الاقاي, جاز!!! ءيا, دەمالىس باستالا سالىسىمەن بالالار وزدەرىن توعىز ايلىق تۇساۋدان بوساپ, ەركىندىككە شىققانداي سەزىنەتىنى راس. الايدا, ءار اتا-انا بالاسىن ساف اۋامەن تىنىستار تابيعاتى تاماشا دەمالىسپەن قامتاماسىز ەتە بەرمەيتىنى بەلگىلى. كوبى جۇمىستا. جاسىراتىنى جوق, كەيبىر شاماسى كەلمەگەن وتباسىنىڭ بالاسى ءۇش اي بويى قاپاس ۇيدە قامالىپ, ەكى اتكەنشەك ارەڭ سياتىن اياداي اۋلادان ۇزاپ كەتە المايدى.
وسىندايدا, بالانى تىنىقتىرىپ, شىنىقتىرىپ, جان-جاقتى دامىتاتىن لاگەرگە جىبەرۋ اسا وزەكتى ماسەلەگە اينالادى. ەلوردا ماڭايىندا استانا قالاسى ءبىلىم باسقارماسىنا قاراستى ءۇش لاگەر بار. ولار – «باتىر», «بوروۆيچوك» جانە «ارمان» اتتى لاگەرلەر. «بوروۆيچوك» تەك جەتىم بالالارعا ارنالعان. «باتىر» شاتىرلى لاگەرى دە اراسىندا كوپبالالى جانە وتباسى جاعدايى ناشار جانۇيالاردىڭ بالالارىن قامتۋعا باعىتتالعان. ال, كۇنى كەشە سالتاناتتى اشىلۋىنا قاتىسۋدىڭ ءساتى تۇسكەن «ارمان» لاگەرى ءبىر جازدا بەس اۋىسىممەن ۇزدىكسىز جۇمىس ىستەيدى ەكەن. مۇندا شامامەن ءبىر جازدا 1800-2000 بالا دەمالىسىن وتكىزە الادى. ءبىر ماۋسىمدا 5 اۋىسىم, ونىڭ 1,4,5 اۋىسىمى تەگىن. تەك 2-3 اۋىسىم اقىلى. قالالىق باسقارمانىڭ كومەگىمەن 900-گە جۋىق بالا بيۋدجەتتەن قارجىلاندىرىلادى. بۇل دا جەرگىلىكتى باسقارمانىڭ كوپبالالى جانە جاعدايى ناشار وتباسىلار ءۇشىن جاساپ وتىرعان قامقورلىعى. قولجەتىمدى لاگەرگە باسقا وقۋشىلار 22 مىڭ تەڭگە تولەپ, ءوز مەكتەپتەرىنەن جازىلىپ كەلۋىنە جول اشىق. لاگەردىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باستىعى ءاسيما بيمەندينا باستاعان بارلىق مەكتەپ ديرەكتورلارى جينالدى. ماۋسىم ايى بالالار مەرەكەسىمەن باستالاتىنىن بارلىقتارىڭىز دا بىلەسىزدەر. سول مەرەكەدەن باستاۋ العان جاقسى كوڭىل-كۇي, مىنەكەي, بالالاردىڭ جايلى, اسەرلى دەمالىسىنا جالعاسۋدا. جاقسىلاپ تىنىعىپ, جازعى دەمالىستارىڭدى كوڭىلدى وتكىزۋلەرىڭە تىلەكتەسپىز! ول ءۇشىن لاگەر باسشىلىعى مۇندا بارلىق جاعدايدى جاساپ, بالالارعا قۇشاعىن كەڭ جايىپ وتىر»,– دەدى باسقارما باستىعى ءسوز كەزەگىندە.
وسىنشاما قوناقتاردىڭ الدىندا 8 توپقا ەكشەلگەن العاشقى اۋىسىمداعى 2-10-سىنىپتار ارالىعىنداعى وقۋشىلار ءان سالىپ, بي بيلەپ, ءوز ونەرلەرىن ورتاعا سالدى. اعا تالىمگەر الدىندا توپ باسشىلارى راپورت تاپسىرىپ, وزدەرىنىڭ ۇرانى مەن ۇستانىمىن قاداپ ايتتى. اسىرەسە, ەڭ كىشكەنتاي توپتىڭ باسشىسى 4-سىنىپقا وتكەن نۇرسۇلتان مولداباەۆتىڭ باسقارۋىمەن ايتىلعان ۇران ۇتىمدى شىقتى.
