ەلوردا تۇرعىندارىنىڭ كۇندەلىكتى تىنىس-تىرشىلىگىن الاقانداعىداي ءبىلىپ وتىراتىن بىردەن-ءبىر مەكەمە – «051 قىزمەتى». جۇرتشىلىق جارىعى سونسە, سۋى ۇزىلسە, جىلۋ جۇيەسىنەن جىك شىقسا, بىردەن وسى قىزمەتتىڭ تەلەفون ءنومىرىن تەرەدى. ارىز-شاعىمدارىن ايتىپ, اراشا سۇرايدى. كۇندىز-ءتۇنى تىنىم تاپپاي, قالانىڭ قالىپتى تىرشىلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن اقپاراتتىق-ديسپەتچەرلىك قىزمەتىنىڭ ءبىر كۇندىك جۇمىسىنا ءبىز دە كۋا بولىپ قايتقان ەدىك.
جۇكتەمە دە, جاۋاپكەرشىلىك تە ۇلكەن
«051 قىزمەتىن» كۇللى قالا ءتىرشىلىگىنىڭ ايناسى دەرسىڭ. استانانىڭ قاي تۇكپىرىندە قانداي اپات بولعانى, كىمنىڭ پاتەرىندە سۋ اققانى, قاي ۇيگە جىلۋ دۇرىس بەرىلمەي جاتقاندىعى – ءبارى-ءبارى وسى قىزمەتتىڭ دەرەك قورىنا كەلىپ تۇسەدى. تۇرعىنداردىڭ دامىلسىز سوققان تەلەفون قوڭىراۋلارىن كورگەندە, «مىنا جۇرت «051 قىزمەتى» بولماسا, قايتەر ەدى؟» دەگەن وي ەرىكسىز ورالادى.
ەلوردانىڭ «051 قىزمەتى» 2001 جىلى قۇرىلعان. تۇرعىندار ءتىرشىلىگىندە قانداي دا ءبىر تۇيتكىل تۋىنداي قالعان جاعدايدا ءتيىستى مەكەمەلەردى تەزىرەك حاباردار ەتۋ ماقساتىندا پايدا بولعان. العاشىندا اقپاراتتىق-ديسپەتچەرلىك قىزمەتتىڭ تەلەفون ءنومىرى 051 بولعان. اتاۋى دا وسىعان بايلانىستى بولسا كەرەك. قازىر قالالىق نەمەسە ۇيالى تەلەفوننان «109» سانىن تەرسەڭىز, وسى قىزمەتتىڭ ديسپەتچەرلىك-كەزەكشىلىك بولىمىنە كەلىپ ءتۇسەسىز.
…سەيفۋللين كوشەسى, 22-ۇيدە ورنالاسقان «051 قىزمەتىنىڭ» مەكەمەسىنە كەلدىك. الدىمەن باستىعىنا كىرىپ, ءاڭگىمەلەسىپ شىعاتىن ادەتىمىز. مۇرات ءساكەنۇلى وزىندە ەكەن. ول اتالمىش جۇمىستىڭ قىر-سىرى تۋرالى كەڭىنەن ءاڭگىمەلەپ بەردى.
بۇگىندە مۇندا 27 ادام جۇمىس ىستەيدى ەكەن. ونىڭ 16-سى – ديسپەتچەر. قالا قاۋىرت ءوسىپ كەلەدى. وسىعان بايلانىستى «051 قىزمەتىنە» تۇسەتىن جۇكتەمە دە, جاۋاپكەرشىلىك تە كوبەيگەن. ال قازىرگى قۇرام استاناداي ۇلكەن شاھارعا ازدىق ەتەدى. سوندىقتان تاعى ءتورت ديسپەتچەر الۋ جوسپاردا بار.
