گۇلنار تولەگەنوۆا, استانا قالاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى: ادام ساۋلىعى – قوعام بايلىعى

– سالەمەتسىز بە؟ گۇلنار قاپسەمەتقىزى, مەنىڭ تانىسىم كەيبىر دارىلەردى تەگىن رەتسەپت ارقىلى الاتىنىن ايتتى. سوندا استانادا مۇنداي تەگىن دارىلەردى كىمدەر الا الادى؟

– قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «حالىق دەنساۋلىعى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى تۋرالى» كودەكسىنە سايكەس, تەگىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدىك بەرىلگەن كولەمىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارى جانە ورالماندارى الا الادى. تەگىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدىك بەرىلگەن كولەمىنىڭ شەڭبەرىندە بەلگىلى ءبىر اۋرۋلارى بار ازاماتتاردىڭ جەكەلەنگەن ساناتتارى ۋاكىلەتتى ورگان بەكىتەتىن تىزبەگە سايكەس امبۋلاتوريالىق دەڭگەيدە دارىلىك زاتتار جانە مەديتسينالىق ماقساتتاعى بۇيىمدارمەن قامتاماسىز ەتىلەدى.

– وسىدان ون جىل بۇرىن اكەم ينفاركت العان. ول كەزدە اۋىلدا تۇراتىنبىز. قازىر ەلورداعا كوشىپ كەلدىك. ەندى ەمدەلىپ, قارالۋ ءۇشىن قايدا بارساق بولادى؟

– ەگەر دە ءسىزدىڭ اكەڭىز قازىرگى كەزدە استانا قالاسىنىڭ تۇرعىنى بولسا, وندا وعان تىركەلۋ ورنى بويىنشا قالالىق ەمحانانىڭ ۋچاسكەلىك تەراپەۆتىنە نەمەسە كارديو-لوگىنا حابارلاسۋ قاجەت. كارديولوگتا ديسپانسەرلىك ەسەپكە تۇرۋ قاجەت, وندا وعان دياگنوزىنا سايكەس قاجەتتى زەرتتەۋ جۇرگىزىلەدى جانە تەگىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدەندىرىلگەن كولەمى ايا­سىندا تەگىن ءدارى-دارمەك الۋعا رەتسەپت جازىلىپ بەرىلەدى.

قاجەت بولعان جاعدايدا, ەمحانا مامانى تەگىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدەندىرىلگەن كولەمى اياسىندا اكەڭىزدى گوسپيتاليزاتسيالاۋ بيۋروسىنىڭ پورتالى بويىنشا مامانداندىرىلعان بەيىندى بولىمشەگە ستاتسيونارلىق ەم الۋعا جولداۋى مۇمكىن, ول جەر­دە كورسەتكىشتەرگە بايلانىس-تى دياگنوستيكالىق زەرتتەۋ-كوروناروانگيوگرافيانى جاساۋ جانە ودان ءارى ەمدەۋ ماسەلەسىن شەشەدى. قالالىق دەڭگەيدە مۇنداي زەرتتەۋ №2 اۋرۋحانانىڭ ينتەرۆەنتسيا­لى كارديولوگيا بولىمشەسى جاعدايىندا جۇرگىزىلەدى.

– قايىرلى كۇن, گۇلنار قاپسەمەتقىزى, جوعارى مامانداندىرىلعان مەديتسينالىق كومەك العىم كەلەدى. رەسپۋبليكالىق مەديتسينالىق ۇيىمدا ەمدە­لۋگە كۆوتانى قالاي السام بولادى؟

– قازاقستان رەسپۋبلي­كاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ 2011 جىلعى 5 قاڭتارداعى «مامانداندىرىلعان جانە جوعارى مامانداندىرىلعان مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ ەرەجەلەرىن بەكىتۋ تۋرالى» №986 بۇيرىعىنا سايكەس ستاتسيونارلىق كومەك تۇرىندەگى جوعارى مامانداندىرىلعان مەديتسينالىق كومەك جەرگىلىكتى جانە رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدەگى مەديتسينا ۇيىمدارىندا كورسەتىلەدى.

قالانىڭ مەديتسينا ۇيىمدارىندا جوعارى مامانداندىرىلعان مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋگە مۇمكىندىك بولماعان جاعدايدا, ەمحانا ما­مانى پاتسيەنتتىڭ قۇجاتتارىن رەسپۋبليكالىق مەديتسينا ورتالىعىنا گوسپيتاليزاتسيالاۋ ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن كوميسسيانىڭ قاراۋىنا, استانا قالاسىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنا جولدايدى. بۇل ءۇشىن قاجەتتى قۇجاتتار ءتىزىمى ءبىزدىڭ باسقارمانىڭ سايتىندا كورسەتىلگەن.

