بۇگىنگى تاڭدا ەكولوگتار مەن ەكولوگيالىق بىرلەستىكتەر مۇشەلەرىنىڭ عانا ەمەس, سونىمەن قاتار تابيعاتتى جان-تانىمەن جاقسى كورەتىن, تۋعان جەرىنىڭ تازا اۋاسى مەن كوك شالعىنىن قادىرلەيتىن, قورشاعان ورتانى جاقسارتۋدىڭ قامىن ويلايتىن بارشا حالىقتىڭ ومىرىندەگى ەرەكشە وقيعانى اتاپ وتۋدەمىز.
مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جىل سايىنعى جولداۋىندا قورشاعان ورتانى قورعاۋدى قامتاماسىز ەتۋ جانە ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىكتى حالىقارالىق ستاندارتتارعا سايكەستەندىرۋ ماسەلەلەرىنە باسىمدىق بەرىلگەندىگى بارشاعا ءمالىم. اسىرەسە, الەۋمەتتىك سالانى جەتىلدىرۋدەگى بولاشاقتاعى نەگىزگى باعىتتاردىڭ ءبىرى – وسى قورشاعان ورتانى كۇتىپ, باپتاۋ, لاستاماۋ اسا ماڭىزدى ادامزاتتىق پارىز بولىپ قالا بەرمەك.
2007 جىلى حالىقارالىق اكتىلەرگە, جاڭا ستاندارتتارعا ساي ءبىزدىڭ ەكولوگيالىق زاڭنامانى ۇيلەستىرىپ, مەملەكەتتىك باقىلاۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان ەكولوگيالىق كودەكس قابىلدانعان ەدى. دۇنيەجۇزىلىك قورشاعان ورتانى قورعاۋ كۇنى – قورشاعان ورتانى قورعاۋ بويىنشا بۇۇ-نىڭ باعدارلاماسىنىڭ اياسىندا وتكىزىلەتىن, حالىقارالىق تابيعاتتى قورعاۋ اكتسياسى. جىل سايىن 5 ماۋسىم كۇنى الەمدىك بىرلەستىكتەر قورشاعان ورتانى قورعاۋ ماسەلەلەرىنە ەرەكشە كوڭىل اۋدارادى جانە جەر شارىنىڭ ءار تۇكپىرىندە – «جەردەگى ءومىر ءۇشىن» ۇرانىمەن جاپپاي ەكولوگيالىق ءىس-شارالار وتكىزىلەدى.
وسى تابيعاتتى ايالاۋ مەرەكەسى كەزىندە ەكولوگيالىق اكتسيالاردى, سەنبىلىكتەردى وتكىزۋ داستۇرگە اينالعان. ولاردىڭ دا ءوز الدىنا قويعان ماقساتى مەن مىندەتتەرى بولادى. مىسالى, ءوزىمىزدىڭ ەلوردا شەگىندە بىرقاتار تازالىق شارالارى جوسپارلانعان. ماسەلەن, ەسىل وزەنىنىڭ جانە وعان قۇياتىن ساعالاردىڭ جاعالاۋلارىن تۇرمىستىق جانە وندىرىستىك قال-دىقتاردان تازارتۋ, جاستاردىڭ جانە قالا تۇرعىندارىنىڭ ەكولوگيالىق ويلاۋ تانىمىن قالىپتاستىرۋ, تابيعاتتى ايالاۋدى ناسيحاتتاۋ.
اتاپ وتكەنىمدەي, بيىلعى جىلى دا 5 ماۋسىم كۇنى اقبۇلاق پەن سارىبۇلاق ارنالارىنىڭ ماڭىنداعى اۋماقتاردى سانيتارلىق تازارتۋ جانە اباتتاندىرۋ بويىنشا «تازا جاعالاۋ» ەكولوگيالىق اكتسيا-سى جۇرگىزىلەدى. ول تۋرالى اقپارات قۇرالدارىندا الدىن الا جاريالانىمدار, حابارلامالار جاسالدى.