– حالىق پەن ولاردىڭ قالىپتى تىرشىلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە جاۋاپتى ۇيىمداردىڭ اراسىنا كوپىر بولۋ, ەلدىڭ تىلەك-ارىزىن ءتيىستى جەرىنە جەتكىزۋ – مەكەمەمىزدىڭ باستى ءمىندەتى. بىزگە كەلىپ تۇسكەن حابارلامالاردىڭ ەشقايسىسى جەردە قالمايدى. تۇگەلى تىركەلىپ, ارقايسىسىن ءتيىستى مەكەمەنىڭ قۇزىرىنا تاپسىرامىز. جاعداي تۇزەلمەيىنشە, ماسەلە دە كۇن تارتىبىنەن تۇسپەيدى, – دەيدى مۇرات امانچيەۆ.
«051 قىزمەتىنە» سوعىلعان ءار تەلەفون قوڭىراۋىنا ايرىقشا ماڭىز بەرىلەدى. ەشقايسىسى ەسكەرۋسىز قالمايدى. ديسپەتچەرلەر كەلىپ تۇسكەن ساۋالداردى ساناتىنا قاراي ىرىكتەپ, قالانىڭ ءتىرشىلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە جاۋاپتى مامانداردىڭ قاراۋىنا, اۋدان اكىمدىكتەرىنە جىبەرەدى. ءتىپتى كەيبىر ءماسەلەلەر قالالىق اكىمدىك دەڭگەيىندە دە شەشىلىپ جاتادى. تەلەفون ارقىلى قويىلعان ءبىر سۇراقتىڭ ءوزى قانشاما سالا ماماندارىن اياعىنان تىك تۇرعىزاتىنىن تۇرعىنداردىڭ ءوزى بىلە مە ەكەن؟ «استانا سۋ ارناسى», «استانا-تەپلوترانزيت», «قالالىق ەلەكتر جەلىلەرى», «قالالىق جارىق», ودان قالسا, باسقارمالار, قاجەت بولسا, اۋدان, قالا اكىمدىكتەرى…
«051 قىزمەتىنىڭ» دەرەك قورىنداعى مالىمەتتەر قالا ءتىرشىلىگىنىڭ قانداي دەڭگەيدە ەكەندىگىن ايعاقتايتىن كورسەتكىش ءىسپەتتى. وسى دايەكتەردىڭ نەگىزىندە كەزەڭدىك, جىلدىق مونيتورينگتەر ءجۇرگىزىلەدى ەكەن.
– مىسالى, قاي پيك-ءتىڭ جۇمىسىن شيراتۋ كەرەك, قاي سالاعا ەرەكشە قاداعالاۋعا الۋ كەرەك ەكەندىگىنە ساراپتاما جۇرگىزەمىز. بۇل كەلەسى جولى وسىنداي ماسەلە قايتالانباسىن دەگەن نيەتتەن تۋعان شارۋا, – دەيدى مەكەمە باستىعى.
«ماسەلەنىڭ شەشىلۋىنە ءوزىمىز دە مۇددەلىمىز»
«051 قىزمەتىنە» تاۋلىگىنە 500-دەن 3 مىڭعا دەيىن سۇراقتار كەلىپ تۇسەدى ەكەن. ولار كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق-تۇرمىستىق ماسەلەلەردى قاداعالاپ, وسىعان بايلانىستى تۋىنداعان تۇيتكىلدەردى ءتيىستى مەكەمەلەرگە جەتكىزۋدى قامتاماسىز ەتەدى. الايدا وزدەرىنىڭ ءمىندەتىنە جاتا بەرمەيتىن, قالا ءتىرشىلىگىنە قاتىسى از ساۋالدارعا دا جاۋاپ بەرۋگە ءماجبۇر. كەي كەزدە قيىندىققا تاپ بولىپ, جانۇشىرعان وزگە وڭىرلەردىڭ تۇرعىندارى قايدا حابارلاسارىن بىلمەي, ەلوردانىڭ وسى «051 قىزمەتىن» ىزدەپ تابادى. وزگەنىڭ ماسەلەسىن وزىنىكىندەي كورەتىن ەلوردالىق ديسپەتچەرلەر دە ءبالسىنىپ جاتپايدى. قولما-قول ءتيىستى مەكەمەگە حابارلاسىپ, ماسەلەسىن شەشىپ بەرۋگە كومەكتەسەدى. ايتالىق, جاقىندا عانا اقمولا وبلىسى اۋماعىنداعى ۇلكەن كۇرە جولدا كوپ كولىك سوقتىعىسىپ, قار استىندا قالعان. كومەك سۇراعان ازاماتتارعا قولۇشىن بەرۋگە اسىققان «051 قىزمەتى» سول ماڭايعا جاقىن ەسىل اۋدانى اكىمدىگىنە شىعىپ, ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن بايانداعان. ولار بىردەن اتقا قونىپ, كومەككە بارعان.