باسقارما كوميسسياسى قۇجات كەلىپ تۇسكەننەن باستاپ, ەكى جۇمىس كۇنى ىشىندە ۇسىنىلعان قۇجاتتاردى قاراستىرىپ, پاتسيەنتتىڭ رەسپۋبليكالىق مەديتسينا ۇيىمىنا دالەلدى جىبەرىلۋىن انىقتايدى جانە شەشىم قابىلدايدى.

وڭ شەشىم قابىلدانعان جاعدايدا, كوميسسيا جولدامانى گوسپيتاليزاتسيالاۋ بيۋرو پورتالىندا تىركەيدى جانە جولدامامەن بىرگە قۇجاتتاردى جولداعان مەدي­تسينا ۇيىمىنا تابىستايدى. گوسپيتاليزاتسيالاۋعا جول­داما العان مەديتسينا ۇيىمى گوسپيتاليزاتسيالاۋ كۇنى تۋ­رالى پاتسيەنتكە حابار بەرەدى. بۇل تۋرالى تولىق اقپارات ءبىزدىڭ باسقارمانىڭ سايتىندا جاريالانعان.

– مەن – ايدوس قاسىمۇلىمىن. ايتىڭىزشى, الداعى ۋاقىتتا استانادا قانشا جاڭا دەنساۋلىق ساقتاۋ مەكەمەسى اشىلادى؟

– 2012 جىلدىڭ اياعىنا دەيىن استانا قالاسىنداعى وڭتۇستىك شىعىس شاعىن اۋدانىنىڭ وڭ جاق بەتى ورنالاسقان جەرى تەلىمىندەگى امبۋلاتوريالىق-ەمحانالىق كەشەنىنىڭ جانە استانا قالاسىنداعى №12 كوشەسى مەن ابىلاي حان داڭعىلىنىڭ قيىلىسىنداعى ايماقتا ورنالاسقان كوپسالالى №2 بالالار اۋرۋحاناسىنىڭ اشىلۋى جوسپارلانىپ وتىر. 2013 جىلدىڭ اياعىنا دەيىن استاناداعى بالالارعا ارنالعان 250 ورىندى قالالىق جۇقپالى اۋرۋلار اۋرۋحاناسى مەن اۋى-سىمىنا 150 كەلىپ-كەتۋشىگە ارنالعان ەمحاناسى بار 250 توسەك-ورىندى مەديتسينالىق-الەۋمەتتىك وڭالتۋ ورتالىعى, سونداي-اق, ەسىل وزەنىنىڭ سول جاق جاعالاۋىنداعى №19 كوشەنىڭ وڭتۇستىگىندەگى اۋىسىمدا 350 كەلۋشىگە ارنالعان ەمحانا اشى­لادى دەپ جوسپارلانۋدا.

– قازىرگى كەزدەگى استانا قالاسىنىڭ دەموگرافيالىق كورسەتكىشتەرى قانداي؟

– ستاتيستيكا دەپارتامەنتىنىڭ مالىمەتى بويىنشا, بۇگىندە استانا حالقىنىڭ سانى 20 356 ادامعا ءوسىپ, 758 007 ادامدى قۇراپ وتىر. 2011 جىلعى حالىق ساناعى بويىنشا قالادا ناقتى تۇرىپ جاتقان ادام سانى 824 338 بولسا, تۋ كورسەتكىشى 6,8 پايىزعا تومەندەپ, 1000 تۇرعىنعا 24,38 پايىزدى قۇرادى. ال حالىقتىڭ تابيعي ءوسۋى – 19,56 پايىز. استانا بويىنشا جالپى ءولىم كورسەتكىشىنىڭ دە تومەندەۋى بايقالادى.

– مەملەكەت باسشىسىنىڭ ءوزى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن دامىتۋعا ەرەكشە ماڭىز بەرىپ وتىرعانى بەلگىلى. بۇل باعىتتا ءبىزدىڭ قالامىزدا دا كوپتەگەن جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. دەگەنمەن, حالىق اراسىندا مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ جۇمىسىنا كوڭىل تولماۋشىلىق تۋ­ىنداۋدا. وسى ماسەلە قالاي شەشىلۋدە؟

