JAHANDYQ KÖRME – JETISTIGIMIZDIŊ AIǦAǦY

EKSPO-2017 halyqaralyq körmesın ötkızuge bel bailau arqyly elımız küllı älem aldynda ülken jauapkerşılık alyp otyr. ony ötkızu elordaǧa qai jaǧynan da tiımdı bolmaq. Eŋ äuelı, qazaqty älem taǧy bır qyrynan tani tüsedı.

Qazaqqa paidasy mol ıs

Jalpy 2017 jyly üş ai boiy ötetın mamandandyrylǧan halyq­aralyq körmege jerlesterımızben bırge, şeteldık turisterdı qosqanda, 3 millionǧa juyq adam keledı dep josparlanyp otyr. Onyŋ syrtynda özderınıŋ tyŋ tehnologiialaryn ala keletın şeteldık qatysuşylar da bar.

Körme ötkızudıŋ taǧy bır paidasy, memlekettık maŋyzdy joba­larǧa investisiiany köptep tar­tuǧa mümkındık tuady. Öitkenı, ekonomikalyq körmenıŋ köptegen memleketterge tabystar äkelgenın EKSPO-nyŋ 162 jyldyq tarihynan bıluge bolady.

Jahandyq şara bas şahardyŋ bıtım-bolmysyna da sony serpın äkelmek. Astana jaŋaşa türlenıp, infraqūrylymdary jaŋǧyrady. Joldary men köşelerı jöndeledı. Qonaq üilerı men äsem ǧimarattary köbeiedı. Körmenı ötkızgen memle­ketterdıŋ täjıribesınde bolmysy erekşe ǧimarat tūrǧyzu ürdısı bar. Mysaly, EKSPO qarsaŋynda Angliiada tūrǧyzylǧan Hrustal saraiy, Parijdegı Eifel mūnarasy, Portugaliiadaǧy Vasko da Gamma köpırın atap ötuge bolady. Bızdıŋ elde de aişyqty nysandar boi köteredı. Sonyŋ bırı – 88 qabatty «Abu-Dabi Plaza» köp salaly keşenı. 2017 jylǧa qarai elımızde būryn-soŋdy bolmaǧan jeŋıl relstı jürdek tramvailar jelısı de tūsauyn kespek. Elordamyzda halyqaralyq şaraǧa deiın 50 balabaqşa men 30 mektep salynu josparda bar. Olardan bölek köptegen densaulyq saqtau nysandary da ıske qosylady. Demek, körme ekonomikalyq jaǧynan ǧana emes, äleumettık tūrǧydan da halyqqa paidaly.

«Bolaşaq eneriiasy» – özektı taqyryp

Elordada ötetın EKSPO jetıstıgı mol bolatynyna senımımız ülken. Mūndai optimistık közqaras bıldıruımızge bırden-bır sebep –Qazaqstan taŋdaǧan taqyryptyŋ özektılıgı. Bügınde küllı älemde energiia tapşylyǧy baiqalyp otyrǧany belgılı. Kömır, mūnai, tabiǧi gaz se­kıldı būrynnan paidalanylyp kelgen energiia közderı tüptıŋ tübınde tü­gesıletını anyq. Sondyqtan älem elderı energiiany ünemdeu, kün, jelden balamaly energiia közderın aluǧa köşe bastady. Qauıpsızdık jaǧynan talapqa sai keletın ärı arzan quatty közderın paidalanuǧa älemnıŋ köptegen elderı qūştar. Osy saladaǧy täjıribeler kım-kımnıŋ de qyzyǧuşylyǧyn tudyrary sözsız. Qazaq elı «Bolaşaqtyŋ energiiasy» taqyrybyn köteru arqyly küllı adamzatty alaŋdatyp otyrǧan mäselenı döp basty. Sondyqtan, jahandyq energetikalyq pro­-
b­lemalardyŋ tüiının şeşuge ba­ǧyt­talǧan halyqaralyq körmege düniejüzınıŋ köptegen elderı ün qosaryna senımımız kämıl.

EKSPO-2017 logotipı de ta­qy­ryppen ündesıp tūr. Kök, sarǧylt jäne jasyl tüstermen beinelengen simvoldar – kün energiiasyn, teŋız tolqyndaryn jäne jel ter­belısterın aişyqtaidy. Logotip qarapaiym ärı jinaqy bolǧanymen bır körgennen-aq, balamaly energiia ideiasyn aşady.