وسىعان ۇقساس جاعدايلار بۇل قىزمەتتىڭ تاريحىندا تالاي جازىلعان.
وزدەرى تىكەلەي جاۋاپ بەرەتىن سان-سالالى ساۋالدار ازداي, كەيدە ديسپەتچەرلەر تەلەفون انىقتاماسى قىزمەتىن دا اتقارادى. بۇرىن قالامىزدا «09» دەگەن انىقتاما قىزمەتى بولعانى بەلگىلى. «قازاقتەلەكوم» اق-نىڭ بۇل قىزمەت ءتۇرى بۇگىندە «11801» بولىپ وزگەرگەن. شاماسى, جۇرتشىلىق «109» -دى وسى انىقتاما قىزمەتىمەن شاتاستىراتىن بولسا كەرەك (الدە ءتورت ساننان تۇراتىن انىقتاما ءنومىرىن تەرىپ جاتۋدى قيىنسىنا ما؟). بىراق «ءبىزدىڭ مىندەتىمىز ەمەس» دەپ قاباق شىتقان قىزدار جوق. ءجون سىلتەپ, قولدا بار مالىمەتىمەن ءبولىسىپ وتىرادى.
– تەلەفون انىقتامالارىنا بايلانىستى تۇسكەن سۇراقتاردى بۇرىن ءبىز تىركەگەن ەمەسپىز. سونىڭ وزىندە بىلتىر 20 مىڭعا جۋىق ساۋالدارعا جاۋاپ بەردىك. ال بيىلدان باستاپ, انىقتاما توڭىرەگىندەگى ساۋالداردى دا تىركەۋگە الۋدى ءجون ساناپ وتىرمىز. ويتكەنى كۇندىز-ءتۇنى تەلەفونعا جاۋاپ بەرۋدەن بوسامايتىن قىزداردىڭ ەڭبەگى بۇل. ال كەلىپ تۇسكەن حابارلامالاردىڭ ءبىرىن قالدىرماي, تۇگەندەي باستاپ ەك, تەك بيىلعى قاڭتار ايىنىڭ وزىندە ساۋالدار 20 مىڭعا جۋىقتادى, – دەيدى مۇرات امانچيەۆ.
مەكەمە باسشىسى ءبىر اپتا ىشىندە قالادا تىركەلگەن ۇلكەندى-كىشىلى اپاتتى جاعدايلار مەن ونىڭ شەشىلۋ دەڭگەيى جونىندە جانە قانشا ارىز-شاعىم كەلىپ تۇسكەنى تۋراسىندا ءار دۇيسەنبى سايىن قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارىنا ەسەپ بەرەدى. سوندىقتان تۇرعىندار ماسەلەسىنىڭ وڭتايلى شەشىلۋىنە «051 قىزمەتىنىڭ» وزدەرى دە مۇددەلى.