– استانا قالاسىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى حالىققا امبۋلاتوريالىق-ەمحانالىق جانە ستاتسيونارلىق كومەك كورسەتەتىن قالانىڭ بارلىق مەديتسينا ۇيىمدارىندا كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ بويىنشا ۇلكەن جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىر. بىزدە ىشكى اۋديت قىزمەتتەرى جۇمىس ىستەيدى, بارلىق مەديتسي­نا ۇيىمدارىنىڭ شتاتتارىندا ۇسىنىلاتىن مەديتسينالىق قىزمەت ساپاسىن باقىلاۋ جونىندەگى باس دارىگەرلەردىڭ ورىن­باسارلارى بار, ولار اي سايىن تۇرعىنداردان كەلىپ تۇسەتىن وتىنىشتەر مەن شاعىمداردىڭ ساپاسىنا ساراپتاما جانە موني­تورينگ جۇرگىزەدى. پروبلەمالىق سۇراقتاردىڭ ءبىرى قالا امبۋلاتوريالىق-ەمحانالىق ۇيىمداردىڭ شامادان تىس جۇكتەمەسى بولىپ تابىلادى. اتالعان پروبلەمانى شەشۋ ماقساتىندا قۇرامىندا اۋىسى­مىنا 250 ادامدى قابىلداۋعا ارنالعان كونسۋلتاتيۆتىك-دياگنوستيكالىق ەمحاناسى بار 350 ورىندى كوپ بەيىندى بالالار اۋرۋحاناسى مەن وڭتۇستىك-شىعىس اۋدانىنىڭ وڭ جاعىندا اۋىسىمىنا 500 ادامدى قابىلداۋعا ارنالعان امبۋلاتوريالىق-ەمحانالىق كەشەن قۇرىلىسى اياقتالدى. بۇل وبەكتىلەردى ەنگىزۋ وڭ جاعالاۋداعى № 6, № 7 قالالىق ەمحانالاردىڭ جۇكتەمەسىن تومەندەتىپ, الماتى اۋدانىنىڭ تۇرعىندارىنا قولجەتىمدى مەديتسينالىق كومەكتى قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.بۇدان باسقا, لەۆ گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىمەن مەموراندۋم دايىندالدى, ەۇۋ 11 مىڭنان استام ستۋدەنتىنە قىزمەت كورسەتۋ بويىنشا مەديتسينالىق قىزمەتتى ۇيىمداستىرۋعا 700 شارشى مەتر جايدى ۇسىندى. قازىرگى كەزدە اي بويى ەمحا­نادا قابىلداۋ جۇرگىزىلىپ جا­تىر. سونداي-اق, ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ, امسك ۇيىمدارىندا تىركەۋ ورىندارىنىڭ جۇمىسى قالپىنا كەلتىرىلدى: تەلەفون جانە wەb-سايت ارقىلى الدىن الا جازىلۋ جۇرگىزىلەدى, ساll-ورتالىق – كوپ كانالدى تەلە­فون بايلانىسى ورناتىلدى, زەينەتكەرلەرگە, مۇگەدەكتەر مەن ۇلى وتان سوعىسى ارداگەرلەرىنە جەكە قىزمەت كورسەتۋ ۇيىمداستىرىلدى. سەنىم تەلەفونى جۇمىس ىستەيدى. تىركەۋ ورىندارى كوپ كانال­دى تەلەفون بايلانىسىمەن قامتاماسىز ەتىلدى, قوسىمشا تەلەفوندار ورناتىلدى, تىركەۋ ورىندارىنداعى قىزمەتكەرلەر سانى ارتتىرىلدى.

– ءبىزدىڭ قالامىزعا شەتتەن اعىلۋشى ازاماتتار كوپ. ولارعا مەديتسينالىق قىزمەت قالاي كورسەتىلەدى؟

– قازاقستان رەسپۋبلي­كاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ 2011 جىلعى 30 قىركۇيەكتەگى № 665 بۇيرىعىنا سايكەس, يمميگرانتتارعا مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتۋ تەگىن نەگىزدە مەديتسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدەندىرىلگەن كولەمى ايا­سىندا جانە قازاقستان رە­سپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2009 جىلعى 19 قاراشاداعى № 1887 قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن ازاماتتاردىڭ تەگىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدەندىرىلگەن كولەمىن الۋدى قامتاماسىز ەتۋ ەرەجەلەرىنە سايكەس, №2018 قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن اۋرۋلار تىزبەسىنە سايكەس, اينالاداعىلارعا قاۋىپ توندىرەتىن ءجىتى اۋرۋلار كەزىندە تەگىن مەديتسينالىق كومەك كورسەتىلەدى, باسقاسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىمەن راتيفيكاتسيالانعان حالىقارالىق شارتتارمەن قاراستىرىلماعان جاعدايدا. مەديتسينالىق كومەككە مۇقتاج جاڭا تۋعاننان 18 جاسقا دەيىنگى بالالار تەگىن قابىلدانادى. قالعان جاعدايلاردا مەديتسينالىق كومەك ءوز ەركىمەن مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ نەمەسە جۇمىس بەرۋشىنىڭ قاراجاتى ەسەبىنەن اقىلى تۇردە كورسەتىلەدى. تاريحي وتانىنا ورا­لۋ ماقساتىمەن كەلگەن يممي­گرانتتار (ورالمان, ەتنيكالىق قازاق جانە ونىڭ وتباسى مۇشەلەرى) قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ «تەگىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدەندىرىلگەن كولەمىنىڭ تىزبەسىن بەكىتۋ تۋرالى» 2009 جىلعى 15 جەلتوقسانداعى №2136 قاۋلىسىنا سايكەس قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارى­مەن بىردەي تەگىن مەديتسينالىق كومەك الادى.