قالامىزداعى ەڭ لاس اۋماقتىڭ ءبىرى – قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتار پوليگونى بولىپ تابىلادى. وسى پوليگوندى جانە «جاسىل بەلدەۋ» اتانعان قالا سىرتىنداعى ورمان جەلەكتەرى بار اۋماقتاردى قوقىس ۇيىندىلەرىنەن تازالاۋ ەكولوگيالىق اكتسياسىنا «ەكولوگيا» ماماندىعى بويىنشا وقيتىن ستۋدەنتتەر مەن كوممۋنالدىق قىزمەت جۇمىسشىلارىن جۇمىلدىرۋ كوزدەلىپ وتىر. وسى اكتسياعا تابيعي رەسۋرستار جانە تابيعات پايدالانۋدى رەتتەۋ باسقارماسى باستاعان, ەسىل ەكولوگيا دەپارتامەنتى, الماتى مەن سارىارقا اۋداندارىنىڭ اكىمدىكتەرى, ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ جانە س.سەيفۋللين اتىنداعى قازاق اگروتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرى اتسالىسادى.
مەرەكە كۇنى «استانا كوگالداندىرۋ» اق كومەگىمەن دۇنيەجۇزىلىك قورشاعان ورتانى قورعاۋ كۇنىنە وراي قالانىڭ بەلگىلەنگەن اۋداندارىندا اعاشتار وتىرعىزۋ جوسپارلانعان. سونىمەن قاتار, اعىمداعى جىلدىڭ 29 مامىرى مەن 2 ماۋسىمى ارالىعىندا «ءوندىرىستىڭ ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىگى. قورشاعان ورتانى قورعاۋ سالاسىنداعى يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالار» تاقىرىبىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەكولوگتارىنا ارنالعان وقىتۋ سەمينارى وتكىزىلدى. سەمينار بارىسىندا ەكولوگتاردى تولعاندىراتىن ماڭىزدى ماسەلەلەر تالقىلانىپ, قورشاعان ورتانى قورعاۋ سالاسىنداعى وزەكتى تاقىرىپتار كوتەرىلدى.
وسى سەميناردا «تۇراقتى دامۋ جانە ايماق ءومىرىنىڭ ەكولوگيالىق تازا, زاماناۋي ورتاسىن قالىپتاستىرۋ تاقىرىبىندا لەكتسيا وقىدىم. استانا قالاسىنىڭ قالدىقتاردى قايتا وڭدەۋ قالالىق كەشەنىن تانىستىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزدىم.
«قورشاعان ورتانى قورعاۋ سالاسىنداعى ەكولوگيالىق ساراپتاما جانە رۇقسات بەرۋ جۇيەلەرىنىڭ جاڭا جولدارى» تاقىرىبىندا اتالعان باسقارمانىڭ ەكولوگيالىق ساراپتاما جانە تابيعات پايدالانۋدى رەتتەۋ ءبولىمىنىڭ باس مامانى جۇلدىز ساسانوۆا لەكتسيا وقىپ, ەكولوگيالىق كودەكسكە ەنگىزىلگەن وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلارعا بايلانىستى تالقىلاۋ جۇرگىزدى.
وسى سەميناردىڭ ەرەكشە قوناعى فولكمار اسسمانن «قورشاعان ورتانى (توپىراق, سۋ, اۋا) لاس-تاۋ كومپونەنتتەرىنىڭ دەڭگەيىن باعالاۋ ادىستەرى» جانە «لاستانعان توپىراقتى تازارتۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ يننوۆاتسيالىق تەحنولوگييالارى» تاقىرىپتارىندا قىزىقتى لەكتسيالارىن وقىدى.
تابيعاتتى ايالاۋ – ادامزاتتىڭ باستى پارىزى. تابيعاتتىڭ تازالىعى تەك مەرەكەلەرمەن ولشەنبەسە كەرەك-ءتى. اسىرەسە, ەگەر ول ءار ادامنىڭ ءوزىنىڭ تۋعان قالاسى, ونىڭ كوشەلەرى مەن ساياباقتارىن لاستاماعانى دۇرىس. ولارعا ۇقىپتى قاراۋ, تازا ۇستاۋ ءار ادامنىڭ وزىنەن باستالۋى شارت. وسىنى ەشقاشان ۇمىتپاعان ءجون.
مۇرات ىرگەباەۆ,
استانا قالاسىنىڭ تابيعي رەسۋرستار جانە تابيعات پايدالانۋدى رەتتەۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى,
ەكونوميكا عىلىمىنىڭ كانديداتى
