مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ توراعالىعىمەن عىلىم جانە تەحنولوگيالار جونىندەگى ۇلتتىق كەڭەستىڭ وتىرىسى ءوتتى. پرەزيدەنت, ەڭ الدىمەن, جيىنعا قاتىسۋشىلاردى عىلىم كۇنىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتاپ, بۇل مەرەكە عۇلاما عالىم, زاڭعار تۇلعا قانىش ساتباەۆتىڭ تۋعان كۇنىمەن تۇسپا-تۇس كەلىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى.
«ءدال بۇگىن اكادەميك قانىش ساتباەۆتىڭ تۋعانىنا 125 جىل تولدى. ءبىز ۇلى ابايدى قازاق رۋحانياتىنىڭ تەمىرقازىعى, احمەت بايتۇرسىنۇلىن ۇلت ۇستازى دەيمىز. ال قانىش ساتباەۆتى قازىرگى قازاق عىلىمىنىڭ اتاسى دەۋگە بولادى. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر, قانىش يمانتايۇلى ساتباەۆ – حالقىمىزدىڭ ءبىرتۋار پەرزەنتى. ەلىمىز ءالى كۇنگە دەيىن ونىڭ عىلىمي جاڭالىقتارىنىڭ يگىلىگىن كورىپ وتىر. ايگىلى عالىمنىڭ مەرەيتويىن جوعارى دەڭگەيدە اتاپ ءوتۋ ماڭىزدى» دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.
پرەزيدەنت ەلىمىزدەگى سۋ تاسقىنىنا بايلانىستى قالىپتاسقان قازىرگى احۋالعا توقتالىپ, وسىنداي كەزدە بىلىكتى ماماندار مەن عالىمداردىڭ تاپشىلىعى ايقىن سەزىلىپ وتىرعانىنا نازار اۋداردى. سونداي-اق قازاقستاندا عىلىمعا جەتە ءمان بەرىلمەگەندىكتەن, ەلىمىزدىڭ بۇرىنعى عىلىمي الەۋەتى مەن ينفراقۇرىلىمىن جوعالتىپ العانىمىزدى, وسىنىڭ سالدارى ەندى كورىنىپ جاتقانىن ايتتى.
مەملەكەت باسشىسى وتاندىق عىلىمدى دامىتۋعا قاتىستى بىرقاتار وزەكتى ماسەلە كوتەرىپ, الداعى ۋاقىتتا اتقارىلۋعا ءتيىس مىندەتتەردى ايقىنداپ بەردى. قاسىم-جومارت توقاەۆ ەڭ اۋەلى عىلىمنىڭ الەۋەتىن تەحنوگەندىك جانە تابيعي اپاتتاردى بولجاۋ, كليماتتىڭ وزگەرۋىنە قارسى كۇرەسۋ ءۇشىن بارىنشا پايدالانۋ ماڭىزدى دەپ سانايدى. «اشىعىن ايتساق, توتەنشە جاعدايدىڭ الدىن الۋ ىسىندە ايتارلىقتاي ولقىلىقتار بار. بۇل – جىلدار بويى شەشىمىن تاپپاعان ماسەلەلەر. ەڭ الدىمەن – بىلىكتى مامانداردىڭ تاپشىلىعى. ءتيىستى عىلىمي قورىتىندى ساپالى جاسالمايدى. سوندىقتان, جۇمىس ءتاسىلىن تۇبەگەيلى وزگەرتۋ كەرەك. تارازداعى گيدرومەليوراتيۆتىك-قۇرىلىس ينستيتۋتىن قايتا قالپىنا كەلتىرۋ جونىندە شەشىم قابىلدادىق. وقۋ ورنىن ماتەريالدىق-تەحنيكالىق تۇرعىدان تولىق جابدىقتاۋ كەرەك. سەيسمولوگيا ينستيتۋتىنىڭ جاعدايى دا ءماز ەمەس. ۇكىمەتكە وسى ينستيتۋتتىڭ عىلىمي الەۋەتىن ارتتىرۋعا قاتىستى ناقتى ۇسىنىستار دايىنداۋدى تاپسىردىم. سونداي-اق سەيسمولوگيانى جانە سەيسميكالىق رەجيمدى باقىلاۋ قۇرالدارىن دامىتۋ بويىنشا پايدالى ۇسىنىستار ازىرلەنۋگە ءتيىس. مەنىڭ تاپسىرماممەن الماتى اۋماعىنا ارنايى سەيسمولوگيالىق زەرتتەۋ جۇرگىزىلەدى» دەدى مەملەكەت باسشىسى.