– استانادا انا مەن بالا ءولىمىن ازايتۋ ماقساتىندا قانداي شارالار جۇرگىزىلىپ جاتىر؟

– اكىمدىكتىڭ باسشىلىق ەتۋىمەن اۋىر پاتولوگياسى بار بارلىق ايەلدەردى پەرزەنتحا­نالاردا ايماقتاندىرۋ نەمەسە ورتالىقتاندىرۋ ءپرينتسيپى جۇيەلەندىرىلدى, مۇنداي پرين­تسيپ كورسەتىلەتىن كومەكتىڭ ساپا­سىن باقىلاۋعا مۇمكىندىك بەردى. قالالىق جانە رەسپۋبليكالىق مەكەمەلەرمەن ءوزارا ارەكەت ەتۋ رەگلامەنتى دايىندالدى. ول بالا كوتەرۋ جاسىنداعى ايەلدەردى ۋاقىتىلى انىقتاۋ مەن ساۋىقتىرۋعا مۇمكىندىك بەردى.

قالادا جىل بويى جوعارى بىلىكتى كادرلارمەن جاساقتالعان جىلجىمالى شۇعىل بريگا­دالار قىزمەت ەتەدى. ولار كە­زەك كۇتتىرمەيتىن جانە اۋىر جاعدايلاردا كومەك كورسەتەدى.

اكۋشەرلىك جانە پەدياتريالىق پراكتيكاداعى بارلىق اۋىر جاعدايلارعا مونيتو­رينگ جۇرگىزىلەدى. اۋىر جاعداي تۋىنداعان كەزدە شۇعىل حا­بارلاۋ سۇلباسى قىزمەت ەتەدى. ونكولوگيالىق ديسپانسەر با­زاسىندا تاجىريبەلىك وقىتۋ باعدارلامالارى وتكىزىلدى, وندا 17 ادام وقىتىلدى. 2012 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا تاعى 12 ادامدى وقىتۋ جوسپارلانىپ وتىر. 177 مەديتسينا قىزمەتكەرى كەزەك كۇتتىرمەيتىن جاعدايلار بويىنشا ترەنينگتەن ءوتتى. ليتۆادان, وڭتۇستىك كورەيادان, بەلورۋسسيا مەن يزرايلدەن ساراپشىلاردى شاقىرۋمەن پەريناتالدىق تەحنولوگيالار بويىنشا وقىتۋ وتكىزىلدى.

2011 جىلدىڭ قاراشا ايىن­دا استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ وقۋ-كلينيكالىق ورتالىعىمەن بىرلەسە وتىرىپ, ۇلتتىق عىلىمي مەديتسينالىق ورتالىق نەگىزىندە 10 ادام وقىتىلدى.

ۋلترادىبىستىق پەريناتالدىق سكرينينگ ورتالىقتاندىرىلدى. بۇل شارا نارەستە ءولىمىنىڭ قۇرىلىمىنداعى تۋابىتكەن اقاۋلار دامۋىنىڭ جوعارى پايىزى ناتيجەسىندە قولدانىلدى.

دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باستاماسىمەن تاۋەلسىز اۋديت جۇرگىزىلدى. ناۋقاس بالالار سانىنىڭ ارتۋىنا بايلانىستى №2 قالالىق بالا­لار اۋرۋحاناسىن ابىلايحان كوشەسىندەگى جاڭا عيماراتقا كوشىرۋ جانە №1 قالالىق با­لالار اۋرۋحاناسىن تاۋەلسىزدىك كوشەسى بويىنداعى عيماراتقا كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزىلگەننەن كەيىن كوشىرۋ جوسپارلانىپ وتىر. جەلتوقسان كوشەسىندەگى ەسكى عيماراتتا مۇگەدەك بالا­لاردى وڭالتۋ ورتالىعىن اشۋ جوسپارلانىپ وتىر. قالانىڭ بارلىق ەمحانالارىندا كۇندىزگى ستاتسيونارلار بار. وندا 1287 بالا ەمدەلدى. №3 قالالىق پەر­زەنتحانا بازاسىندا 10 ورىندى نارەستەلەردىڭ نەوناتالدى حيرۋرگيا ورتالىعى اشىلدى. وندا 35 نارەستەنىڭ 26-سىنا وپەراتسيا جاسالدى.

گۇلبارشىن وكەشقىزى