«اپاتتى جوندەمەيمىز, اقپاراتتى جەتكىزەمىز»
«051 قىزمەتى» – شاعىن عانا ۇجىم. قىزمەتتىڭ نەگىزگى سالماعى ديسپەتچەر قىزدارعا تۇسەدى. ولار اۋىسىم بويىنشا تاڭەرتەڭگى ساعات 9.00-دەن ەرتەڭگى ساعات 9.00-گە دەيىن جۇمىس ىستەيدى. «051 قىزمەتى» تىڭداپ تۇر!» دەپ جۇرتشىلىقتىڭ تەلەفون قوڭىراۋلارىن قابىلدايتىن قىزمەتكەرلەر وسى.
ءبىز بارعان كۇنى ديسپەتچەرلىك بولىمدە سامال قوسماعامبەتوۆا, گۇلنار اسقاربەكوۆا, جانيا تۇلەكەەۆا, ايگۇل يۋسۋپوۆا دەگەن ءتورت قىز كەزەكشىلىكتە وتىر ەكەن. تورتەۋىنىڭ دە بىزگە قاراۋعا مۇرشالارى جوق. الدىنداعى تەلەفون قوڭىراۋلارىنا جاۋاپ بەرىپ ابىگەر.
كوزىمىز قابىرعادا ءىلىنىپ تۇرعان مونيتورعا ءتۇستى. ءبىزدى ەرتىپ جۇرگەن اقپاراتتىق-تالداۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى نيازبەك ءحامزيننىڭ ايتۋىنشا, بۇل ديسپەتچەرلەردىڭ جۇمىسىن جەڭىلدەتۋ ءۇشىن جاسالعان «051 قىزمەتىنىڭ» اقپاراتتىق جۇيەسى ەكەن. مۇنداي باعدارلاما ديسپەتچەرلەردىڭ ۋاقىتىن ۇنەمدەپ, از مەزەتتە كوپ اقپارات الۋعا ءمۇمكىندىك جاسايتىن كورىنەدى.
ەكراننىڭ بەتىندە ءار ديسپەتچەردىڭ اتى-ءجونى كورسەتىلىپ, قابىلداعان حابارلامالارىنىڭ سانى, ۋاقىتى, قىسقاشا تۇسىنىكتەمەسى بەرىلىپتى. ءار ساۋالدىڭ تۇسىندا ءتۇرلى ءتۇستەرگە بويالعان بەلگىلەر تۇر. نيازبەكتىڭ تۇسىندىرۋىنشە, جاسىل بەلگى – كەلىپ تۇسكەن حابارلاما بويىنشا ءىس-شارالار جاسالىپ, ءماسەلە شەشىلگەنىن بىلدىرەدى. قىزىل-سارى ءتۇس – ساۋالداردىڭ ءالى ءتيىستى مەكەمەگە جەتە قويماعانىن ايعاقتاسا, كوكشىل ءتۇس – حابارلاما جىبەرىلگەنىن, ەندى ونىڭ ورىندالۋى باقىلاۋعا الىنعانىن كورسەتەدى. بۇل اقپاراتتىق جۇيەنىڭ جۇمىس ساپاسىن جاقسارتۋعا دا ءتيىمدى كورىنەدى.
بايقايمىن, ەكرانداعى حابارلامالاردىڭ سانى ساناۋلى سەكۋندتار سايىن وزگەرىپ وتىرادى. تاڭەرتەڭگى ساعات 9.00-دەن ساعات 11.06 مينۋتقا دەيىن ءتورت ديسپەتچەر 108 قوڭىراۋ قابىلداپ ۇلگەرىپتى. بۇل ديسپەتچەر ءبولىمىنىڭ سايابىر تاپقان كەزى سانالادى. ايتپەسە, بىرەر ساعاتتىڭ ىشىندە مىڭداعان حابارلاما قابىلدايتىن كەزدەر بولادى ەكەن.
