انالارىمىزدىڭ ءىزىن باسقان جەڭگەلەرىمىز بويىنا بالا بىتكەنىن دابىرا ەتپەۋشى ەدى. التىن قۇرساق اينالايىندارىمىز ايى-كۇنى جاقىنداعاندا ءتىپتى كوركەم بولىپ كەتەتىن. كۇننەن كۇنگە تولعان ايداي تولىقسىپ, ماما قازداي بالپاڭداپ جۇرگەنىنىڭ ءوزى سۇيكىمدى. جۇزدەرىنەن جىلىلىق توگىلىپ, جولىندا كەزدەسكەن جاننىڭ قاباعىن جادىراتىپ سالا بەرۋشى ەدى. سول قالپىنان اينىماي, ارتىنشا اراعا ەكى جىل سالىپ, ۇلى مەن قىزىن قاتارىنان دۇنيەگە اكەلىپ جاتۋشى ەدى.
جۇكتىلىك – جاۋاپتى كەزەڭ
وسى كۇنى تاڭ قالامىن. جاس كەلىننىڭ اياعى اۋىرلاسا, ءبىر ۋايىم باستالاتىن سياقتى. اۋلەتتىڭ ءبىر بالاسىن ەمەس, وزگە پلانەتانىڭ بەلگىسىز ءبىر جاراتىلىسىن كۇتكەندەي توعىزايلىق ابىگەرلىك باستالادى دا كەتەدى. جاس كەلىن ادەتتەگى تىرلىگىنەن قالىپ, ەكى اياعىن كوككە قويىپ, قيمىلسىز جاتۋعا بەيىم. ايما-اي ىزىنە كۇيەۋىن سالپاقتاتىپ, نە ەنەسىن ەرتىپ ەمحانادا جۇرەدى. وسىلايشا, بولاشاق انانىڭ جۇكتىلىكتى تابيعي جاعداي رەتىندە قابىلداي الماعان ايانىشتى ءحالى ويلاندىرادى. كىم بىلەدى, دۇنيەگە كەلەر ءسابي انا قۇرساعىندا جاتىپ-اق دارمەنسىزدىكتى, مىنا تىرلىككە بەيىمسىزدىكتى بويىنا جيناپ جاتقان بولار. پەرىشتە-ءسابيدىڭ تار جەردەن جارىق دۇنيەگە تالپىنىپ شىعاتىن جولىن «كەسەرەۆامەن» كەسىپ, قاۋقارسىز ەتىپ جاتىرمىز با, ونى دا كىم ويلاپتى؟! تابيعي سۇرىپتالۋ بولماعان سوڭ, جىلدان جىلعا قازاقتىڭ بالاسىنىڭ جاراتىلىسىنىڭ ءبىر قاسيەتى كەمىپ بارا جاتىر-اۋ دەپ ويعا قالامىن.
ايەل ءومىرىنىڭ ءبىر كەزەڭى – جۇكتىلىك تابيعي قۇبىلىس. بۇل – ايەلگە انا باقىتىن, شاڭىراققا ءسابي سىيلايتىن قايتالانباس ءسات. قوعام وزگەردى مە, ادام ساناسى وزگەردى مە, ونى ايتا المايمىن. بىراق, بۇل جاعدايعا ايەلدەردىڭ كوزقاراستارى دا ارقيلى. كەيبىرەۋلەرى ءوز جايىنا شەكتەن تىس ءمان بەرىپ: «ماعان مىناۋ جاقپايدى, مىناۋ بولمايدى» دەپ ءتۇرلى تىيىمداردى ويلاپ تابادى. كەرىسىنشە, ەندى بىرەۋلەرى ءتىپتى, دەنساۋلىعىنا زيانى كەلسە دە, الاڭسىز جۇرە بەرەدى. بۇل تابيعي قۇبىلىس رەتىندە جۇكتىلىك ايەلدىڭ قالىپتى ومىرىنە ەشقانداي كەدەرگى كەلتىرمەۋى كەرەك. (ەگەر دارىگەر بولاشاق انا دەنساۋلىعىنىڭ اقاۋلىعىنا قاراي ۇسىنىس بەرمەسە). دەگەنمەن, قالىپتى, تابيعي جاعدايدى كۇردەلىلەندىرۋگە كوپ ءمان بەرىلىپ كەلە جاتقانىن ايتۋ كەرەك سياقتى.
ال جاستارىمىزدىڭ جۇكتىلىككە دايىندىقسىز, سالعىرت قاراۋى, بۇل جايدان كەيدە مۇلدەم بەيحابار بولۋى جاۋاپكەرشىلىكتىڭ كەمدىگى دەر ەدىم. ءسابيدى ۋاقىتشا ارقالاتىپ جىبەرگەن جۇك سياقتى قارايتىندارى دا بار. سايىپ كەلگەندە, تۇڭعىشىن تۋاتىندار – 20-25 جاس ارالىعىنداعى جاس كەلىنشەكتەر. كوزى اشىق, ءبىر وقۋدى بىتىرگەن, تىم قۇرىعاندا ينتەرنەتتەن حابارى بار جاندار.
