Elın jiyrma bes jyldan berı äsem änıne bölep kele jatqan Janar Aijanova Qazaq handyǧynyŋ 550 jyldyǧyna arnap Astanada «Tarihy tasqa jazylǧan» atty jeke konsertın qoimaq. Osyǧan orai bız belgılı änşımen tıldesken edık.
– Janar, sız Qazaq handyǧynyŋ 550 jyldyǧyna arnap konsert ötkızgelı
jatyr ekensız. Qazaq ǧalymdary men saiasatkerler, ūlt küreskerlerı erekşe män berıp otyrǧan merekege änşınıŋ öz yqtiiarymen şaşu şaşuy jaŋalyq bolyp otyrǧany ras. Būl bastama qalai tudy?
– Özıŋız bılesız, soŋǧy jyldary Astana äkımdıgı, qalalyq mädeniet basqarmasy qazaqtyŋ maŋdaiyna bıtken eleulı öner jūldyzdarynyŋ jeke konsertterın ötkızuge qoldau körsetıp otyr. Ötken merekelerdıŋ bırınde talantty änşı Säken Maiǧaziev, odan bergıde Aigül Qosanova şyǧarmaşylyq keşın ötkızdı. «Konsert qoiasyz ba?» dep ötınış jasalǧanda menıŋ de quana qabyldaǧanym ras.
– Konserttık keştıŋ taqyryby erekşe bolyp tūrǧanyn özıŋız de sezetın bolarsyz?
– Ol ras. Men osy konsertımdı qandai aidardyŋ aiasynda ötkızsem eken dep, «toǧyz ai tolǧattym». (Küledı.) Äuelde «Äsem änım – sızderge» dep ataǧym kelgen. Bıraq, baiqasam, onym tym qarapaiym, jeŋıl bolyp ketedı eken. Sosyn oilana kele, «Tarihy tasqa jazylǧan» degen taqyryppen erekşe konsert ötkızgım keldı. Ol oiymdy Astana qalasy mädeniet basqarmasynyŋ basşysy Bolat Majaǧūlovqa aityp edım, qoştai kettı. Būl atau bızdıŋ biylǧy jyly toilaǧaly jatqan merekelık datalarymyzben, äsırese Qazaq handyǧynyŋ 550 jyldyǧymen ündes kelıp otyr. Özıŋız bılesız, qazaq handyǧy turaly aitqanda «men qazaqpyn» degen azamattardyŋ bärı eleŋ etpei qoimaidy ǧoi. Būl – bız üşın öte maŋyzdy, qyzyqty ärı mazmūndy mereke. Sondyqtan, men de öz baǧdarlamamdy osy talaptarǧa sai jasauǧa tyrysyp jatyrmyn.
– Qūpiia bolmasa, baǧdarlamaŋyzǧa repertuaryŋyzdaǧy qandai änderdı engızdıŋız?
– Menıŋ repertuarym öte bai. Ondaǧy şyǧarmalardyŋ bärın jaqsy köremın. Bır ändı taŋdap alsam, ekınşısı jäudırep tūratyn siiaqty… Jalpy, barlyq änderımdı oryndau üşın maǧan kemı üş-tört konsert beru kerek şyǧar. Sol sebeptı, konserttık taqyrybymnyŋ salmaqtylyǧyna sai, änderımdı ırıktep, eŋ maŋyzdylaryn aluǧa tyrysyp baqtym.
Bälkım, özıŋız de estıp jürgen bolarsyz, soŋǧy jyldary maǧan «dombyramen än aitpai kettı» dep ökpelep jürgender köp. Alǧaşqy jyldary sahnaǧa dombyramen halyq änderın, teremeler oryndap şyqqannan keiın, köpşılıktıŋ menen sol mänerde än kütetını de qisyndy. Sondyqtan, osy joly konsertımdı üş bölımge bölıp otyrmyn. Bırınşı bölımde ylǧi orkestrmen än aitatyn bolamyn. Ekınşı bölımde dombyramen şyǧamyn. Üşınşı bölımde estradamen ärlengen änderdı ūsynbaqpyn.
– Mereke qarsaŋynda qoiylatyn konsertter köp qoi. Degenmen, sız şaşu şaşqaly otyrǧan toi – bölek toi. Sondyqtan, özgeşe, bölek bır jaŋalyq kütetınımız ras.
– Aqyry sūrap qaldyŋyz ǧoi, aitaiyn, būl konsertke men bastan-aiaq etnokostiummen şyqqaly otyrmyn. Tıptı, estradamen ärlengen änderdı oryndaǧanda da ūlttyq kiımde bolamyn. Onyŋ özınde, aitqan änım de, kiımım de taqyrypqa sai boluy üşın, qazaqtyŋ qoldanysta qalyp bara jatqan ūlttyq kiım ülgısımen, mysaly, qasabamen şyqpaqpyn. Bır sözben aitqanda, būl konsert, etnobaǧdarlamamen
ötkelı otyr.
Sosyn taǧy bır jaŋalyǧym, men özımnıŋ än şyǧaratynymdy būǧan deiın jasyryp kelgenmın.
Osy joly sol önerımdı jariialap, özımnıŋ üş-tört änımdı oryndamaqpyn. Olardyŋ bıreuı keşe ǧana dünieden ötken qazaqtyŋ teŋdessız änşısı Batyrhan Şükenovke arnalǧan än –
Säken Seifullinnıŋ «Zarly ana» öleŋıne jazylǧan jaŋa tuyndy.
Äŋgımelesken:
Näzira BAIYRBEK