بۇدان بولەك, پرەزيدەنت ەنەرگەتيكالىق اپاتتى, ەپيدەميانى, قۋاڭشىلىقتى بولجاۋ جانە ونىڭ الدىن الۋ ماسەلەسىنىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتىپ, جاۋاپتى مينيسترلىكتەرگە ءتيىستى سالانى, ال اكىمدىكتەرگە ايماقتاردى دامىتۋ باعدارلامالارىن قايتا قاراۋ مىندەتىن جۇكتەدى.
قاسىم-جومارت توقاەۆ جاساندى ينتەللەكتىنى قولدانۋ الەۋەتىنە ەرەكشە توقتالدى. قازىر ۇكىمەت جاساندى ينتەللەكتىنى دامىتۋ ستراتەگياسىن جانە تسيفرلىق كودەكستى ازىرلەپ جاتىر. سونىمەن قاتار پرەزيدەنت ۋنيۆەرسيتەتتەردەگى كادر تاپشىلىعى, عىلىمي جۇمىستاردىڭ ساپاسىزدىعى, ءوندىرىس ورىندارىمەن تۇراقتى بايلانىستىڭ جولعا قويىلماعانى جانە باسقا دا تۇيتكىلدەردى ءتىزىپ, ۇكىمەتكە جاعدايدى تۇزەۋ ءۇشىن ارنايى باعدارلاما ازىرلەۋدى تاپسىردى.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ پىكىرىنشە, تاعى ءبىر ماڭىزدى ماسەلە – ەلىمىزدەگى جوعارى وقۋ ورىندارى اراسىندا وڭىرلىك تەڭسىزدىك. مىقتى ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ كوبى استانا مەن الماتىدا ورنالاسقان. بۇل ىشكى كوشى-قون جۇيەسىنىڭ بۇزىلۋىنا جانە وڭىرلەردەگى كادر تاپشىلىعىنا اكەپ سوقتىرادى. وسىعان بايلانىستى قاسىم-جومارت توقاەۆ عىلىم مەن جوعارى ءبىلىمنىڭ ءبىرتۇتاس دامۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن بۇعان دەيىن 15 وڭىرلىك جانە 5 پەداگوگيكالىق جوعارى وقۋ ورنىنىڭ بازاسىندا اكادەميالىق باسىمدىق ورتالىقتارىن قۇرۋدى تاپسىرعانىن ەسكە سالدى. بۇل رەتتە ۇكىمەت جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ زەرتتەۋشىلىك باعىتىن دامىتۋ ءۇشىن پارمەندى مەحانيزمدەر ازىرلەۋى قاجەت.
پرەزيدەنت عىلىمنىڭ كادرلىق الەۋەتىن كۇشەيتۋ تۋرالى ءسوز قوزعاي وتىرىپ, جاس عالىمداردى جان-جاقتى قولداۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا ەرەكشە توقتالدى. «گرانت ارقىلى جۇزەگە اسىرىلاتىن جوبالاردىڭ ۇشتەن ءبىرى جاس عالىمدارعا تيەسىلى. ارينە, مۇنداي جوبالاردىڭ سانىنان گورى, ساپاسى ماڭىزدى. جىل سايىن جاس عالىمدارعا بايقاۋلار ارقىلى بەرىلەتىن گرانتتىڭ قارجى كولەمىن ارتتىرۋ كەرەك. قازىر جاس عالىمدارىمىز الەمدەگى جەتەكشى زەرتتەۋ ورتالىقتارىندا ستاجيروۆكادان وتە الادى. بۇل – جاقسى ءۇردىس. ونى جالعاستىرا بەرۋ قاجەت. مەنىڭ تاپسىرماممەن جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان «جاس عالىم» باعدارلاماسىنىڭ ءتيىمدى ەكەنىن كورىپ وتىرمىز. ونىڭ اۋقىمىن كەڭەيتۋ كەرەك» دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.