ءبىر قىزىعى, لاگەردىڭ تاربيەلەۋ, قاداعالاۋ جۇمىستارى ءار اۋىسىم كەزىندە ءار مەكتەپكە جۇكتەلەدى ەكەن. العاشقى اۋىسىمدى ەلوردانىڭ ماقتاۋلى ءبىلىم ۇيالارىنىڭ ءبىرى №64 مەكتەپ ۇجىمى قابىلداپ الىپتى. ءبىرىنشى اۋىسىمداعى 320 وقۋشىنىڭ دەمالىسى قىزىقتى ءارى ماعىنالى وتۋىنە وسى مەكتەپتىڭ پەداگوگيكالىق قۇرامى جاۋاپتى. كۇنگە كۇيىپ, دالانىڭ حوش يىسىمەن كەۋدەسىن كەرە دەم العان بالا بىتكەن لاگەرگە كەلگەنىنە اسا قۋانىشتى. لاگەر باسشىسى بەيسەنباي كاتيەۆتىڭ ايتۋىنشا, بۇل مەكەمە تەك جازدا ەمەس, ءتىپتى قىستا دا وقۋشىلاردىڭ دەمالىسىن قامتاماسىز ەتۋگە دە باعىتتالعان. قىستا مۇندا تابيعاتتىڭ قاھارلى قاس-قاباعىنا قاراماستان, شاڭعى تەۋىپ, اتقا ءمىنىپ, لايىقتى دەمالۋعا ابدەن بولادى ەكەن. «كەڭەس وكىمەتىنەن كەيىن قاراۋسىز قالعان جەر ەدى. قالا باسشىلارىنىڭ قۇنتتاۋىمەن وسى ارانى 2003 جىلدان بەرى ءوز كۇشىمىزبەن جوندەپ, قالىپقا كەلتىرىپ, نەشە جىلدان بەرى شامامىز جەتكەنشە بالالاردىڭ دەمالۋىنا مۇمكىندىگىنشە دۇرىس جاعداي جاساۋعا تىرىسىپ كەلەمىز»,– دەپ اعىنان جارىلدى لاگەر باسشىسى.
بەس ۋاقىت تويىمدى تاماق بەرىپ, جايلى توسەكتە جاتقىزىپ قانا قويماي, بالانىڭ رۋحاني, ءارى فيزيولوگيالىق دەمالۋىن قاتتى قاداعالايتىن لاگەردىڭ ىشكى ءتارتىبى كوڭىل كونشىتەرلىك. مۇندا جاس ەرەكشەلىگىنە قاراي سان الۋان ويىندار ۇيرەتىپ, حورمەن ايتاتىن پاتريوتتىق اندەر جاتتاتىپ, يكەمدىلەرىن بيگە دە ۇيرەتەدى ەكەن. مۇنىڭ بارلىعىنا سالتاناتتى جيىن كەزىندە ساپ تۇزەگەن لاگەر تابالدىرىعىن ەكى كۇن بۇرىن عانا اتتاعان دەمالۋشىلاردىڭ قيمىل-ارەكەتىنەن بايقادىق. №64 مەكتەپتىڭ ۇستازى اينۇر دوسكەلدينا العاشقى ماۋسىمدا وسى لاگەرگە تاربيەشى بولىپ كەلىپتى. «مۇندا كەلگەنىمە قۋانىشتىمىن. وتە كوڭىلدى. بالالار ءار مەكتەپتەن جينالعان سوڭ ولارعا دا ءبارى قىزىق. بالا بولعان سوڭ ولارعا تانىسۋ, دوستاسۋ سونداي جەڭىل. مەن بالاقايلاردىڭ ۋاقتىلى جاتىپ, مەرزىمىندە تاماقتانىپ, تازا ءجۇرىپ-تۇرۋىنا جاۋاپتىمىن», – دەيدى بىزبەن اڭگىمەسىندە ەڭ كىشكەنتاي توپتىڭ تاربيەشىسى.
«لاگەر – بۇل تەك كۇن مەن تازا اۋا عانا ەمەس, ول ءوزىنىڭ ەرەكشە قىزىعىمەن دە تارتىمدى بولۋى كەرەك. ول قىزىق, ارينە, توپتاعى كوڭىل-كۇي», -دەدى قوشتاسارىندا ءاسيما تەمكەقىزى. ءيا, بالالىقتىڭ بالداۋرەنى وسىنداي تابيعاتى كوك شالعىن, وڭ جاعى ورمان, سول جاعى تۇنىق كول بولسا, قالاي جاقسى بولماسقا! باسقارما باستىعى ايتقان ءبىر جەتىسپەۋشىلىك, ول باسسەين ەكەن. جۋىردا ونى دا قولعا الىپ, دەمالۋعا كەلگەن وقۋشىلارعا سۋعا ءتۇسۋدى جولعا قويۋ قاجەتتىلىگىنە باسا نازار اۋداردى.