– اسىرەسە, جىلۋ بەرۋ ماۋسىمى باستالعان العاشقى ساتتە تەلەفون دامىل تاپپايدى, – دەيدى ديسپەتچەرلەردىڭ جەتەكشىسى سامال قوسماعامبەتوۆا. – بۇل ماۋسىمنان دا وتتىك. ەندى الدا كوكتەمگى سۋ تاسقىنى كەزەڭى كەلە جاتىر. وسى مەزگىلدە ءبىر مۇرنىمىزدان شانشىلامىز.
– جۇمىستارىڭىز قانداي؟ بىلاي قاراساڭىز, تەلەفونعا جاۋاپ بەرىپ قانا وتىرۋ ايتارلىقتاي اۋىر شارۋا ەمەس سەكىلدى…
– ارينە, سىزگە سولاي كورىنۋى مۇمكىن. ايتپەسە, حالىقپەن جۇمىس ىستەۋ وڭاي ەمەس. ول ءۇشىن جۇيكەڭ تەمىردەي بولۋ قاجەت. كەيدە ءماسەلەنىڭ ءمانىسىن ءتۇسىندىرەيىن دەسەڭ, ورەكپىپ, دەس بەرمەي كەتەدى. ءىستىڭ بايىبىنا بارماي جاتىپ, داۋىس كوتەرىپ, دورەكى سوزدەرىمەن ءدوڭايبات كورسەتەتىندەر بار. ولار ۇرىستى ەكەن دەپ ءبىز ايعايلامايمىز عوي. جۇرەگىمىزگە قانشا اۋىر تيسە دە, جۇمىسىمىز سونداي بولعاندىقتان ءۇنسىز كونىپ وتىرا بەرەمىز. ءتىپتى ءبىزدى اۋىزبەن جۇمىستان شىعارىپ تا تاستاپ جاتادى كۇندە, – دەپ كۇلدى سامال. سويتكەنشە بولعان جوق, ونىڭ الدىنداعى تەلەفون شىر ەتە ءتۇستى. ار جاقتاعى داۋىس:
– مىنا ادام جۇرەتىن جەردەگى قاردى نەگە تازالامايسىزدار؟
– اتى-ءجونىڭىزدى, بايلانىس تەلەفوندارىڭىزدى ايتىڭىزشى؟
– جۇكەنوۆا – فاميليام. جەتىسۋ كوشەسى, 10.
– جاقسى, حابارلاماڭىز قابىلداندى. قازىر ءتيىستى جەرگە جەتكىزەمىز ءسوزىڭىزدى.
سامال بىردەن سارىارقا اۋدانى اكىمدىگىنىڭ اباتتاندىرۋ ماسەلەسىمەن اينالىساتىن بولىمىنە حابارلاسىپ, ءمان-جايدى ەسكەرتتى. ديسپەتچەردىڭ ايتۋىنشا, ادامدار كەيدە ءوز اۋلالارىنداعى قاردى سىرتقا شىعارىپ تاستاۋعا ەرىنەدى. «ءبىر كوشەنىڭ تۇرعىندارى ۇزدىك-سوزدىق جۇرمەي, ءبىر ۋاقىتتا قارىن تازالاپ تاستاسا عوي. وندا كوممۋنالدىق قىزمەتتەر ءبىر ءۇيدىڭ قارىن كۇرەۋ ءۇشىن الدىندا تازالاعان كوشەنى قايتادان تازالاپ جۇرمەس ەدى…». سامالدىڭ ءسوزىن تەلەفون داۋسى ءبولدى. تۇتقانىڭ ار جاعىنداعى كىشكەنە بالانىڭ داۋىسى:
– تۇستەن كەيىن ساباق بولا ما؟
– ارينە, بولادى. كۇن جىلى عوي. تاڭەرتەڭ وقيتىن بالالار دا باردى. سامال قانشا جىلى سويلەسە دە الگى بالاعا ساباققا باراتىنى ۇناماي قالدى عوي دەيمىن:
– جارايد-د وندا, – دەدى كوڭىلسىز ۇنمەن. تومسىرايا قالعانى داۋسىنان ءبىلىنىپ-اق تۇر. ديسپەتچەرلەر ايتادى: «وسى ساباقتىڭ بولاتىن-بولمايتىنى جونىندە تاڭ اتپاي ساعات 5-تەن باستاپ حابارلاساتىندارى بار. ال بىزگە بۇل جونىندەگى اقپارات تاڭعى ساعات 6-دان كەيىن كەلىپ تۇسەدى». تاعى تەلەفون شىرىلدادى:
– اۋ, حالايىق, ءبىز گازسىز وتىرمىز…
– قايدان حابارلاسىپ تۇرسىز؟
– تاۋەلسىزدىك داڭعىلى, 24-ۇيدەن.