سونىمەن قاتار پرەزيدەنت ماگيستراتۋرا جانە دوكتورانتۋرا باعدارلاماسىنا ارنالعان گرانتتىڭ قۇنىن ارتتىرۋ, ءىرى وندىرىستىك كومپانيالارمەن بىرگە «يندۋستريالدى PhD» دايارلاۋ مەحانيزمىن ازىرلەپ, قولدانىسقا ەنگىزۋ, ەلىمىزدىڭ جەتەكشى جوعارى وقۋ ورىندارى مەن شەتەلدىك ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ فيليالدارىن ەكونوميكامىزدىڭ باسىم سالالارى ءۇشىن عالىمدار مەن بىلىكتى مامانداردى جەدەل دايارلاۋعا ىسىنە جۇمىلدىرۋ, ينجەنەرلىك-تەحنيكالىق كادرلاردى دايارلاۋدىڭ ۇلتتىق مودەلىن ازىرلەۋ, وڭىرلىك جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ بازاسىندا وزىق ينجەنەرلىك مەكتەپتەر اشۋ, ءار ءوڭىردىڭ بەلگىلى ءبىر سالاعا ماماندانۋىن كورسەتەتىن وڭىرلىك ەكونوميكا اتلاسىن دايىنداۋ جونىندە تاپسىرما بەردى.
مەملەكەت باسشىسى ءسوزىنىڭ سوڭىندا قازىر پارلامەنتتە «عىلىم جانە تەحنولوگيالىق ساياسات تۋرالى» زاڭ جوباسى تالقىلانىپ جاتقانىن اتاپ ءوتىپ, بۇل قۇجات عىلىمنىڭ دامۋىنا زور سەرپىن بەرەتىنىنە سەنىم ءبىلدىردى. «كەزىندە حالقىمىزدىڭ كورنەكتى تۇلعالارى مەن قايراتكەرلەرىنىڭ دە اعارتۋشىلىقپەن اينالىسقانى تەگىن ەمەس. قازىر جاس عالىمداردىڭ زامانى تۋدى. سىزدەر ۇسىنعان, ويلاپ تاپقان جوبالاردىڭ يگىلىگىن بۇكىل ەلىمىز كورۋى كەرەك. ءبىر سوزبەن, سىزدەر سياقتى عالىمدار وتانىمىزدىڭ عىلىمي-تەحنيكالىق دامۋ كوشىن باستاۋى كەرەك. سەبەبى عىلىم مىقتى بولسا, مەملەكەت تە قۋاتتى بولادى» دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.
سونىمەن قاتار جيىندا عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ءمينيسترى ساياسات نۇربەك, «گەوگرافيا جانە سۋ قاۋىپسىزدىگى ينستيتۋتى» اق باسقارما توراعاسى, اكادەميك احمەتقال مەدەۋ, نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتى جانىنداعى «National Laboratory Astana» عىلىمي مەكەمەسىنىڭ باس ديرەكتورى, پروفەسسور دوس سارباسوۆ, «Young Researchers Alliance» قوعامدىق بىرلەستىگى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى, PhD دوكتورى بەيبىت ابدىكەنوۆ, ق.ي.ساتباەۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق تەحنيكالىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتى قولدانبالى مەحانيكا جانە ينجەنەرلىك گرافيكا كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ايدارحان قالتاەۆ جانە تاعى دا باسقا عالىمدار ءسوز سويلەپ, وزدەرىنىڭ ۇسىنىس-پىكىرلەرىن ورتاعا سالدى.