ولاردىڭ قالىپتى جاعدايدى قابىلداي الماۋىنىڭ تاعى ءبىر سەبەبى – وزگەنى كوپ تىڭداۋىندا دا جاتىر. ءوزىنىڭ پىكىرى بەكىپ, تولىق مالىمەت بولماعاننان كەيىن وزگەلەردى كوپ تىڭداپ كەتەدى. بوتەننىڭ تاجىريبەسىن وزىنە قابىلداپ الادى. اتا-انالارىنىڭ شەكسىز قامقورلىعى, ورىنسىز وبەكتەگەنى دە بولاشاق انانى ويعا سالادى. سودان ءوزىن قاۋقارسىز اۋرۋ سەزىنىپ, اۋىرلانا باستايدى. وسىنىڭ ءبارىن جولعا قويۋ كەرەك.
ءبىر قىزىعى, دارىگەردىڭ ايتقان نۇسقاۋىمەن ەمەس, تاجىريبەسى بار جاسى ۇلكەن ابىسىندارىن تىڭداۋعا قۇلىقتى كەلەدى. بۇل جەردە تاعى ايتپاعىم, وسى جايتقا ايەلدىڭ مۇلدەم سانالى كەلمەۋى, جۇكتىلىكتىڭ نە ەكەنىن تولىق تۇسىنبەۋى – العاشقى اقپاراتتى بوتەننەن ەمەس, مامان-دارىگەردەن الىپ كوڭىلگە توقۋىنا كەدەرگى كەلتىرەدى.
تولعاق – ۇمىتشاق اۋرۋ
ايەلدەردىڭ بوسانار الدىندا ۇرەيى باسىم بولادى. ادەتتە, ايى-كۇنى جاقىنداعان سايىن اينالاسىنداعىلار وزدەرىنىڭ باسىنان وتكەنىن ايتىپ ۇركىتە باستايدى. ونى اياعى اۋىرلاپ وتىرعان جان وزىنە جاقىن قابىلدايدى. توعىز اي توعىز كۇن دەگەندە باۋىر ەتى بالاسى جارىق دۇنيە ەسىگىن اشاتىنىن سەزىنىپ, سونداي ساتىنە ىشتەي دايىندىعى بەرىك, بوپەسىن امان-ەسەن دۇنيەگە الىپ كەلەم دەگەن انا تولعاقتان قورىقپاس ەدى.
تاعى ءبىر قىنجىلتاتىن جايت بار. تىركەۋدە تۇرعان ەمحانادا بوسانۋعا دايارلىق مەكتەبى جۇمىس ىستەيدى. ونىڭ التى-جەتى ساباعىندا بالانىڭ ءاربىر مۇشەسى – كوزى, قۇلاعى, اياعى مەن تىرناعىنا دەيىن قاي كەزەڭدە قالاي داميدى, تولىق دامۋى ءۇشىن نە جەپ, نە قويۋى كەرەك دەگەن سۇراقتاردىڭ جاۋابىن تۇسىندىرەدى. بوسانۋعا قاتىستى جاتتىعۋلار, ودان كەيىنگى كەزەڭدەگى كەڭەستەردى وسى جەردەن الۋعا بولادى. ساباق ۋاقىتىندا بارا قالساق, بار-جوعى ءبىر-ەكى ايەل وتىرادى. ال بوسانار ءساتتە, ءتىپتى قالاي تىنىس الۋدى بىلمەي كوزدەرى جاۋتەڭدەگەندەرگە ساباققا قاتىستىڭىز با دەپ سۇراساق, «بارۋعا قولىم تيمەدى» دەپ جاۋاپ بەرەدى.
شىلدەحانا, قالجا…
جالپى, اناعا جۇكتىلىك كەزەڭىنەن گورى, بوسانعاننان كەيىنگى كەزدەرىندە كوپ كومەك قاجەت. بىزدە قالاي؟ بالا تۋىلدى, تۋىستارى توپىرلاپ كەلىپ پەرزەنتحانادان شىعارىپ الادى. شىلدەحانا, قالجاسىن بەرىپ, توي تويلانادى. وسىمەن اعايىننىڭ قاتىسى اياقتالادى. قوناقتىڭ اياعىنان شارشاعان اناعا ءسابيىن ۇستاتىپ, قامقورلىق شەگى وسىمەن ءتامام. جاس انا ءۇشىن كۇردەلى كەز ەندى باستالىپ, كوبى بوسانۋدان كەيىنگى دەپرەسسياعا ءتۇسىپ كەتەدى. العاشقى ايلارىندا بىلىنبەسە دە, ءتۇن ۇيقىسى تورتكە بولىنگەن انا ۋاقىت وتە بالاسىمەن قوسىلىپ جىلايتىن بولادى. ايەل دەپرەسسياعا تۇسسە, ونىڭ سالدارى الىسقا كەتەدى. ونىڭ جامانى ايەل ەكىنشى بالاسىن كوتەرۋگە كوڭىلى سوقپايدى. ۇيقىسىز كۇندەردىڭ كولەڭكەسى كوڭىلىندە قالىپ قويىپ, كەلەسى بوپەسىن تۋدى كەيىنگە قالدىرىپ, اقىر اياعىندا ۋاقىتىن جىبەرىپ الادى. بۇرىندارى تولعاقتى ۇمىتشاق اۋرۋ دەسەك, قازىر ودان كادىمگىدەي ۇركەتىن كەسەلگە اينالىپ كەلەدى. بۇلاي جالعاسا بەرسە, جاستارىمىز بالا تۋدان قالاتىن سياقتى.
شۇعىلاجان ەسىمباەۆا,
استانا قالاسى
№2 پەريناتالدىق ورتالىق
باس دارىگەرىنىڭ ورىنباسارى