– جاقسى, شاعىمىڭىز قابىلداندى. بىزدەن جاۋاپ كۇتىڭىز. ديسپەتچەر تۇتقانى قويماي تۇرىپ, بىردەن گاز قىزمەتى «104-كە» تەلەفون سوعىپ, حابارلامانى جەتكىزدى. سوندا دەيمىن-اۋ, جۇرتشىلىق نەگە سول گاز قىزمەتىنە وزدەرى حابارلاسا سالمايدى؟ ءبىزدىڭشە, قالاداعى كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق كاسىپورىنداردىڭ بارلىعىندا حالىقتىڭ ارىز-شاعىمىن قابىلدايتىن بولىمدەر, تەلەفوندار بار. سوعان قاراماستان, جۇرتشىلىق «051 قىزمەتىنە» حابارلاسۋعا قۇمار. مىسالى, «قۇدىقتاردان سۋ اتقىلاپ جاتىر», «جارىقسىز وتىرمىز» دەگەن ساۋالدارمەن تىكەلەي اينالىساتىن مەكەمەلەر بار ەمەس پە؟ الدە كوپ ساندى قيىنسىنىپ, تەگىن ءۇش ساندى تەرە سالعاندى ءجون كورە مە ەكەن؟!
… ءبىرىن قويسا, ەكىنشىسى شىرىلداپ جاتقان تەلەفوندارمەن جارىسىپ, ءبىز دە ءوز سۇراعىمىزدى قويىپ ءۇلگەرىپ جاتىرمىز.
سامالدىڭ وسى قىزمەتكە كەلگەنىنە توعىز ايداي بولىپتى.
– قىزمەتكە كىرىسكەن العاشقى كۇندەرى جۇمىستان تىس ۋاقىتتا دا تەلەفون داۋىسى قۇلاعىمنان كەتپەي, دىڭىلداپ ءجۇردى. كەيىن ۇيرەنىپ كەتتىم.
– بايقايمىن, تەلەفون شالۋشىلار تىم كوپ ەكەن. كەيبىرەۋلەر ەرىگىپ تە وتىرىپ حابارلاسا بەرەتىن شىعار؟
– وندايلار بار ەندى. ءتىپتى ۇزاق-سونار اڭگىمە ايتىپ, تەلەفون جەلىسىنە «ءمىنىپ» الاتىندار دا بار.
– ونداي كەزدە نە ىستەيسىڭدەر؟
– ولارعا وزىنەن باسقا دا حابارلاسۋشىلار بار ەكەنىن سىپايى تۇردە تۇسىندىرۋگە تىرىسامىز.
– جالعان اقپارلار كەلىپ تۇسەتىن كەزدەر بولا ما؟
– بىردە ماعان بىرەۋ حابارلاسىپ, «بومبا» دەدى دە تۇتقانى قويا سالدى. باسقا ەشتەڭە دەگەن جوق. قورقىپ كەتتىم. ءبىر اۋىز ءسوزدىڭ ءوزى قانشاما ادامدى دۇرلىكتىرگەنىن كورسەڭىز عوي. ابىروي بولعاندا, الگى اقپار جالعان بولىپ شىقتى.
