlttyq jobasy aiasynda biyl 90 myŋ oquşy ornyna ekı auysymda oquǧa arnalǧan taǧy 24 mekteptı jobalaudy bastaimyz. Olardyŋ 15-ı Esıl jäne Nūra audandarynda salynady» dedı qala basşysy.
Astanany abattandyru jalǧasady
Esıl audanynyŋ aumaǧyn abattandyru mäselesı tūrǧyndardy erekşe alaŋdatady eken. Äsırese qala halqynyŋ ösuıne bailanysty tuyndaǧan problema köp. Solardyŋ bırı – keibır tūrǧyn üi keşenınıŋ aldynda tızılgen kölıkten aiaq alyp jürudıŋ qiyndyǧy. Tūrǧyndar kölıktıŋ köptıgınen keide balalardyŋ oinaityn jer tappai qinalatynyn aitty. Osyǧan bailanysty bır tūrǧyn qala basşysyna jelılık saiabaq mäselesı boiynşa sūraq qoiyp, «Abu-Dabi Plaza» sauda, oiyn-sauyq ortalyǧy audanyndaǧy aumaqtyŋ qaşan abattandyrylatynyn sūrady. Sondai-aq ony osy uchaskede jaŋa tūrǧyn üi keşenderı salyna ma degen sūraq mazalady.
– Saiabaq naqty salynady, onda tūrǧyn üi bolmaidy. Botanikalyq baqqa deiın tolyǧymen jelılık saiabaq salynady. Qazır joba daiyndaluda. Biyl qūrylys baraktarynan qūrylysşylar şyǧarylady, jyl soŋyna deiın olar tolyǧymen baraktardy bosatady dep josparlap otyrmyz. Joba daiyndalu üstınde, kelesı jyly jelılık saiabaqtyŋ qūrylysyn bastaimyz, – dedı Jeŋıs Qasymbek.
Jalpy bas jospar boiynşa būl jerge jelılık saiabaq salynady. Sondyqtan elorda äkımı «Abu-Dabi Plaza» SOO men Botanikalyq baq arasynda tūrǧyn üi salynbaitynyn jetkızdı. Al saiabaqtyŋ qūrylysy kelesı jyly bastalady dep josparlanyp otyr.
Köpbalalylar qoldausyz qalmaidy
Astana qalasy äkımınıŋ Esıl audany tūrǧyndarymen kezdesuıne köpbalaly analar da köp keldı. Olar şahar basşysynan baǧanyŋ qymbattauyna bailanysty miting ötkızuge rūqsat sūrady.
– Bız 29 säuırde «Otan-ana» monumentınıŋ aldynda miting ötkızgımız keledı. Dūrys tüsınıŋız, bızdıŋ maqsatymyz qiratu-būzu emes. Astana bızdıŋ qalamyz ǧoi. Bız öz qalamyzda miting ötkızuge rūqsat sūraimyz, – dedı köpbalaly analar atynan söz alǧan tūrǧyn.
Būǧan jauap retınde äkım köpbalaly analar üşın miting ötkızuge şekteu joq ekenın aitty.
«Bır ai būryn köpbalaly analar miting ūiymdastyrǧany esımde. Kün saiyn osyndai miting ötkızuge ötınımder keledı. Eger bos jerler bolsa, eşqandai problema bolmas edı. Bız miting ötkızuge rūqsat bere alamyz» dedı Jeŋıs Qasymbek.
Sondai-aq Şūbar şaǧyn audanynyŋ bolaşaǧyna alaŋdaǧan köpşılık aldaǧy uaqytta būl maŋda qandai özgerıs bolatynyn sūrady. Olardyŋ bırı bügınde Şūbar şaǧyn audanyn ysyruǧa daiyndap jatqanyn, sondyqtan gazdandyru keşıgıp jatyr degen qauesettıŋ baryn alǧa tartty. Būǧan jauap retınde Jeŋıs Qasymbek mūndai qauesetterdı negızsız dep atady.
«Bız biyl jobany aiaqtadyq, gazdandyru saraptamasyn aldyq. Eger ysyru jūmysy josparlanǧan bolsa, bız mūndai ıs-şaralardy jürgızbes edık, sebebı būl – biudjet aqşasy. Bız Şūbar şaǧyn audanyn gazdandyramyz. Mūny men sızge naqty aitamyn. Sonymen qatar bız osy şaǧyn audandaǧy kärız jäne ortalyq su mäselesımen de ainalysamyz» dedı äkım.
Būǧan deiın jergılıktı bilıkke bırneşe ret jügıngenın aityp, qatqyldau ünmen söz bastaǧan elordalyq äiel özın alty balanyŋ anasymyn dep tanystyrdy.
– Menıŋ barlyq balam tırı, bıraq älı künge deiın men «Kümıs alqa» tösbelgısın ala almai kelemın. Maǧan ai saiyn 22 myŋ teŋge kölemınde tölem tölenıp tūrsa, būl aqşaǧa men özımnıŋ nesielerımnıŋ bırın jabar edım. Būl tösbelgı maǧan ne sebeptı berılmei keledı?! – dedı audan tūrǧyny.
Jeŋıs Qasymbek qala äkımdıgı qyzmetkerlerınıŋ ol azamatşaǧa «Kümıs alqa» tösbelgısın beru üşın Prezident Äkımşılıgıne üş ret ötınış bergenın, alaida oǧan üş rette de bas tartylǧanyn, öitkenı onyŋ aiyppūl boiynşa ötelmegen bereşegı bar ekenın jetkızdı. Elorda äkımı alty balanyŋ boluy mūndai qūrmettı ataq beruge negız bolyp tabylmaitynyn, äkımşılık ärbır ötınımdı jeke tärtıppen qaraitynyn tüsındırdı.
Kezdesu barysynda Esıl audanynyŋ bır tūrǧyny qala äkımıne ūlttyq oiyndardy, atap aitqanda, asyq oiyndaryn damytu üşın qarjylandyrudy ūlǧaitu turaly ötınışın aita kele, būl oiyndy Europada oinau deŋgeiıne jetkızu turaly pıkırın ortaǧa saldy. Osyǧan orai, elorda basşysy ūlttyq oiyndardy älemdık arenada qalai ılgerıletu turaly naqty ūsynystar bolsa, qarastyruǧa daiyn ekenın eskerttı.
Köterılgen barlyq mäsele boiynşa qala äkımı jauapty mekeme basşylarymen bırlesıp olardy oryndau kestesın jasaityn boldy.
– Oryn alǧan problemalardyŋ bır bölıgın biyl şeşemız, al qalǧan bölıgın oryndaudy kelesı jylǧa josparlaimyz. Mūndai kezdesuler aldaǧy uaqytta tūraqty negızde ötkızıledı. Keleşekte elordadan syrt ornalasqan eldı mekender tūrǧyndarymen de kezdesemız, – dedı äkım.
Jūrtşylyqpen jüzdesudı qorytyndylai kele, Jeŋıs Qasymbek aldaǧy uaqytta da tūrǧyndar tarapynan kelıp tüsetın sūraqtardyŋ ärqaisysyna jeke-jeke jauap bere otyryp, özektı mäselelerdı baqylauǧa alatynyn jäne apta saiyn azamattardy qabyldaudy jalǧastyratynyn jetkızdı..