Qalaşyqtyŋ qadasy kelesı jyly qaǧylady

Elımız EKSPO qalaşyǧynyŋ bas josparyn bekıtıp qoidy. Ǧi­marattar keşenı Esıldıŋ sol jaǧa­lauynda, Nazarbaev univer­sitetınıŋ qarama-qarsysynda ornalasatyn bolady. Keiın būl nysandar oqu ordasynyŋ klasterı qataryna engızılmek. «Astana EKSPO-2017» AQ basqarma töraǧasy Talǧat Ermegiiaevtyŋ aituynşa, qalaşyqtyŋ alǧaşqy                                                                         qadasy kelesı jyldyŋ köktemınde qaǧyla bastaidy.

Qalaşyqtyŋ qaǧazdaǧy jobasy köz tartarlyq. «EKSPO-2017» körme keşenınıŋ üzdık eskiz-ideiasyna arnalǧan halyq­aralyq arhi­tekturalyq konkursta jeŋımpaz bolǧan AQŞ-tyŋ «Adrian Smath+Gordon Gill Architecture» kompaniiasy EKSPO-Siti orta­lyǧyn zamanaui kiız üige ūqsatyp jasamaq eken. Otandyq sarapşylar atalmyş jobany «dästürlı qazaq arhitekturasynyŋ jahandyq örkenietke ūlasqan zamanaui kel­betın beredı» dep baǧalaidy. Al 105 ümıtkerdıŋ ışınen ozyq şyqqan AQŞ säuletşılerı Astanadaǧy EKSPO alaŋyn 3-şı industriialyq revoliusiianyŋ ortalyǧyna ainaldyramyz dep otyr.

EKSPO qalaşyǧynyŋ aumaǧy 173,4 gektardy qūraidy. Onyŋ 25 gektary körme keşenıne tiesılı. Basty simvoly – şar tärızdı bır­neşe qabatty ǧimaratta Qazaq elınıŋ pavilony ornalasady. Ony ainala halyqaralyq, taqy­ryptyq jäne korporativtık pavilondar bolady.

Astanada ötetın körme tört taqy­ryptyŋ aiasynda ūiym­das­­tyrylady. Olar: «Energiia älemı», «Energiia ömır üşın», «Ener­giia barlyǧy üşın» jäne «Me­nıŋ bolaşaqtaǧy energiiam» dep atalady. Är pavilon kelu­şılerge bolaşaqta ener­giia­nyŋ qanşalyqty maŋyzdy eke­nın aiǧaqtaityn aqparattyq kör­ne­kı­lıktermen bezendırıledı.

Salmaqty şaraǧa – saqadai daiyndyq

Küllı älem köz tıgetın saiasi sal­maqty şaraǧa Astana jan-jaqty daiyndyqpen keluı kerek. Bügınde halyqaralyq şaraǧa qatysty kez kelgen şarua ūsaq-tüiegıne deiın tügendele bastady.

Jaqynda «Astana EKSPO-2017» AQ basqarma töraǧasy Talǧat Ermegiiaev bastaǧan qazaq delegasiiasy Fransiiaǧa baryp qaitty. Körmenı joǧary deŋgeide ötkızu jönındegı san-salaly mäseleler talqylanǧan kezdesude Halyqaralyq körmeler biurosynyŋ Bas hatşysy Visente Lossertales Qazaqstannyŋ soŋǧy bır jylda atqarǧan jūmystaryn joǧary baǧalap, jobanyŋ bas jospary men basqa da ūiymdastyru şarualary tiianaqty jürgızılıp jatqanyn atap ötken bolatyn. Endı qazaq elınıŋ osy künge deiın jasaǧan qadamdary halyqaralyq körme biurosynyŋ süzgısınen ötedı. Eger jasalǧan şarua­lar tiıstı talaptardan şyqsa, onda halyqaralyq körme biurosy keler jyldyŋ mausym aiynda ötetın Bas assambleianyŋ 155-otyrysynda 2017 jylǧy EKSPO-nyŋ iesı – Qazaq memleketıne körmenıŋ basty nyşany – arnaiy tudy saltanatty türde tabys etetın bolady.

İä, EKSPO syndy halyqaralyq ırı şarany ötkızu märtebesıne ie bolu – är qazaqqa maqtanyş. Belgiiadai beldı bäsekelesın basyp ozǧan qazaq elınıŋ aldynda ülken synaq tūr. Alaida, būl ülken emtihannan da elımız abyroimen ötetınıne senımımız mol.

Qymbat TOQTAMŪRAT