«051 قىزمەتىنە» حالىقتىڭ حابارلاسپايتىن ماسەلەسى جوق ەكەن: «جارىق ءسونىپ قالدى», «قوقىس نەگە تازارتىلمايدى؟», «قۇدىقتان سۋ كەتىپ جاتىر…», «ماشينام ومبى قارعا تۇرىپ قالدى…», «ءۇيىمنىڭ توبەسىنەن سۋ اعىپ تۇر…», «ءپاتەرىمدەگى كارىز قۇبىرى بىتەلىپ قالدى..», «ءۇيىم سالقىن, جىلۋ از بەرىلىپ تۇر…» , «كوشەنىڭ جارىعى جانباي تۇر…»,«ليفتىدە قامالىپ قالدىق…», «ەسىگىم قۇلىپتالىپ قالدى. اشا الماي جاتىرمىن…». ول ول ما, «قاڭعىباس يتتەر ءجۇر, نەگە اتپايسىزدار؟..», «جەدەل ءجاردەمگە حابارلاسا الماي جاتىرمىن… قوسىپ جىبەرىڭىز», «ايالدامادا تۇرعانىما ءبىرسىپىرا ۋاقىت. نەگە اۆتوبۋس كەلمەي جاتىر؟…», «ايالدامانىڭ تۇسى نەگە تايعاق, قۇلاپ قالا جازدادىم…». قىل اياعى, جول پوليتسياسى اۋا رايىنا بايلانىستى قالانىڭ سىرتىنا شىعاتىن جولدى جاۋىپ تاستاسا دا «051 قىزمەتى» ونىڭ قاشان اشىلاتىنىن ايتۋى كەرەك.
ديسپەتچەرلەر دامىلسىز كەلىپ جاتقان سۇراقتاردىڭ ەشقايسىسىن جاۋاپسىز قالدىرعان جوق. دەرەۋ ءتيىستى مەكەمەلەردى حاباردار ەتىپ جاتىر. كەم-كەتىكتىڭ سەبەپ-سالدارىن انىقتاپ العاننان كەيىن قايتادان الگى شاعىم ءتۇسىرگەن ازاماتتارمەن تىلدەسىپ, ماسەلەنىڭ سەبەپ-سالدارىن تۇسىندىرەدى.
قالانىڭ جارىق, جەلىلەرى مەن سۋ قۇبىرلارىندا ءالسىن-ءالسىن جوسپارلى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ تۇراتىنى بەلگىلى. مۇنداي اقپارات جۇرتشىلىققا الدىن الا حابارلانادى. «051 قىزمەتىنە» دە اقپارات ءبىر كۇن بۇرىن كەلىپ تۇسەدى. وسى جوندەۋ جۇمىستارى كەزىندە جارىق نەمەسە سۋ بەرۋ ۋاقىتشا توقتاتىلاتىنى تۇسىنىكتى. وسى از مەزەتكە شىداماي, «051 قىزمەتىنە» الدەنەشە رەت تەلەفون سوعىپ ۇلگەرەتىندەر بار ەكەن.
«حالىق ءالى كۇنگە دەيىن «051 قىزمەتىن» اپاتتىق جاعدايدى رەتكە كەلتىرەتىن مەكەمە دەپ تۇسىنەدى, – دەيدى ديسپەتچەرلەر. – «نەعىپ وتىرسىزدار, سىزدەر ءالى جوندەۋگە شىقپاعانسىزدار ما؟ وقيعا ورنىنا قاشان باراسىزدار؟» دەپ ءبىزدى جەردەن الىپ جەرگە سالاتىندار بار. شىنتۋايتىندا, ءبىز اپاتتى ءجوندەمەيمىز, سول تۋرالى اقپاراتتى ءتيىستى ورىنعا جەتكىزەمىز», –دەيدى وسى قىزمەتتە جۇرگەنىنە التى جىل بولعان ديسپەتچەر گۇلنار اسقاربەكوۆا.
ءبىز بارعان كۇنى ءبىر تاۋلىك ىشىندە 502 حابارلاما كەلىپ ءتۇستى. ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى شەشىلىپ, تەك 144-ءى كەلەسى اۋىسىمنىڭ باقىلاۋىنا قالدىرىلدى.
ال بيىلعى جىلدىڭ قاڭتار ايىندا «051 قىزمەتىنە» كوممۋنالدىق-تۇرمىستىق سيپاتتاعى – 1 788, ال اقپاراتتىق-انىقتامالىق باعىتىنداعى 19 029 ساۋال كەلىپ تۇسكەن.
ەشقانداي سۇراق ەسكەرۋسىز قالمايدى
ديسپەتچەرلىك-كەزەكشىلىك ءبولىمگە كەلىپ تۇسەتىن سۇراقتاردىڭ ءبىرسىپىراسى شەشىمىن تاپقانشا, باقىلاۋعا الىناتىنىن جوعارىدا ايتىپ وتتىك. وسى ماسەلەلەرمەن تەرەڭدەپ اينالىسىپ, تۇبىنە جەتكىزەتىن – «051 قىزمەتىنىڭ» اقپاراتتىق-تالداۋ ءبولىمى.
وسىندا ءبولىم مەڭگەرۋشىسى نيازبەك حامزيننەن باسقا ءتورت ساراپشى مامان جۇمىس ىستەيدى. بارلىعى جاستار. ارقايسىسىنىڭ وزىنە جۇكتەلگەن ءمىندەتى بار. ارايلىم دەگەن قىزمەتكەر جىلۋ ءماسەلەلەرىنە قاتىستى كەلىپ تۇسكەن ارىز-شاعىممەن اينالىسسا, قارلىعاش اشىق قالعان قۇدىقتار تۋرالى ساۋالداردى وڭدەۋگە دەن قويادى. ال مۇحتار – ليفت شارۋاشىلىعى ءجونىندەگى, ايگەرىم قوقىس, قار تازالاۋ جونىندەگى سۇراقتاردى ءتيىستى جەرگە جەتكىزىپ, شەشىلۋىن قاداعالايدى. ەڭ باستىسى, بىردە-ءبىر سۇراق ەسكەرۋسىز, اياقسىز قالمايدى.
– ءبىز كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق ماسەلەلەرىنە بايلانىستى كەلىپ ءتۇسكەن ساۋالداردىڭ بارلىعىن سۇزگىدەن وتكىزىپ, بىرنەشە ساناتقا بولەمىز. سودان كەيىن ارقايسىسىمىز وزىمىزگە تيەسىلى ماسەلەلەرگە جاۋاپ بەرەتىن مەكەمەلەرگە شىعىپ, ماسەلەنىڭ قالاي بولىپ جاتقانىن, قاشان شەشىلەتىنىن قاداعالايمىز, – دەيدى نيازبەك ۇكىمەتۇلى.
اقپاراتتىق-تالداۋ ءبولىمى كەلىپ تۇسكەن كۇللى سۇراقتاردى جىكتەپ-جىلىكتەپ, قاي كوشەگە, قانداي تۇرعىن ۇيگە, قاي سالاعا كوبىرەك كوڭىل اۋدارۋ كەرەكتىگىنە مونيتورينگ جاساپ, اۋدان اكىمدىكتەرىنە اقپارات بەرىپ وتىرادى. ولار وزدەرى جاساعان تۇجىرىمدارىمەن قوسىپ, ءتيىستى شارالاردى جاسايدى.
جۇمىستارىن ۇنەمى جەتىلدىرىپ وتىرۋدى ءجون كورەتىن ماماندار قانداي جاعدايدا دا شالت قيمىلداپ, ءتيىستى مەكەمەلەرگە جەدەل اقپارات بەرۋگە ارقاشان دايىن وتىرادى.
قىمبات توقتامۇرات
